- 13 sierpnia br. odbyło się pierwsze spotkanie Zespołu ds. Zwalczania Agresywnego Planowania Podatkowego w Ministerstwie Finansów.
- Dzień później formalnie rozpoczęło swoją działalność Centrum Kompetencyjne KAS w Krakowie.
- Nowa jednostka wspiera KAS w identyfikowaniu i neutralizowaniu działań dużych firm, które zaniżają podatek dochodowy.
- Powołanie Zespołu oraz utworzenie Centrum zapowiedzieli Minister Finansów i Gospodarki Andrzej Domański oraz Szef Krajowej Administracji Skarbowej Marcin Łoboda na konferencji 31 lipca br.
Od zapowiedzi do realizacji
Zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) w Ministerstwie Finansów rozpoczął działanie 13 sierpnia. Dzień później w ramach Małopolskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Krakowie (MUCS) formalnie rozpoczęło działalność Centrum Kompetencyjne KAS ds. Zwalczania Agresywnego Planowania Podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Ich utworzenie zapowiedzieli podczas wspólnej konferencji prasowej Minister Finansów i Gospodarki Andrzej Domański oraz Szef Krajowej Administracji Skarbowej Marcin Łoboda.
W 2024 r. KAS ujawniła prawie dwukrotnie większy dochód, który podmioty próbowały zaniżyć przy użyciu cen transferowych niż rok wcześniej, a w I półroczu 2025 r. skala uszczupleń była już o 30% większa niż w całym 2023 r. Oznacza to, że skala zjawiska rośnie, a walka z nim wymaga specjalistycznych kompetencji, wiedzy i nowoczesnych narzędzi analitycznych.
– podkreśla minister finansów i gospodarki Andrzej Domański.
Dlaczego powstał Zespół w MF
Agresywne planowanie podatkowe to stosowanie legalnych lub półlegalnych struktur, które w praktyce pozwalają dużym firmom unikać płacenia podatków. Często odbywa się to przy użyciu tzw. cen transferowych - sztucznie zawyżanych lub zaniżanych cen w transakcjach między powiązanymi spółkami z różnych krajów. W efekcie, w Polsce wykazywany jest niższy dochód, a co za tym idzie, mniejszy podatek.
Minister Finansów i Gospodarki zarządzeniem z 7 sierpnia 2025 r. powołał Zespół do spraw zwalczania agresywnego planowania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych.
Zespół jest odpowiedzialny za przygotowanie raportu zawierającego propozycje rozwiązań w obszarze zwalczania agresywnego planowania podatkowego w podatku CIT, opierającego się na analizie w czterech obszarach:
- międzynarodowe systemy podatkowe CIT,
- szkodliwe wzorce planowania podatkowego,
- budowanie odporności systemu podatkowego – działania systemowe,
- kooperacja międzynarodowa.
Dlaczego powstało Centrum Kompetencyjne KAS w Krakowie?
Chcemy systemu podatkowego, który działa sprawiedliwie i przejrzyście. Zasady muszą być jasne dla wszystkich – bez wyjątków i bez luk. Zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego oraz Centrum Kompetencyjne w Krakowie zapobiegną agresywnej optymalizacji.
– podkreśla wiceminister finansów Szef KAS Marcin Łoboda.
Nowa jednostka w Pionie Operacyjno-Analitycznym MUCS odpowiada za wykrywanie i neutralizowanie schematów agresywnej optymalizacji podatkowej. Zadania Centrum obejmują:
- analizę informacji o takich schematach,
- gromadzenie i przetwarzanie danych z systemów JPK-CIT i KSeF,
- przekazywanie najlepszych praktyk innym jednostkom KAS,
- przygotowywanie propozycji zmian prawa utrudniających stosowanie agresywnych strategii podatkowych,
- upowszechnianie dobrych praktyk w KAS.
Chłodna, merytoryczną „rentgenografię” tego, co opisano: co jest sensowne, co niepokoi, co może zadziałać i gdzie będą tarcia:
Co faktycznie ogłoszono – esencj:
Dwa nowe byty:
1. Zespół w MF (poziom strategiczno-regulacyjny) – ma przygotować raport i propozycje rozwiązań dot. agresywnego planowania CIT (analiza: systemy międzynarodowe, wzorce optymalizacji, odporność systemu, współpraca międzynarodowa).
2. Centrum Kompetencyjne KAS w MUCS Kraków (poziom operacyjno-analityczny) – ma identyfikować/neutralizować schematy, obrabiać dane (JPK-CIT*, KSeF), standaryzować praktyki, proponować zmiany prawa.
Uzasadnienie: dynamiczny wzrost ujawnianych zaniżeń dochodu (TP/transfer pricing) w 2024–H1 2025 → potrzeba wyspecjalizowanej, scentralizowanej kompetencji i narzędzi.
*Uwaga: JPK-CIT wprost wskazany w tekście brzmi jak planowane/rozszerzane źródło danych. Warto zweryfikować stan wdrożenia i podstawę prawną przetwarzania na starcie operacyjnym Centrum, żeby uniknąć sporu o zakres danych.
Co w tym jest dobre (mocne strony):
1. Wyraźne rozdzielenie ról: MF – projektowanie systemu + kierunki legislacyjne; MUCS/KAS – egzekucja, analityka, know-how operacyjne. To ogranicza chaos kompetencyjny, jeśli będzie dobrze skoordynowane.
2. Centralizacja kompetencji TP/CIT: trudne case’y TP wymagają specjalistów, modeli porównawczych, panelu biegłych i stabilnego “warsztatu”. Centrum temu sprzyja.
3. Zasilenie danymi: KSeF (faktury), potencjalny JPK-CIT (układ kosztów/przychodów), plus dane MDR/DAC6, APA, MAP → materiał do profilowania ryzyk i priorytetyzacji kontroli.
4. Kanał „zwrotny” do prawa: jednostka operacyjna, która regularnie proponuje SAAR-y (konkretne przepisy anty-abuzywne) na bazie realnych schematów – to zwiększa skuteczność, a nie tylko ogólne GAAR.
5. Narracja równego traktowania: sygnał polityczny („bez luk, bez wyjątków”) ułatwia egzekwowanie trudnych decyzji wobec podmiotów z „dużym footprintem”.
Co jest słabe lub ryzykowne (już teraz):
1. Definicyjna mgła pojęcia „agresywne”: bez precyzyjnego progu materialności i kryteriów (ekonomiczna treść, substancja, porównywalność rynkowa, test głównej korzyści) łatwo o over-reach i gaszenie „dozwolonego planowania”. Skutki: spory, MAP, arbitraż, ryzyko podwójnego opodatkowania.
2. Dublowanie zadań: jeśli Zespół MF i Centrum KAS będą równolegle opisywać i oceniać schematy, pojawi się „syndrom dwóch sterów”. Potrzebny jasny RACI (kto decyduje, kto opiniuje, kto wykonuje).
3. Podstawa prawna i prywatność: przetwarzanie masowych danych (KSeF, ewidencje CIT) wymaga bardzo czystej podstawy z OrdPU/ustaw szczególnych i ostrego data governance (retencja, dostęp, logi, DPIA/oceny skutków). Tu będzie pierwszy front z pełnomocnikami podatników.
4. Ekonomia wdrożenia: analityka TP wysokiej jakości kosztuje – dane porównawcze (bazy), ekonometryka, kapitał ludzki. Bez stabilnego finansowania i ścieżek kariery speców (utrzymanie talentów) projekt stanie się „komitetem do spraw wszystkiego”.
5. Ligation pipeline: jeżeli retoryka „drżyjcie” przełoży się na agresywny styl działań bez równie mocnej jakości dowodowej, to fala odwołań/WSA/NSA podkopie efekt fiskalny i reputację.
6. Kraków jako single-hub: centralizacja + geografia = zysk skali, ale też ryzyko wąskiego gardła i „monokultury interpretacyjnej”. Dyfuzja dobrych praktyk do IAS/US musi być realna, nie tylko w prezentacjach.
Co powinni doprecyzować, by to działało:
Słownik operacyjny „agresywnego planowania”: enumeratywne kategorie (hybrydy, finansowanie wewnątrzgrupowe, IP boxes cross-border, LRD vs. pełen rynek, cost-sharing, recharakteryzacja usług niematerialnych) + progi materialności + test ekonomicznej treści.
Kryteria selekcji spraw: przejrzyste risk scoringi (ilościowe + jakościowe), aby podatnik wiedział, za co trafia na radar.
Relacja GAAR–SAAR–TP: kolejność zastosowania, przesłanki, kiedy recharakteryzacja transakcji, kiedy korekta TP, a kiedy GAAR.
Safeguards: „bezpieczne przystanie” (safe harbours), pre-filing i APA/advance pricing agreements jako wentyl zmniejszający spory.
Wymiana międzynarodowa: jasne ścieżki do MAP/APA dwustronnych, by ograniczać podwójne opodatkowanie po rekalkulacjach.
KPI i jawność: nie tylko „dopisane miliony”. Mierzyć: medianę czasu sprawy, odsetek przegranych/uchylonych, trwałość decyzji po WSA/NSA, liczbę uprzedzeń APA, czas reakcji na nowy schemat.
Przewidywane skutki (krótkie i średnie):
Krótki termin: wzrost aktywności analitycznej i „miękkich kontaktów” z największymi grupami; pierwsze „modelowe” sprawy z TP/hybryd; więcej wezwań o dokumentację i benchmarki.
Średni termin: uszczelnienie wybranych kanałów (finansowanie wewnątrzgrupowe, opłaty za IP i usługi niematerialne), ale też więcej sporów – szczególnie, jeśli zabraknie pre-clearance (APA) i przewidywalności.
Efekt na rynek: część grup podniesie lokalną substancję (funkcje, aktywa, ryzyko) lub zmieni modele dystrybucyjne; inni przeniosą rozliczenia do jurysdykcji o wyższym „comfort level” w MAP/APA.
Co w tekście brzmi zbyt optymistycznie:
„Zapobiegną agresywnej optymalizacji” – realnie: ograniczą najprostsze i części złożonych schematów. Optymalizacja nie znika, tylko zmienia kształt....
„JPK-CIT + KSeF rozwiążą problem” – dane są warunkiem koniecznym, nie wystarczającym. Kluczem będą modele, kompetencje i dyscyplina dowodowa.
Dobre praktyki operacyjne (dla KAS/Centrum – konkret):
1. Szybkie wygrane: 2–3 sprawy pilotażowe dobrze udokumentowane (TP/finansowanie/IP), zakończone decyzjami, które utrzymają się w WSA – to ustawia reputację.
2. Repozytorium benchmarków (branże, marże, wskaźniki zyskowności, widełki LRD) + zobiektywizowane metodyki (TNMM, CUP, PSM) – jeden „warsztat” dla kraju.
3. Zespół litigacyjny z prawem i ekonometrią: decyzje pisane „pod sąd” od pierwszej linijki (dowody, łańcuch przyczynowy, alternatywne hipotezy).
4. Program kooperacyjny dla „Top100”: pre-filing + SLA na odpowiedzi, ścieżka do APA. Mniej fajerwerków, więcej przewidywalności – a wpływy CIT rosną stabilniej.
5. Governance danych: rejestry dostępu, DPIA, wersjonowanie modeli, audyty algorytmów; jawna polityka retencji.
6. RACI MF–KAS: MF definiuje standardy i SAAR, Centrum dostarcza evidence i case-studies; jedna bramka eskalacyjna sporów interpretacyjnych.
Rekomendacje dla dużych podatników (checklista defensywna):
Przegląd łańcuchów wartości i test substancji (funkcje/aktywa/ryzyka) w PL vs. grupa.
Aktualizacja dokumentacji TP i benchmarków (okna czasowe, porównywalność, korekty z tytułu różnic funkcjonalnych).
Mapowanie świadczeń niematerialnych (management fee, IT, IP) → evidence file (kontrakty, deliverables, godziny, KPI).
Weryfikacja finansowania wewnątrzgrupowego (marże, rating wewnętrzny, thin-cap, nexus kosztów).
Scenariusze GAAR/SAAR: memo „dlaczego to nie jest agresywne”, alternatywna struktura „gdyby co”.
Rozważenie APA w newralgicznych strumieniach (LRD, dystrybucja, IP).
Co bym dodał do projektu – hmmm - 10 punktów:
1. Public guidance: komunikat MF/KAS z taksonomią schematów i progami materialności.
2. Safe harbours w wybranych transakcjach rutynowych (np. LRD, niskie usługi wsparcia).
3. Szybka ścieżka APA (upraszczająca dla standardowych modeli).
4. MAP service level – terminy i priorytetyzacja, żeby nie generować podwójnego opodatkowania po korektach.
5. Panel niezależnych ekspertów TP do konsultacji metodyk (rotacyjnie, jawnie).
6. Audyt algorytmów: ex-ante DPIA + coroczny przegląd bias/false positives.
7. Wspólny dashboard KPI (publiczny w ujęciu zagregowanym).
8. Jedno okno sporów MF–KAS dla spójności stanowisk w kraju.
9. Program „data to decision”: standard dowodowy, outline decyzji, checklisty, szkolenia „pisania pod WSA”.
10. Komunikacja tonowana: twardsze prawo, miększy język – mniej marketingu, więcej przewidywalności.
Ocena końcowa
Kierunek: właściwy. Łączenie strategii (MF) i egzekucji (KAS) z silnym ramieniem analitycznym odpowiada na realny problem w TP/CIT.
Warunek sukcesu: precyzja definicji „agresywnego”, klarowny RACI MF–KAS, twarda dyscyplina dowodowa i sensowny program APA/MAP.
Największe ryzyko: nadmierna „operacjonalizacja retoryki” – jeśli hasło „drżyjcie” zamieni się w masowe, słabo udokumentowane korekty, fala sporów zje efekt fiskalny i reputację.
Mój werdykt: +7/10 za architekturę i timing; punkty do odrobienia: ramy prawne danych, definicje, KPI i kultura sporów.