Witam,
chciałbym prosić Państwa o opinię:

jak prawidłowo organ podatkowy winien postąpić w następujących stanach faktycznych:
I.        podatnik zwraca się o umorzenie podatku przed terminem jego płatności  (precyzuję, że nawet kilka m-cy przed upływem terminu płatności)
II.        podatnik zwraca się o umorzenie podatku po terminie płatności, ale podatek ten jeszcze przed złożeniem wniosku o umorzenie uregulował (np. termin płatności 15.05, wpłata jeszcze przed terminem płatności powiedzmy 05.05. natomiast wniosek składa 01.10.2014)

jak w takich przypadkach winien postąpić organ podatkowy tj. którą procedurę powinien zastosować ?

czy art. 165a o.p. –postanowienie o  odmowie wszczęcia postępowania,?

czy też art. 208 o.p. –decyzja o umorzeniu postępowania (w związku z bezprzedmiotowością)?

pozdrawiam

wniosek złożony o umorzenie podatku przed terminem płatności podatku- art. 165a OP
wniosek o umorzenie zaległości złożony po zapłacie podatku - art. 208- postępowanie bezprzedmiotowe.

postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w obu przypadkach. zastosowanie art. 208 OP oznaczałoby, że postępowanie zostało wszczęte, a nie można wszcząć postępowania jeśli nie istnieje jego przedmiot (podatek został zapłacony i na dzień złożenia wniosku podatnik nie posiada zaległości wobec organu)

Moim zdaniem w obu przedstawionych przeze mnie stanach faktycznych postępowanie zostało już wszczęte, bo w sprawach ulg już samo złożenie wniosku wszczyna postępowanie podatkowe, tak więc organowi podatkowemu pozostaje tylko takie postępowanie umorzyć jako bezprzedmiotowe. Samo to, iż ustawodawca przewidział art. 208 op. świadczy o tym, iż możliwe jest wszczęcie postępowania nawet gdy brak jego przedmiotu. W mojej ocenie (ale podkreślam, że jest to tylko moja opinia, słyszałem też przeciwne) w obu przypadkach powinien mieć zastosowanie art. 208 o.p. Znalazłem jeden wyrok WSA, który chyba potwierdza moje stanowisko:

"Zasadnie więc organy podatkowe uznały, że dobrowolne zapłacenie zaległego podatku wraz z odsetkami przed złożeniem wniosku o umorzenie odsetek w trybie art. 67a §1 pkt 3 Ordynacji podatkowej sprawia, że postępowanie o przyznanie ulgi jest bezprzedmiotowe i na podstawie art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej powinno ulec umorzeniu."

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/778F22586C

Proszę o dalsze wypowiedzi... szczególnie mile widziałbym przywołanie jakiegoś piśmiennictwa lub orzecznictwa    jestem też ciekaw jak to wygląda u Was w praktyce...

przepis art. 208 OP odnosi się do sytuacji, gdy w trakcie prowadzonego postępowania zmieni się jego status - np. podatnik dokona zapłaty, ale już po złożeniu wniosku, a przed wydaniem decyzji
do postępowań w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych mają zastosowanie ogólne zasady prowadzenia postępowań, a zgodnie z art. 165 OP postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu - co oznacza, że strona składa wniosek a organ podatkowy na tej podstawie wszczyna postępowanie

"(organy podatkowe) mogą odnosić się merytorycznie do takich tylko wniosków strony, które znajdują podstawę w przepisach prawa. Jeżeli zatem strona domaga się umorzenia zaległości podatkowej, która nie istnieje, postępowanie w przedmiocie tego wniosku toczyć się nie może. W przypadkach, w których w trakcie wstępnego badania żądania okaże się, że jest ono niedopuszczalne, organ podatkowy w formie postanowienia winien orzec o odmowie wszczęcia" - wyrok WSA w Poznaniu z dnia 6.01.2010r. sygn akt I SA/Po 854/09

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/822D2323DD

Tak więc jeden wyrok mówi, że poprawny będzie art. 208, a drugi, że art. 165a.

Niestety także w literaturze przedmiotu poglądy na ten temat bywają różne.

Np. za zastosowaniem art. 208 op. opowiada się :

„Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz.” Cezary Kosikowski, Henryk Dzwonkowski, Andrzej Huchla. Dom Wydawniczy ABC,2004.

    Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. W pierwszym przypadku postępowanie wszczyna doręczenie żądania strony. W drugim, wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania przez organ podatkowy. Jeżeli nie wystąpi jeden z tych dwóch aktów wszczęcia postępowania, nie toczy się ono, nawet jeżeli dokonywane są czynności, które ze względu na ich charakter, należałoby zaliczyć do czynności postępowania podatkowego. Mogą więc być składane dowody w postaci np. deklaracji podatkowych, sporządzane protokoły, można sporządzać ekspertyzy i przesłuchiwać świadków, ale czynności te nie zostaną uznane za czynności postępowania podatkowego, jeżeli postępowanie nie zostało wszczęte. Nie są zatem także czynnościami postępowanie podatkowego takie działania, jak przeprowadzenie czynności sprawdzających (art. 208 o.p.), rozpoczęcie kontroli podatkowej (art. 292 o.p.), wszczęcie postępowania karnego skarbowego  ani inne czynności o charakterze technicznym. Wyraźne określenie momentu wszczęcia postępowania ma charakter gwarancyjny dla strony. Pozwala bowiem ustalić moment, od którego zaczynają działać ochronne instytucje postępowania podatkowego, przede wszystkim zasady podatkowe, zaczynają płynąc termin załatwiania spraw itd. Wyraźne określenie momentu wszczęcia postępowania ma także charakter porządkujący, oddziela bowiem postępowanie podatkowe od innych procedur.
   Wszczęcie postępowania na żądanie strony następuje przez samo złożenie żądania wszczęcia postępowania. Składając wniosek zawierający żądanie wszczęcia postępowania, strona nie prosi w ten sposób o to, aby postępowanie wdrożyć, lecz sama nadaje mu bieg i stwarza możliwość i obowiązek zastosowania wszystkich instytucji procedury postępowania podatkowego. Organ podatkowy nie może więc odmówić wszczęcia postępowania ani w inny sposób mu się przeciwstawić. Powinien realizować od tej chwili przewidziane prawem czynności procesowe, kończąc je w sposób wynikający z prawa materialnego i procedury postępowania. Dlatego słusznie wskazuje się, że zwrot o wszczynaniu postępowania „na żądanie” nie jest tu właściwy. To strona, a nie organ podatkowy, wszczyna postępowanie. Żądanie wszczęcia postępowania nie jest wnioskiem o wszczęcie postępowania, lecz żądaniem rozstrzygnięcia określonej sprawy z zakresu materialnego prawa podatkowego. Po wniesieniu żądania nie rozstrzyga się, czy postępowanie toczy się, czy też nie zostało wszczęte (wyrok NSA z dnia 10 maja 1996 r., SA./Wr 2454/95, Temida (CD), Sopot 2003; wyrok NSA z dnia 26 marca 1996 r., S.A./Łd 2111/95, Temida (CD), Sopot 2003). Wynika to stąd, że postępowanie uruchamia samo żądanie, a jego dalszy byt jest zależny od treści prawa materialnego. O tym, czy organ podatkowy podejmuje działania, decyduje jego faktyczne zachowanie. Uchylenie się organu administracji państwowej od załatwienia sprawy w formie przewidzianej prawem uprawnia stronę do złożenia skargi na bezczynność organu. Organ podatkowy nie może odmówić wszczęcia postępowania na wniosek strony z powodu oceny, że żądanie strony jest bezzasadne formalnie i merytorycznie (wyrok NSA z dnia 18 stycznia 1989 r., III S.A. 903/88). Zupełnie innym problemem jest oczywiście sytuacja, gdy sprawa nie podlega rozstrzygnięciu z powodu braku podstawy prawnej do jej prowadzenia. W takim przypadku organ podatkowy powinien postępowanie umorzyć w oparciu o art. 208 o.p. (wyrok NSA z dnia 25 stycznia 1990 r. II S.A. 1240/89, ONSA 1990, nr 1, poz. 16). Wszczęcie postępowania na żądanie strony wiąże się więc z zastosowaniem określonej instytucji prawa materialnego i jest zależne od istnienia materialnoprawnej podstawy prawnej.

Natomiast art. 165a w takich sytuacjach zaleca stosować:

Komentarz do art. 165 o.p. (Piotr Pietrasz, Komentarz LEX 2013)
Z kolei wszczęcie postępowania podatkowego na żądanie strony wiąże się zazwyczaj z realizacją jej materialnoprawnych uprawnień. Jako przykład spraw, w których inicjatywa wszczęcia postępowania przysługuje stronie, można wskazać w szczególności: postępowanie w przedmiocie zawarcia porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych (art. 20a i 20b o.p.), przeprowadzenie postępowania podatkowego na wniosek podatnika zamierzającego skorzystać z ulgi podatkowej, której warunkiem, określonym w odrębnych przepisach, jest brak zaległości podatkowych (art. 21a o.p.), zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania podatku (art. 22 § 2 o.p.), ograniczenie poboru zaliczek na podatek (art. 22 § 2a o.p.), odroczenie terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego (art. 48 § 1 i 2 o.p.), odroczenie terminu płatności podatku (art. 67a § 1 pkt 1 o.p.), rozłożenie zapłaty podatku na raty (art. 67a § 1 pkt 1 o.p.), odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a (art. 67a § 1 pkt 2 o.p.), umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej (art. 67a § 1 pkt 3 o.p.), stwierdzenie nadpłaty podatku (art. 75 § 1 o.p.).


6. Forma wszczęcia postępowania na wniosek

W przypadku wszczęcia postępowania na wniosek strony, ustawa nie przewiduje konieczności wydawania w tym przedmiocie jakiegokolwiek aktu. Żądanie wszczęcia postępowania nie jest wnioskiem o wszczęcie postępowania, lecz żądaniem rozstrzygnięcia określonej sprawy z zakresu materialnego prawa podatkowego. Postępowanie uruchamia samo żądanie, a jego dalszy byt jest zależny od treści prawa materialnego (wyrok NSA z dnia 3 grudnia 2002 r., I SAB/Łd 10/02, Z. Zgierski, Wszczęcie postępowania podatkowego..., s. 155). Należy zatem przyjąć, że samo doręczenie żądania wywołuje automatyczny skutek w postaci wszczęcia postępowania, a więc podmiotem wszczynającym jest strona. Organ podatkowy, o ile nie wystąpią przesłanki określone w art. 165a o.p., nie może ani odmówić wszczęcia postępowania, ani zaniechać jego przeprowadzenia po otrzymaniu żądania155 (zob. komentarz do art. 165a o.p.).

7. Zawiadomienie osób będących stroną w sprawie

Z treści art. 165 § 3a o.p. wynika, że organ podatkowy jest zobligowany do ustalenia, czy w sprawie wszczętej na wniosek strony inne osoby nie mają interesu prawnego. Obowiązek zawiadomienia pozostałych stron, niebędących wnioskodawcami, odnosi się wyłącznie do postępowania wszczynanego na wniosek. W przypadku postępowań wszczynanych z urzędu, organ podatkowy ma bowiem obowiązek doręczyć postanowienie o wszczęciu każdej ze stron. Problem pojawia się w przypadku postępowań wszczynanych z urzędu, kiedy to organ podatkowy nie wydaje postanowień o wszczęciu postępowania, co ma miejsce w przypadkach przewidzianych w art. 165 § 5, 6 i 7 o.p. Z zasady budzenia zaufania do organów podatkowych (art. 121 § 1 o.p.) oraz z zasady zagwarantowania stronie czynnego udziału w postępowaniu podatkowym (art. 123 § 1 o.p.) można wywnioskować o niezbędności zawiadomienia pozostałych stron postępowania o fakcie wszczęcia postępowania.


8. Data wszczęcia postępowania podatkowego

Ustalenie daty wszczęcia postępowania podatkowego, podobnie jak formy jego wszczęcia, uzależnione jest od tego, czy wszczęcie następuje na wniosek strony, czy też z urzędu. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a o.p. Stwierdzenie okoliczności wymienionych w art. 165a o.p. oznacza, że nie ma mowy o dacie wszczęcia postępowania, gdyż organ podatkowy zobligowany jest do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania.

Proszę o dalsze wypowiedzi.

Mam też jeszcze jedno pytanie: czy wydajecie postanowienie w sprawie wszczęcia postępowania w sprawie umorzenia zalegości czy też rozłożenia na raty, wiem że takie postanowienie nie jest konieczne, bo przecież wniosek podatnika sam wszczyna postępwanie, ale po prostu jestem ciekaw Waszej praktyki, przyznam się, że sam swego czasu w takich sprawach postanowienia wydawałem i o dziwo SKO nigdy w żaden sposób tego nie zanegowało.

nie, nie wydajemy postanowienia o wszczęciu postępowania

Ja w obu przypadkach odmawiam wszczęcia postępowania. I nie będę cytować orzecznictwa, bo znajdę wiele takich, które będą przemawiać za moim stanowiskiem, i wiele takich, które promować będą zdanie odmienne.

Jak przedmówca, w obu takich przypadkach też odmawiam wszczęcia postępowania.

moim zdaniem w obu przypadkach art. 165a.
Nie zgadzam się z opinią, że w przypadku wygaśnięcia zobowiązania poprzez jego zapłatę w trakcie prowadzonego postępowania w zakresie udzielenia ulgi uznaniowej postępowanie należy umorzyć w trybie art. 208 par. 1 Op. W mojej ocenie należy wydać decyzję merytoryczną, gdyż na dzień złożenia wniosku (analizujemy stan faktyczny na ten właśnie dzień) przedmiot postępowania istniał. W tej sytuacji odmówiłbym merytorycznie udzielenia ulgi uznaniowej z uwagi na ustanie przyczyny braku możliwości zapłaty zaległego podatku (zapłaty w zakreślonym prawem terminie). Tym samym brak jest przesłanek o których mowa w art. 67a.

Wracając do mojego pytania - warta uwagi jest poniższa odpowiedź na interpelację:

"Obowiązujące przepisy Ordynacji podatkowej nie dają podatnikom podstaw do występowania z wnioskiem o umorzenie podatku. "

"Wnioski o umorzenie podatku złożone przed upływem terminu płatności nie mogą zostać rozpatrzone. Organ podatkowy w takiej sytuacji odmawia wszczęcia postępowania, a powyższa praktyka znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, w przypadku złożenia przez podatnika wniosku o umorzenie podatku przed upływem terminu płatności organ podatkowy odmawia wszczęcia postępowania na podstawie art. 165a § 1 Ordynacji podatkowej."

"Nie ma przy tym znaczenia, że w toku postępowania podatkowego uległ zmianie status należności publicznoprawnej wskutek przekształcenia się zobowiązania podatkowego w zaległość podatkową...."

"Jednocześnie należy podkreślić, że w świetle obowiązujących przepisów, wniosek o umorzenie zaległości podatkowej podatnik może zgłosić wtedy, gdy zaległość ta istnieje. Oznacza to, że w dacie złożenia wniosku o umorzenie zaległości podatkowej, zobowiązanie podatkowe musi się już przekształcić w zaległość podatkową wskutek niezapłacenia podatku w terminie i zarazem w dacie tej nie może dojść do wygaśnięcia zobowiązania wskutek zaistnienia któregokolwiek ze zdarzeń wymienionych w art. 59 § 1 Ordynacji podatkowej (por. wyrok NSA z dnia 7 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1413/07)."


http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/Interp ... y=05E93751