Poniżej pismo RKS do Szefa KAS ws. dyskryminacji pracowników/funkcjonariuszy z dodatkami stażowymi.

Marian Banaś

Szef Krajowej Administracji Skarbowej

             W nawiązaniu do Porozumienia z 21 listopada 2018 oraz pojawiających się rozbieżności i  wątpliwości w zakresie sposobu uwzględniania dodatku stażowego przy podziale podwyżek w 2019 roku, uprzejmie wskazujemy na przepisy prawa pracy oraz orzecznictwo w tym zakresie.

Zgodnie z art. 11³ i art. 18^3a ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, jakakolwiek dyskryminacja pracowników w zatrudnieniu – jest niedopuszczalna. Kodeks pracy określa, że za dyskryminację bezpośrednią uznaje się sytuację, gdy pracownik jest traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie, niż inni pracownicy. Z taką właśnie sytuacją będziemy mieć do czynienia, gdy bez uzasadnionego powodu obniży się kwotę podwyżki wynagrodzenia zasadniczego tylko dlatego, że pracownikowi przysługuje – na podstawie obowiązującego prawa – dodatek za staż pracy.

            W uzasadnieniu wyroku II PK 22/17 z 7 lutego 2018 w sprawie m.in. naruszenia zasad równego traktowania przy dodatku stażowym, Sąd Najwyższy skrytykował orzeczenie sądu okręgowego, w którym ten „przyjął bezrefleksyjnie, że zróżnicowanie wynagrodzeń wynikało z różnic w stażu pracy poszczególnych pracowników, całkowicie pomijając przy tym, że pracodawca uwzględnia już staż pracy zatrudnionych pracowników przydzielając dodatek stażowy”.

Stanowisko takie jednoznacznie świadczy o tym, że dodatek stażowy, zdaniem SN, powinien funkcjonować samodzielnie, niezależnie od ustalenia innych składników wynagrodzenia.

            Dalej Sąd Najwyższy stwierdza: „Bezwzględnie w toku postępowania mechanizm różnicowania wynagrodzeń powinien zostać wyjaśniony, zaś pozwany powinien udowodnić obiektywny sposób ustalania wynagrodzeń pracowników ochrony, bowiem nie jest dopuszczalne aby te same okoliczności były dwukrotnie brane pod uwagę przy różnicowaniu pracowników zatrudnionych na tych samych stanowiskach i wykonujących te same obowiązki”.

Sytuacja, w której wszyscy zatrudnieni lub pełniący służbę w KAS będą mieli różnicowane wynagrodzenie/uposażenie zasadnicze w taki sposób, aby po doliczeniu dodatku stażowego otrzymać jednakową kwotę podwyżki, jest analogiczna do tej, którą SN jednoznacznie uważa za niedopuszczalną. Niektórym beneficjentom obniży się bowiem (wskutek uwzględnienia dodatku stażowego) wynagrodzenie lub uposażenie zasadnicze tylko po to, by po ponownym uwzględnieniu tego dodatku otrzymać u wszystkich jednakowe kwoty podwyżki.

            W tym kontekście, w dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy porusza kwestie dyskryminacji, stwierdzając między innymi: „W takiej bowiem sytuacji pracownik otrzymujący niższe wynagrodzenie w związku z posiadanym stażem pracy znajduje się w o wiele gorszej sytuacji od pracowników posiadających większy staż pracy, wykonujących taką samą pracę, bowiem jego wynagrodzenie zasadnicze jest ustalane w niższej stawce, a dodatkowo nie otrzymuje on lub otrzymuje niższy dodatek stażowy. Taka sytuacja z pewnością może świadczyć o nierównym traktowaniu, a możliwe, że również o dyskryminacji, w przypadku wystąpienia przyczyny dyskryminacji. (…) Sąd odwoławczy całkowicie pominął tę okoliczność, że staż pracy był brany pod uwagę przez pozwanego pod postacią dodatku stażowego, nie mógł zatem stanowić dodatkowo usprawiedliwionej przyczyny różnicowania stawki wynagrodzenia zasadniczego.”.

            Wynika stąd niezbicie, że jakiekolwiek manipulowanie wynagrodzeniem zasadniczym w  celu dopasowania wysokości dodatku stażowego świadczy o co najmniej nierównym traktowaniu i jest w sposób oczywisty niedopuszczalne.

Zauważyć należy, że celem wprowadzenia dodatku stażowego było zapewnienie ekwiwalentu za utratę sił i zmniejszoną wydajność pracy w starszym wieku oraz potrzeba uznawania i opłacania doświadczenia jako formy wyższych kwalifikacji, honorowanie "wierności" danemu pracodawcy, motywowanie do pozostania u pracodawcy, a także skłonienie pracowników do przejścia z sektora prywatnego do budżetowego, czego przejawem jest zaliczenie do stażu pracy również pracy poza służbą cywilną. Nie bez znaczenia jest także doświadczenie zawodowe pracownika, co przekłada się na jakość świadczonej pracy i możliwość szkolenia przez nich pracowników mniej doświadczonych. W piśmiennictwie jest także mowa o tym, że dodatek ten stanowi namiastkę rekompensaty z tytułu wkładu pracownika w realizację zadań danego urzędu lub służby w ogóle. Co więcej, jeżeli chodzi o charakter prawny tego świadczenia, to ze względu na jego obligatoryjny charakter, wynikający bezpośrednio z art. 90 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, dodatek stażowy należy uznać za składnik wynagrodzenia, a więc można go pozbawić pracownika tylko w przypadku zmiany przepisów[1] Inaczej mówiąc nie powinno się pozbawiać lub zmniejszać tego dodatku w wymiarze kwotowym poprzez manipulowanie podstawą jego naliczania, zwłaszcza kierując się aktem prawnym nie mającym charakteru ustawowego (Porozumienie). Jedynym wyjątkiem od tej niezwykle korzystnej, ale ustawowo zagwarantowanej dla członków korpusu służby cywilnej zasady, jest ust. 3 tego artykułu, który nakazuje nie uwzględniać w analizowanym stażu okresów pracy w Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jak również w organach bezpieczeństwa państwa, przy czym bez znaczenia jest tu rodzaj pracy wykonywanej we wskazanych podmiotach. Dlaczego zatem podejmuje się działania mające na celu zmniejszenie dodatku stażowego w KAS wszystkim, tak jakby byli obarczeni pracą w organach komunistycznych i ubeckich?

            Z uwagi na powyższe, jako jeden z Sygnatariuszy Porozumienia, prosimy – po raz kolejny – o uwzględnienie przedstawionych okoliczności w procesie uzgodnień zasad podziału, a także w  kierowanych sugestiach i zaleceniach co do tego procesu podległych dyrektorom izb administracji skarbowej.

z up. RKS

Tomasz Ludwiński