Odnosnie zachowania terminu  zwrotu to ja nie mam problemu , gdyz  nie podpisana  deklaracja , bądź podpisana przez  niewłaściwą  osobę nie  wywołuje  zadnych  skutków . Vat  zwracamy  z  decyzji  z  terminiem  60  dni

Żona nie ma prawa podpisać sie na deklaracji, taka deklaracja nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Gdyż wcale nie musi byc żona tylko spadkobiercą, dopiero w toku postepowania spadkowego (postanowienie z sądu) stwierdzić mozna kto jest spadkobiercą!
A podpisać to moga spadkobiercy tylko VAT-Z, a później składaja wniosek, postanowienie z sądu oraz zgodne oświadczenie woli stron.

I uwaga natury ogólnej: zawsze należy wszcząć postępowanie ws. orzeczenia o zakresie odpowiedzialności spadkobierców,  nawet wtedy, gdy jeszcze spadkodawca złożył deklarację z wykazanym zwrotem VAT. Art. 100 par. 1 OP nie przewiduje wyjątków. Często też trzeba będzie określać prawidłową kwotę zwrotu - ze względu na remanent.

Konsekwencje śmierci podatnika

Jednym ze zdarzeń skutkujących zakończeniem działalności gospodarczej jest śmierć podatnika. W praktyce zdarza się, że wraz z takim stanem rzeczy pozostaje wiele niewyjaśnionych spraw dotyczących prowadzonej działalności. Niejednokrotnie po zmarłym pozostają długi. Jakie jeszcze inne konsekwencje rodzi śmierć podatnika i jak sobie z nimi radzić, zwłaszcza wówczas gdy był on podatnikiem VAT?

Utrata zdolności prawnej

Podatnik będący osobą fizyczną z chwilą śmierci traci zdolność prawną, tj. zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających z ustaw podatkowych. To oznacza, że w stosunku do takiej osoby nie można wszcząć postępowania podatkowego ani wydać decyzji. Zwrócił na to uwagę WSA w Kielcach w prawomocnym wyroku z dnia 22 lipca 2010 r., sygn. akt I SA/Ke 331/10. Sąd, w wyniku złożonej skargi, zajął się sprawą decyzji organu II instancji, która w jego ocenie została wydana z naruszeniem prawa w stopniu uzasadniającym stwierdzenie jej nieważności. Postępowanie przed organem odwoławczym prowadzone było bowiem wobec osoby nieżyjącej. Była ona też adresatem wydanej przez organ decyzji.

Sąd wskazał, że podatnikiem w rozumieniu Ordynacji podatkowej jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Ponieważ pojęcie osoby fizycznej nie zostało określone w przepisach prawa podatkowego, Sąd odwołał się do art. 8 Kodeksu cywilnego. Wyjaśnił, że każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną, co oznacza, że może on być podmiotem praw i obowiązków, także w zakresie prawa podatkowego, o ile przewidują to ustawy podatkowe. Zdolność prawna ustaje jednak z chwilą śmierci osoby fizycznej. Wówczas prawa i obowiązki zmarłego przechodzą na jego spadkobierców w sposób i w zakresie przewidzianym w przepisach prawa.

Prawa i obowiązki spadkobiercy

Spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Wynika to z art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej. Przykładem takiego prawa jest możliwość otrzymania nadpłaty podatku, której spadkodawca nie zdążył odebrać. Natomiast obowiązkiem będzie np. konieczność uiszczenia ciążącej na nim zaległości.

Jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców, pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. Dotyczy to również praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez niego funkcji płatnika.

Istotnym problemem z jakim mogą spotkać się spadkobiercy zmarłego podatnika są pozostawione przez niego długi, o których mówi art. 98 Ordynacji podatkowej (patrz tabela).

Należy zwrócić uwagę, że odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania podatkowe spadkodawcy uzależniona jest od tego czy spadkobierca przyjął spadek. Spadkobierca, w myśl art. 1012 Kodeksu cywilnego, ma bowiem do wyboru trzy rozwiązania. Po pierwsze, może przyjąć spadek wprost, biorąc w tym przypadku na siebie nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania zmarłego podatnika. Po drugie, może przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza i odpowiadać tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Przy czym ograniczenie to nie jest możliwe, gdy spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał nieistniejące długi. Po trzecie, może odrzucić spadek, gdy nie chce odpowiadać za długi zmarłego podatnika.

Decyzję ułatwi zaświadczenie

Zanim spadkobierca zdecyduje o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może sprawdzić jakie zobowiązania ciążą na spadkodawcy. Umożliwia mu to art. 306f Ordynacji podatkowej. Z przepisu tego bowiem wynika, że organ podatkowy na wniosek osoby, która uprawdopodobni, że może być spadkobiercą, wydaje zaświadczenie o wysokości znanych temu organowi zobowiązań spadkodawcy. Fakt bycia spadkobiercą podatnika można wykazać, przedstawiając np. odpis aktu jego zgonu i odpis swojego aktu urodzenia.

Należy zwrócić uwagę, że w zaświadczeniu urząd skarbowy ujawnia nie tylko znane mu długi podatkowe spadkodawcy, ale i inne zobowiązania wymienione w art. 98 Ordynacji podatkowej. Ponadto, jeżeli za życia podatnika postępowanie w sprawie określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego nie zostało zakończone, w zaświadczeniu podaje się jego przybliżoną kwotę obliczoną w oparciu o dane dotyczące podstawy opodatkowania, którymi organ dysponuje.

Złożenie VAT-Z

W związku z zaprzestaniem wykonywania działalności gospodarczej na skutek śmierci podatnika, ustawodawca nakłada na następcę prawnego tylko i wyłącznie obowiązek zgłoszenia zaprzestania prowadzenia działalności. Wynika to z art. 96 ust. 7 ustawy o VAT.

Na podstawie złożonego przez następcę prawnego formularza VAT-Z, organ podatkowy wykreśla zmarłego z rejestru podatników VAT.

Bez spisu z natury

Podatnik, który z różnych względów zaprzestaje wykonywania czynności opodatkowanych ma obowiązek sporządzić spis z natury towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem sprzedaży, a od nabycia których odliczył on podatek naliczony. Zobowiązuje do tego art. 14 ustawy o VAT. Jedną z przyczyn zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych jest śmierć podatnika, który jednoosobowo prowadził działalność gospodarczą. Sytuacja ta nie została wyłączona jako zwalniająca z obowiązku sporządzenia spisu z natury i wykazania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Następcy prawni podatnika często mają problem z ustaleniem, czy powinni sporządzić taki spis za zmarłego i odprowadzić podatek należny z tego tytułu. Trzeba jednak zauważyć, że spis z natury powinni sporządzić podatnicy, natomiast żaden z przepisów ustawy o VAT nie nakłada takiego obowiązku na ewentualnych spadkobierców podatnika. Jeżeli więc podatnik zmarł, to spis ten nie zostanie w ogóle sporządzony.

Deklaracja VAT za zmarłego

W praktyce, wraz ze śmiercią podatnika pojawia się problem czy konieczne jest złożenie za niego deklaracji VAT za okres, kiedy prowadził jeszcze działalność gospodarczą i rozliczenie podatku VAT za ten okres.

Zasadniczo prawo do złożenia deklaracji VAT ma podatnik, bądź ustanowiony przez niego pełnomocnik i tylko te osoby są uprawnione do złożenia podpisu na deklaracji. Nawet gdyby spadkobierca posiadał umocowanie do tego rodzaju czynności, to trzeba pamiętać, że pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci mocodawcy. Oznacza to, że po śmierci podatnika jego pełnomocnik nie może już skutecznie wykonywać za niego żadnych czynności.

Urzędy skarbowe niejednokrotnie przyjmowały deklaracje podatkowe składane przez następców prawnych podatnika, jeżeli dotyczyły one ostatnich miesięcy, w których działalność była przez niego prowadzona. Zdarzało się, iż w sytuacji gdy z deklaracji wynikała kwota zobowiązania podatkowego, organy nie kwestionowały wpłaty tej kwoty przez następców prawnych, powołując się na art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej. Natomiast jeżeli wystąpiła nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, odmawiały jej zwrotu.

Termin płatności zobowiązań przez spadkobiercę wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

W tym zakresie należy jednak wziąć pod uwagę art. 100 Ordynacji podatkowej, który nakazuje organom podatkowym wydanie decyzji o odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców bądź określającej wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku. Zatem organ podatkowy wydając decyzję o odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców podatnika musi określić prawidłową wysokość:

   * zobowiązania podatkowego (na podstawie znanych mu w dniu otwarcia spadku zobowiązań spadkodawcy),
   * poniesionej straty uprawniającej spadkobierców do skorzystania, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, z ulg podatkowych,
   * nadpłaty lub zwrotu podatku, jeżeli ich wysokość będzie inna niż wykazana w deklaracji złożonej przez spadkodawcę albo w przypadku gdy spadkodawca nie złożył deklaracji.

Oznacza to, iż w świetle obowiązujących przepisów spadkobierca podatnika nie powinien składać deklaracji podatkowej za zmarłego podatnika. Natomiast jego odpowiedzialność za zobowiązania wynikać będzie z doręczonej mu przez organ podatkowy decyzji. Taki pogląd potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacjach indywidualnych z dnia 9 kwietnia 2010 r., nr IPPP3/443-103/10-2/KG, oraz z dnia 25 marca 2011 r., nr IPPP2/443-38/11-2/MM.

Może się zdarzyć, że zmarły podatnik w ostatniej deklaracji wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, a następca prawny chciałby kontynuować prowadzoną przez tego podatnika działalność gospodarczą. W takiej sytuacji nie ma jednak możliwości, aby nadwyżkę tę następca prawny rozliczył w pierwszej składanej deklaracji podatkowej. Tak uznał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 19 kwietnia 2010 r., nr IPPP2/443-47/10-2/MM. Stwierdził, że to organ podatkowy określa w decyzji w jaki sposób spadkobierca ma prawo dysponować kwotą nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikającą z działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego podatnika.

Kontynuacja działalności

W przypadku gdy następca prawny zamierza kontynuować prowadzoną przez zmarłego podatnika działalność gospodarczą, powinien pamiętać, że nie może posługiwać się NIP-em zmarłego. Numer ten nie przechodzi bowiem na spadkobierców. W myśl art. 12 ust. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 ze zm.) śmierć podatnika powoduje wygaśnięcie decyzji o nadaniu NIP.

Jak już wspomniano, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane przepisami prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. W przypadku kontynuowania przez spadkobierców, na ich własny rachunek, działalności spadkodawcy, przechodzą na nich również przewidziane przepisami prawa podatkowego, przysługujące spadkodawcy uprawnienia o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną przez spadkodawcę działalnością gospodarczą. Mówi o tym art. 97 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej. Oznacza to, że w stosunku do następcy prawnego, który dopełni wszelkich obowiązków formalnych i prowadzona przez niego działalność będzie miała taki sam zakres jak działalność spadkodawcy, nie powinno być kwestionowane prawo do odliczenia VAT, jakie przysługiwało spadkodawcy.

Potwierdził to m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 25 marca 2011 r., nr IPPP2/443-38/11-2/MM. Organ podatkowy uznał, że żona, jako kontynuująca w ramach własnego przedsiębiorstwa działalność gospodarczą prowadzoną przez męża, ma prawo do odliczenia podatku VAT z faktur wystawionych na przedsiębiorstwo męża, otrzymanych po jego śmierci, pod warunkiem, że uprawomocniło się postanowienie o przyjęciu spadku.

Długi, za które spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność

» zaległości podatkowe, w tym również zaległości, o których mowa w art. 52 § 1 Ordynacji podatkowej

» odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy

» pobrane, a niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta

» niezwrócone przez spadkodawcę zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie

» opłata prolongacyjna

» koszty postępowania podatkowego

» koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku

"(…) Wśród wymienionych okoliczności, powodujących powstanie obowiązku sporządzenia spisu z natury, nie wymienia się jednak śmierci podatnika. Wobec powyższego, następca prawny nie jest obowiązany do sporządzenia remanentu likwidacyjnego i tym samym odprowadzenia z tego tytułu podatku należnego. Również na mocy przepisów Ordynacji podatkowej, spadkobierca nie jest obowiązany tego uczynić, gdyż przepisy te przewidują jedynie odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania spadkodawcy, ale tylko te powstałe za jego życia, zaś obowiązek sporządzenia remanentu powstaje po zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych, czyli po śmierci podatnika. (…)"

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 marca 2011 r., nr IPPP2/443-38/11-2/MM

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.)

Gazeta Podatkowa nr 61 (789) z dn. 2011.08.01, strona 13

Dział: Przewodnik Gazety Podatkowej
Autor: Małgorzata Smolnik