Witam
Potrzebuje porady.
Mam do zrobienia zastaw i mam pewne wątpliwości.
Jest spółka cywilna np. A.Kowalski, D. Nowak. Za zaległości z VAT muszę zrobić zastaw. Samochód jest zarejestrowany na wspólników( na spółkę cywilną nie można zarejestrować)
Zastaw robię na S.C. A.Kowalski, D. Nowak

Mam również zrobić zastaw na wniosek Izby Celnej za zaległości w podatku akcyzowym jednego ze wspólników. Zastaw muszę zrobić na kilku autach w tym jedno auto jest na obu wspólników(dane z CEPIK).
W tym wypadku sądzę, że będę musiał odmówić ustanowienia zastawu na tym pojeździe bo nie jest on własnością podatnika ani nie stanowi współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka. Dobrze myślę?

Inne auto jest na podatnika i jego żonę. W tym wypadku sądzę, że zastaw mogę wpisać.
A że jeszcze nie miałem takiego przypadku to też mam pytanie. W tym rejestrze w Excelu co teraz prowadzimy są kolumny na małżonka. Tam Musze wpisać dane żony? A W tym rejestrze wysyłanym do podatnika już danych żony nie wpisuje tylko tego wspólnika?

Proponuję ściśle trzymać się tekstu art. 41 par 1 uop, który stanowi na jakich rzeczach i prawach można ustanowić zastaw. cyt"..na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka. Jeżeli podatnikiem jest spółka to można ustanowić zastaw na rzeczy spółki, ale gdy podatnik jest współwłaścicielem rzeczy z inną osobą lub np. bankiem, to taki zastaw nie powinien być dokonany ponieważ obciąża część udziału innej osoby.

Należy odróżnić zastaw na współwłasności łącznej (małżonkowie) od współwłasności w częściach ułamkowych (np. z bankiem). Zastaw w spółce lub "z bankiem" ustanowić możesz na udziale w prawie własności rzeczy (ułamkowej) a nie na całej rzeczy czyli pojeździe. Umowa spółki stanowi w jakim udziale wspólnicy odpowiadają za zobowiązania i w jakim uczestniczą w zyskach.
Co do małżonków sprawdź czy nie ma rozdzielności majątkowej. Jeśli nie to wpisuj w dwóch kolumnach.

Mam problem: dostaliśmy z ZUS pismo w sprawie ustanowienia zastawów skarbowych na samochodach, których właścicielem jest podatnik, a wspólwłaścicielem bank (informacja z CEPiK)   - czy można ustanowić taki zastaw

Można ustanowić ale na udziale w prawie własności należącym do zobowiązanego. Czyli w tej części, która należy wg umowy kredytowe/leasingowej do zobowiązanego. Zastaw nie obciąża wówczas całego pojazdu tylko część udziałów we własności.

Zastawu skarbowego na na części ułamkowej nie ustanowisz.

Faktycznie, ustanowienie zastawu na części ułamkowej we własności pojazdu może być ciężkie do obronienia przed sądem w razie złożenia wniosku o zaprzestanie naruszenia prawa przez zobowiązanego.
Ostatnie wyroki WSA podtrzymywały stanowiska NUS o odmowie ustanowienia takiego zastawu.
Trzeba to jeszcze mocno przemyśleć i ewentualnie odmówić wpisu licząc na odzew ze strony ZUS a wtedy "Twój" WSA wskaże poprawność (bądź nie) Twojego działania.
Sorki za moje poprzednie szybkie odpowiedzi (bez zgłębienia tematu o aktualne orzecznictwo).

Czy ktoś z Was ustanawia zastawy na udziale we własności (z bankiem)? Mam małą siłę przebicia u sił wyższych a oni chcą ustanawiać na wszystkim co ZUS podsunie. Te wyroki WSA Poznań (które stwierdzają, że ten udział to ani rzecz ani prawo majątkowe) mało ich przekonują. Brak jednoznacznych wyroków z innych sądów w takich sprawach.

A który z przepisów Ordynacji umożliwia wpis na części ułamkowej/udziale?
Jedynie własność podatnika i współwłasność łączna jego i jego małżonka moim zdaniem.

I SA/Po 565/13 - Wyrok WSA w Poznaniu
Data orzeczenia
2014-01-22 orzeczenie prawomocne

Data wpływu
2013-06-10  
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu  
 
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Nikodem Sędziowie Sędzia WSA Izabela Kucznerowicz Sędzia WSA Małgorzata Bejgerowska (spr.) Protokolant sekr. sąd. Monika Wiza po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi [...] przy udziale uczestników postępowania: [...] na czynność Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie odmowy dokonania wpisu zastawu skarbowego oddala skargę

Uzasadnienie
Pismem z dnia [...] grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych [...] Oddział w P. (dalej w skrócie: "ZUS") zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z wnioskiem o wpis zastawu do rejestru zastawów skarbowych w kwocie [...] zł na udziale wynoszącym [...] części ruchomości w postaci samochodu osobowego marki [...], rok prod. [...], nr rej. [...], nr VIN [...], należącego do zobowiązanego W. R.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. w piśmie z dnia [...] lutego 2013 r., nr [...] odmówił dokonania wpisu do rejestru zastawów skarbowych z uwagi na współwłasność wskazanego wyżej pojazdu z [...] Bank S.A. Oprócz tego kolejnym współwłaścicielem tego samochodu jest małżonka zobowiązanego – K. R. W treści swojego stanowiska organ powołał się na treść art. 41 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012, poz. 749 ze zm. – dalej w skrócie: "O.p."), z którego wynika, że zastaw skarbowy przysługuje na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych.

Kwestionując powyższe odmowne załatwienie wniosku, ZUS skierował do organu wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, powołując się na zasadę jedności majątku przysługującego jednemu podmiotowi oraz wspólność majątkową, która powstaje między małżonkami z chwilą zawarcia związku małżeńskiego.

W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa organ podatkowy podtrzymał swoje stanowisko w sprawie i podkreślił, że przepis art. 41 § 1 O.p. nie wymienia współwłasności ułamkowej, na której mógłby być ustanowiony zastaw skarbowy.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu ZUS jako strona skarżąca wniosła o stwierdzenie bezskuteczności zaskarżonej czynności i uznanie jej uprawnienia do wpisania na jej rzecz zastawu skarbowego. Zaskarżonej czynności zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 27 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) w zw. z art. 41 § 1 O.p. poprzez odmowę wpisu, pomimo, że przepisy te nie dają podstaw do takiej odmowy. Sformułowano także zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 120 art. 122 O.p. poprzez niewyjaśnienie stanu faktycznego sprawy i brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

W uzasadnieniu skargi podkreślono, że udział W. R. w samochodzie osobowym marki [...], stanowi własność zobowiązanego i z tego powodu podlega zastawowi skarbowemu na mocy art. 41 § 1 O.p. Przepis ten, zdaniem autora skargi, nie wyłącza obciążenia zastawem skarbowym udziału we własności rzeczy, gdy rzecz nie należy wyłącznie do dłużnika, ale jest objęta współwłasnością ułamkową.

W odpowiedzi na skargę Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o jej oddalenie.

Podczas rozprawy w dniu 22 stycznia 2014 roku, pełnomocnik uczestników postępowania W. i K. R. wniósł o oddalenie skargi jako nieuzasadnionej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Podstawową funkcją postępowania sądowoadministracyjnego jest ocena z punktu widzenia zgodności z prawem procesu konkretyzacji norm prawa administracyjnego materialnego w określonym stanie faktycznym. Badając zaskarżony akt według kryteriów przewidzianych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 - dalej w skrócie: "P.p.s.a.") Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż wbrew jej zarzutom, rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym akcie znajduje podstawy w prawie materialnym, zaś jego wydanie poprzedziło postępowanie, w którym nie uchybiono regułom procesowym.

Podstawą prawną zaskarżonego aktu był przepis z art. 41 § 1 O.p., zgodnie z którym Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12.400 zł, z zastrzeżeniem § 2. W myśl § 2 tego przepisu, zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.

W bezspornych okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, kluczową dla jej rozstrzygnięcia jest ocena prawidłowości wykładni przepisu z art. 41 § 1 O.p. dokonanej przez organ, na podstawie której organ ten uznał, że udział w rzeczy ruchomej (pojazd samochodowy) przysługujący uczestnikowi W. R. (jako współwłaścicielowi w udziale wynoszącym w [...] części) nie może być przedmiotem zastawu skarbowego. Skarżący ZUS przedstawił odmienne stanowisko, oparte na wyniku własnej wykładni powołanego przepisu, zgodnie z którym, zakres tej regulacji obejmuje także udział w rzeczy ruchomej (współwłasność w częściach ułamkowych).

W stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy, o tym, czy znajdzie zastosowanie przepis z art. 41 § 1 O.p. także do przedmiotu zastawu wskazanego we wniosku skarżącego, decyduje sposób wykładni tej normy, odmiennie przedstawiony przez strony, a zatem ta kwestia stanowi podstawowe zagadnienie, które rozważał Sąd w ramach dokonanej sądowej kontroli zaskarżonego aktu, na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Przedstawienie wyniku sądowej kontroli zaskarżonej decyzji, wymaga uprzedniego scharakteryzowania zastawu skarbowego, w kontekście regulacji instytucji prawnej zastawu, zawartej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (dalej w skrócie: "K.c."). Jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie, zastaw skarbowy jest zastawem, ograniczonym prawem rzeczowym i dlatego jest instytucją prawa cywilnego. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim akcie normatywnym dokonano regulacji, chociaż celem jego istnienia jest zabezpieczenie jedynie określonej grupy wierzytelności, których źródłem nie jest stosunek cywilnoprawny, a administracyjnoprawny (J. Gołaczyński, Zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych w prawie polskim, Rejent z 2004 r., Nr 10, s. 146; wyrok SN z dnia 29 października 1996 r., sygn. akt III CKN 7/96, LEX nr 110609). Zastaw skarbowy jest szczególną postacią zastawu ustawowego, przy czym jego regulacja w ustawie Ordynacja podatkowa nie jest pełna. W piśmiennictwie dostrzeżono brak kompleksowej regulacji zastawu skarbowego w tej ustawie podkreślając jednocześnie, że nie stanowi to swoistej luki prawnej, lecz jest to celowe działanie, u podstaw którego leży nakaz stosowania odpowiednich przepisów K.c. (B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Oficyna Wydawnicza "UNIMEX", Wrocław 2012, s. 271).

W myśl art. 306 § 1 K.c. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. Poza K.c. uregulowane zostały odrębnie różne formy zastawu, które w stosunku do przepisów kodeksowych mają charakter przepisów szczególnych, a przepisy kodeksowe stosuje się tylko na podstawie odesłania (art. 326 K.c.), w sprawach nieuregulowanych w przepisach szczególnych.

Przedmiotem zabezpieczenia mogą być tylko rzeczy ruchome i prawa, jeżeli są zbywalne (art. 327 K.c.). Przedmiotem zastawu może być także udział we własności rzeczy ruchomej, jeżeli rzecz zostanie wydana zastawnikowi, na co pozostali współwłaściciele wyrazili zgodę (S. Rudnicki. G. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga, Wydanie 10, LexisNexis, Warszawa 2011, s. 561). Dopuszczalność zastawu na udziale we współwłasności wynika z art. 198 K.c., z tym jednak zastrzeżeniem, że do takiego zastawu należy stosować przepisy o zastawie na prawach. Zauważyć jednak należy jednolitość poglądów co do wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli na ustanowienie zastawu na całej rzeczy (E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, 3. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 478; J. Gołaczyński w: System prawa prywatnego. Prawo rzeczowe, 3. wydanie, Tom 4, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 484).

Współwłasność może być albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 K.c.). Współwłasność ułamkowa polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem, który określa zarazem zakres uprawnień współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Z kolei z istoty współwłasności łącznej wynika jej bezudziałowy charakter i dlatego współwłaściciel nie może rozporządzać swoim prawem dopóty, dopóki trwa współwłasność łączna.

Ustawodawca określając przedmiot zastawu skarbowego w art. 41 § 1 O.p. wskazał m.in. na prawa do rzeczy ruchomej: własność i współwłasność łączną podatnika i jego małżonka, pomijając współwłasność w częściach ułamkowych oraz inne postaci współwłasności łącznej (wynikające z innych stosunków prawnych). Istotne przy tym jest, że takie ukształtowanie zakresu stosowania tego przepisu od strony podmiotowej (bez wyraźnego wskazania współwłaścicieli rzeczy ruchomej), nastąpiło z dniem 1 stycznia 2003 r., w wyniku nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa ustawą z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 169, poz. 1387 - art. 1 pkt 31). Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości ogólny kierunek tej nowelizacji, polegający m.in. na istotnym zwiększeniu zakresu podmiotowego działania instytucji zastawu na rzeczy ruchomej. Z powyższego wynika, że dążąc do odczytania intencji i zamiaru ustawodawcy, założyć należy, że poszerzając krąg tych podmiotów, prawodawca pominął współwłaściciela rzeczy ruchomej, co było działaniem celowym, skoro wyraźnie wymieniono w tym przepisie tylko współwłasność łączną podatnika i jego małżonka. W doktrynie wyrażono też pogląd, że wobec takiej regulacji możliwość ustanowienia zastawu skarbowego nie dotyczy innych przypadków współwłasności łącznej, np. wspólników spółki cywilnej (P. Czerski, Zastaw skarbowy jako forma zabezpieczenia należności podatków, Kraków 2003, monografia powołana w : J. Gołaczyński, op. cit. , s. 155; M. Rusinek, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej LEX).

W ocenie Sądu niedopuszczalna jest interpretacja rozszerzająca przepisu art. 41 § 1 O.p., prowadząca w istocie do "uzupełnienia" podmiotowego zakresu działania, jak czyni to strona skarżąca w drodze jego wykładni celowościowej. Reguły wykładni językowej pozwalają bez żadnych wątpliwości ustalić właściwy sens i znaczenie zawartej w tym przepisie normy oraz ustalić jej prawidłowy zakres stosowania. Wbrew zatem stanowisku skarżącego ZUS, zdaniem Sądu zakres ten nie obejmuje współwłaściciela rzeczy ruchomej (za wyjątkiem małżonka).

Nie ma jednocześnie uzasadnionych podstaw, aby poszerzyć krąg zastawców, przez odwołanie się do reguł wykładni funkcjonalnej. Na marginesie jedynie można odnotować, że w orzecznictwie sądów administracyjnych, posłużono się wykładnią celowościową przepisu z art. 41 § 1 O.p., ale w sytuacji istnienia wątpliwości co do sposobu określenia wartości prawa majątkowego (udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) i rozstrzygnięciu zagadnienia - czy wartość ta dotyczy jednostkowego udziału, czy też jest to wartość wszystkich udziałów (wyrok NSA z dnia 17 lipca 2013 roku, sygn. akt II FSK 2119/11, publ. http://www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Kwestia ta dotyczyła rozumienia zawartego w tym przepisie wyrażenia "poszczególnych praw" i pojęcia "zbywalnych praw majątkowych". Chodziło jednak o interpretację pojęć zawartych w treści przepisu, a nie o uzupełnienie przepisu o treść, której w nim nie ma. Ponadto stwierdzenie dopuszczalności obciążenia jednym prawem zastawu większej liczby udziałów wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, zawsze dotyczy udziałów tego samego wspólnika w spółce z o.o.

Badając zasadność objęcia zastawem skarbowym "w całości" samochodu osobowego objętym ustawową wspólnością majątkową małżeńską, w orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie zwrócono uwagę, że przepis z art. 41 § 1 O.p. wyraźnie mówi nie o udziałach, tylko o rzeczach stanowiących współwłasność podatnika i jego małżonka, co jest uzasadnione faktem, że współwłasność łączna małżonków jest współwłasnością bezudziałową (wyrok WSA w Krakowie z dnia 20 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Kr 1532/11, LEX nr 1150201).

Do odmiennych wniosków nie prowadzi zastosowanie przy wykładni analizowanego przepisu reguł wykładni systemowej. Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie poglądem, żaden przepis prawa nie jest oderwaną jednostką, lecz występuje w pewnym kontekście systemowym – jest częścią określonego aktu normatywnego, który z kolei jest częścią określonej gałęzi prawa przynależącej do systemu prawa polskiego. Wykładając dany przepis prawa, należy brać pod uwagę również jego relacje do innych przepisów danego aktu normatywnego (wykładnia systemowa wewnętrzna) oraz do przepisów zawartych w innych ustawach (wykładnia systemowa zewnętrzna). Tylko realizacja tej dyrektywy wykładni prawa, określanej jako argumentum a rubrica, gwarantuje bowiem zupełne i niesprzeczne odczytanie danej instytucji prawa z przepisów prawa (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 20 maja 2013 r., sygn. akt II FPS 6/12, ONSAiWSA z 2013 r., Nr 5, poz. 77 i powołane tam orzecznictwo).

Jednocześnie zdaniem Sądu, przedstawiona powyżej wykładnia art. 41 § 1 O.p. oparta na regułach wykładni językowej, spełnia całkowicie wymóg dyrektywy wykładni systemowej interpretowania ustawy w zgodzie z Konstytucją.

Rozważenia natomiast wymaga, czy wykładnia dokonana przez organ, narusza reguły wykładni systemowej zewnętrznej, z punktu widzenia zastawcy. Mając na uwadze fundamentalną zasadę równości wobec prawa Sąd stwierdza, że skarżący ZUS nie dostrzega istotnego zróżnicowania sytuacji prawnej właściciela rzeczy i współwłaściciela rzeczy w części ułamkowej, koncentrując się głównie na cechach wspólnych tych praw, które niewątpliwie występują (np. cały system ochrony prawa własności). Istotne w sprawie są jednak różnice (ograniczenia) w statusie współwłaściciela rzeczy w częściach ułamkowych w stosunku do praw, wynikających z własności "całej" rzeczy. Rozważając te kwestie, Sąd zwraca szczególną uwagę na jednolitość stanowisk piśmiennictwa co do bezwzględnego wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli do ustanowienia zwykłego (klasycznego) zastawu na udziale we własności. Zatem chodzi tu o zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów, którym przysługuje prawo własności do rzeczy ruchomej, z uwagi na ochronę praw osób trzecich, które są współwłaścicielami tej samej rzeczy (w niniejszej sprawie jest to bank). Powyższą wykładnię przepisu z art. 41 § 1 O.p. wspiera także wyrażony w piśmiennictwie pogląd, według którego, zastaw skarbowy nie może być ustanowiony na rzeczach ruchomych lub zbywalnych prawach majątkowych, których współwłasność należy do podatnika (płatnika, inkasenta, następcy prawnego oraz osoby trzeciej) oraz innych osób (por. W. Stachurski, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej LEX).

W ocenie Sądu nie ma też uzasadnionych podstaw do objęcia udziału w prawie własności rzeczy ruchomej w ramach "zbywalnych praw majątkowych" (w rozumieniu art. 41 § 1 O.p.), a możliwość takiej wykładni można by rozważać, skoro zastaw skarbowy wymienia się jako jeden z rodzajów zastawu na prawach. W piśmiennictwie wskazuje się, że co do zasady zastaw na prawach można ustanowić na prawach względnych (np. wierzytelność). Do tych praw nie jest zaliczany w prawie własności rzeczy ruchomej. W ocenie Sądu wynika to przede wszystkim z treści art. 41 § 1 O.p., który wyraźnie wyodrębnia dwie grupy praw, tj. wskazane prawa do rzeczy ruchomej oraz zbywalne prawa majątkowe.

Reasumując sądową kontrolę zaskarżonego aktu, Sąd uznał, że zawarte w skardze zarzuty naruszenia prawa materialnego i procesowego nie zasługują na uwzględnienie. Na marginesie Sąd zauważa, że organ nie stosował w sprawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, stąd te zarzuty nie mogły być rozważone, natomiast w kontekście powołanych w skardze przepisów O.p. Sąd uznał je za nieuprawnione.

W związku z powyższym, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzeczono jak w sentencji wyroku.

I SA/Po 866/13 - Wyrok WSA w Poznaniu
Data orzeczenia
2014-03-06 orzeczenie prawomocne

Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Wolna-Kubicka Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Nikodem (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Bejgerowska Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Szydłowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 06 marca 2014 r. sprawy ze skargi [...] na czynność Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie odmowy dokonania wpisu do rejestru zastawów skarbowych oddala skargę

Uzasadnienie
Pismami z dnia [...] maja 2013 r. X (dalej: "X") zwrócił się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] z wnioskiem o wpis zastawu do rejestru zastawów skarbowych na udziale wynoszącym 50/100 części ruchomości samochodu osobowego marki "A", rok. prod. 2006, nr rej. [...] , nr fabryczny (numer nadwozia/podwozia) [...] , samochodu osobowego marki B numer rejestracyjny [...] , numer fabryczny (numer podwozia/nadwozia) [...] rok produkcji 2007 oraz samochodu osobowego marki B, numer rejestracyjny [...] , numer fabryczny (numer podwozia/nadwozia) [...] , rok produkcji 2007. Y.A jest współwłaścicielem wskazanych ruchomości i dłużnikiem X II Oddział w [...] z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] na podstawie art. 15 § 1 Ordynacji podatkowej przesłał według właściwości wnioski z dnia [...] maja 2013 r. X w sprawie ustanowienia zastawu skarbowego na majątku zobowiązanego Y.A do Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] .

Naczelnik Urzędu Skarbowego [...] w piśmie z dnia [...] czerwca 2013 r., nr [...] odmówił dokonania wpisu do rejestru zastawów skarbowych na określonym udziale ruchomości - samochodów stanowiących współwłasność Y.A . Organ wskazał, że zgodnie z art. 41 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012, poz. 749 ze zm. – dalej w skrócie: "O.p.") zastaw skarbowy przysługuje na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych. Z załączonych do wniosków z dnia [...] maja 2013 r. wydruków CEPiK wynika, że samochód osobowy marki B, nr rejestracyjny [...] , samochód osobowy marki B, nr rej. [...] oraz samochód ciężarowy C, nr rej [...] stanowi współwłasność Y.A, Y.B , oraz Bank .

W odpowiedzi na tę odmowę w dniu [...] marca 2013 r. X skierował wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, z wnioskiem o dokonanie wpisu zastawu skarbowego. Zdaniem X przepis art. 41 § 1 O.p. przewiduje ustanowienie zastawu skarbowego na ruchomościach i zbywalnych prawach majątkowych nie tylko, gdy należą one do wspólnego majątku małżonków, ale co do zasady stanowią własność zobowiązanego. Doktryna wskazuje, że zgodnie z zasadą jedności majątku, każdemu podmiotowi prawa przysługuje jeden majątek, do którego wchodzą wszystkie rzeczy i prawa majątkowe.

W odpowiedzi na wezwanie do naruszenia prawa organ podatkowy podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

W skardze z dnia [...] sierpnia 2013 r., wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...], strona skarżąca wniosła o uchylenie odmowy dokonania wpisu przedmiotowych zastawów.

Zaskarżonej czynności Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] w [...] z dnia [...] czerwca 2013 r. X w [...] zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 32 ust 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) poprzez brak jego zastosowania;

- art. 41 § 1 O.p. oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) poprzez ich błędną interpretację,

- art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 326 k.c.

W uzasadnieniu skargi strona skarżąca podkreśliła, że samochód ciężarowy marki A oraz dwa samochody B wskazane we wniosku o ustanowienie zastawu na udziale w ruchomości stanowi współwłasność zobowiązanego i z tego powodu podlega zastawowi skarbowemu na mocy art. 41 § 1 O.p. Tymczasem Naczelnik Urzędu Skarbowego [...] w [...] nie uwzględnił brzmienia przepisu art. 41 § 1 O.p., który przewiduje ustanowienie zastawu skarbowego na ruchomościach i zbywalnych prawach majątkowych nie tylko gdy należą one do wspólnego majątku małżonków, ale co do zasady gdy stanowią własność zobowiązanego. Wpis zastawu w oparciu o art. 41 § 1 O.p. na ruchomościach będących tylko w pełni własnością dłużnika, z wyłączeniem możliwości ustanowienia takiego zabezpieczenia na ruchomości do której dłużnikowi przysługuje zaledwie udział w prawie własności stanowi, zdaniem X, przejaw naruszenia wartości konstytucyjnej, jaką jest nakaz traktowania każdego obywatela równo. Naczelnik Urzędu Skarbowego , mimo istnienia cechy prawnie relewantnej (bycie właścicielem), w sposób nieuzasadniony faworyzuje dłużników będących współwłaścicielami w części ułamkowej, chroniąc ich przed ustanowieniem na ich majątku ograniczonego prawa rzeczowego wobec braku ograniczenia takiej możliwości wobec wyłącznych właścicieli ruchomości.

W odpowiedzi na skargę, Naczelnik Urzędu Skarbowego [...]podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w [...] zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawową funkcją postępowania sądowoadministracyjnego jest ocena z punktu widzenia zgodności z prawem procesu konkretyzacji norm prawa administracyjnego materialnego w określonym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 41 § 1 O.p. Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12.400 zł, z zastrzeżeniem § 2. W myśl § 2 tego przepisu, zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.

W bezspornych okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, kluczową dla jej rozstrzygnięcia jest ocena prawidłowości wykładni przepisu z art. 41 § 1 O.p. dokonanej przez organ, na podstawie której organ ten uznał, że udział w rzeczy ruchomej (pojazd samochodowy) przysługujący uczestnikowi Y.A nie może być przedmiotem zastawu skarbowego. Kwestia ta była już przedmiotem rozstrzygania w wyrokach WSA w Poznaniu. Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela stanowisko wyrażone, m.in. w wyroku WSA w Poznaniu sygn. akt I SA/Po 512/13.

W stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy, o tym, czy znajdzie zastosowanie przepis z art. 41 § 1 O.p. także do przedmiotu zastawu wskazanego we wniosku skarżącego, decyduje sposób wykładni tej normy, odmiennie przedstawiony przez strony, a zatem ta kwestia stanowi podstawowe zagadnienie, które rozważał Sąd w ramach dokonanej sądowej kontroli zaskarżonego aktu, na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Przedstawienie wyniku sądowej kontroli zaskarżonej decyzji, wymaga uprzedniego scharakteryzowania zastawu skarbowego, w kontekście podstawowej i najpełniejszej regulacji instytucji prawnej zastawu, zawartej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (dalej w skrócie "k.c."). Jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie, zastaw skarbowy jest zastawem, ograniczonym prawem rzeczowym i dlatego jest instytucją prawa cywilnego. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim akcie normatywnym dokonano regulacji, chociaż celem jego istnienia jest zabezpieczenie jedynie określonej grupy wierzytelności, których źródłem nie jest stosunek cywilnoprawny, a administracyjnoprawny (J. Gołaczyński, Zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych w prawie polskim, Rejent z 2004 r., Nr 10, s. 146; wyrok SN z 29 października 1996 roku, III CKN 7/96, LEX nr 110609). Zastaw skarbowy jest szczególną postacią zastawu ustawowego, przy czym jego regulacja w ustawie Ordynacja podatkowa nie jest pełna. Jak wskazuje się w piśmiennictwie brak kompleksowej regulacji zastawu skarbowego w tej ustawie nie stanowi swoistej luki prawnej, lecz jest to celowe działanie, u podstaw którego leży nakaz stosowania odpowiednich przepisów k.c. (B.Adamiak, J.Borkowski, R.Mastalski, J.Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Oficyna Wydawnicza "UNIMEX", Wrocław 2012 r., 271).

W myśl art. 306 § 1 k.c. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. Poza k.c. uregulowane zostały odrębnie różne formy zastawu, które w stosunku do przepisów kodeksowych mają charakter przepisów szczególnych, a przepisy kodeksowe stosuje się tylko na podstawie odesłania (art. 326 k.c.), w sprawach nieuregulowanych w przepisach szczególnych. Do szczególnych rodzajów zastawów, unormowanych mniej lub bardziej szczegółowo w przepisach odrębnych należą: zastaw rejestrowy, zastaw finansowy, zastaw skarbowy czy zastaw pocztowy.

Przedmiotem zabezpieczenia mogą być tylko rzeczy ruchome i prawa jeżeli są zbywalne (art. 327 k.c.). Jak wskazuje się w piśmiennictwie prawniczym przedmiotem zastawu może być także udział we własności rzeczy ruchomej, jeżeli rzecz zostanie wydana zastawnikowi, na co pozostali współwłaściciele wyrazili zgodę (S. Rudnicki. G. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga, Wydanie 10, LexisNexis, W - wa 2011 r., s. 561). Ponadto stwierdza się, że dopuszczalność zastawu na udziale we współwłasności wynika z art. 198 k.c., z tym jednak zastrzeżeniem, że do takiego zastawu należy stosować przepisy o zastawie na prawach. Co do wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli na ustanowienie zastawu na całej rzeczy doktryna wyraża jednolite stanowisko (E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, 3. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, W-wa 2008, s. 478; J. Gołaczyński w: System prawa prywatnego. Prawo rzeczowe, 3. wydanie, Tom 4, Wydawnictwo C.H. Beck, W-wa 2012, s. 484).

Współwłasność może być albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 k.c.). Współwłasność ułamkowa polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem, który określa zarazem zakres uprawnień współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Z kolei z istoty współwłasności łącznej wynika jej bezudziałowy charakter i dlatego współwłaściciel nie może rozporządzać swoim prawem dopóty, dopóki trwa współwłasność łączna.

Ustawodawca określając przedmiot zastawu skarbowego w art. 41 § 1 O.p. wskazał m.in. na prawa do rzeczy ruchomej: własność i współwłasność łączną podatnika i jego małżonka, pomijając współwłasność w częściach ułamkowych oraz inne postaci współwłasności łącznej (wynikające z innych stosunków prawnych). Istotne przy tym jest, że takie ukształtowanie zakresu stosowania tego przepisu od strony podmiotowej (bez wyraźnego wskazania współwłaścicieli rzeczy ruchomej), nastąpiło z dniem 1 stycznia 2003 roku, w wyniku nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa ustawą z dnia 12 września 2002 roku o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 169. poz. 1387, art. 1 pkt 31).

W uzasadnieniu do projektu tej nowelizacji stwierdzono m.in., że dotychczas funkcjonującą instytucję zastawu skarbowego należy zmienić m.in. przez - "[...] zniesienie ograniczeń podmiotowych w jego ustanawianiu..". Zwrócono także uwagę na stworzenie procedury zabezpieczającej prawa własności osoby trzeciej (przez dodanie art. 42a). Ponadto, według uzasadnienia projektu, wzmocnieniu i upowszechnieniu stosowania zastawu skarbowego służyć miało ustanowienie podstawą prawną zastawu skarbowego również decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, odpowiedzialności spadkobiercy, a także rozszerzono możliwości ustanawiania zastawu skarbowego na podstawie deklaracji, także na deklarację płatnika (inkasenta) – (Sejm RP IV kadencji, nr druku 414, dostępne w systemie informacji prawnej LEX).

Jakkolwiek w uzasadnieniu projektu nowelizacji nie odniesiono się wprost do zakresu ustanowienia zastawu na rzeczy ruchomej od strony podmiotowej, to jednak nie budzi wątpliwości ogólny kierunek tej nowelizacji, polegający m.in. na istotnym zwiększeniu zakresu podmiotowego działania tej instytucji. Z powyższego wynika, że dążąc do odczytania intencji i zamiaru ustawodawcy, założyć należy, że poszerzając krąg tych podmiotów, prawodawca pominął współwłaściciela rzeczy ruchomej, co było działaniem celowym, skoro wyraźnie wymieniono w tym przepisie tylko współwłasność łączną podatnika i jego małżonka. W doktrynie wyrażono też pogląd, że wobec takiej regulacji możliwość ustanowienia zastawu skarbowego nie dotyczy innych przypadków współwłasności łącznej, np. wspólników spółki cywilnej (P. Czerski, Zastaw skarbowy jako forma zabezpieczenia należności podatków, Kraków 2003 r., monografia powołana w : J. Gołaczyński, op. cit. , s.155; M. Rusinek, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej "LEX").

W ocenie Sądu nie ma podstaw do "uzupełnienia" podmiotowego zakresu działania tego przepisu w drodze jego wykładni, jak czyni to skarżący. Reguły wykładni językowej pozwalają bez żadnych wątpliwości ustalić właściwy sens i znaczenie zawartej w tym przepisie normy oraz ustalić jej prawidłowy zakres stosowania. Zdaniem Sądu zakres ten nie obejmuje współwłaściciela rzeczy ruchomej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, badając zasadność objęcia zastawem skarbowym "w całości" samochodu osobowego objętym ustawową wspólnością majątkową małżeńską trafnie zwrócił uwagę, że przepis z art. 41 § 1 O.p. wyraźnie mówi nie o udziałach, tylko o rzeczach stanowiących współwłasność podatnika i jego małżonka, co jest uzasadnione faktem, że współwłasność łączna małżonków jest współwłasnością bezudziałową (sprawa I SA/Kr 1532/11, LEX nr 1150201).

Skarżący zarzucił naruszenia art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, domagając się wykładni art. 41 § 1 O.p. przy uwzględnieniu konstytucyjnej zasady równości. Zdaniem Sądu, przedstawiona wyżej wykładnia art. 41 § 1 O.p. pozostaje w zgodzie z Konstytucją, w tym z zasadą wyrażoną w art. 32 ust. 1. Podnieść należy, że rozważanie naruszenia zasady równości w kontekście praw samego skarżącego jest niezasadne, ponieważ określenie w tym przepisie przedmiotu zastawu skarbowego w stosunku do rzeczy ruchomej dotyczy wszystkich zastawników, którzy są uprawnieni do skorzystania z tej formy zabezpieczenia danin publicznych.

Rozważenia natomiast wymaga, czy wykładnia dokonana przez organ, narusza reguły wykładni systemowej zewnętrznej, z punktu widzenia zastawcy. Z ukształtowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że zasada równości wobec prawa wymaga, aby wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, były traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Równość to także akceptacja odmiennego traktowania podmiotów, które wspólnych cech relewantnych nie mają. Jeśli zatem zróżnicowania sytuacji prawnej i faktycznej adresatów norm prawnych odpowiadają obiektywnie istniejącym między nimi odmiennościom, nie dochodzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości (wyrok TK z 4 lipca 2013 r., P 7/10, LEX nr 1341767 i powołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo). W tym kontekście wypowiadają się także sądy administracyjne, wyrażając pogląd, że zakazane jest nierówne traktowanie podmiotów podobnych, co jednak nie wyklucza nierównego traktowania podmiotów, które podobne nie są ze względu na daną cechę istotną. Dlatego zasada niedyskryminacji i równości nie oznacza nakazu jednakowego traktowania sytuacji wszystkich podmiotów, gdyż ich sytuacja faktyczna i prawna może być różna (np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 lutego 2013 r., VIII SA/Wa 876/12, LEX nr 1282472).

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdza, że skarżący nie dostrzega istotnego zróżnicowania sytuacji prawnej właściciela rzeczy i współwłaściciela rzeczy w części ułamkowej, koncentrując się głównie na cechach wspólnych tych praw, które niewątpliwie występują (np. cały system ochrony prawa własności). Istotne w sprawie są bowiem różnice (ograniczenia) w statusie współwłaściciela rzeczy w częściach ułamkowych w stosunku do praw wynikających z własności "całej" rzeczy. Na wstępie niniejszych rozważań Sąd zwrócił uwagę na jednolitość stanowisk piśmiennictwa co do bezwzględnego wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli do ustanowienia zwykłego (klasycznego) zastawu na udziale we własności. A zatem nie chodzi tu o "faworyzowanie dłużników będących współwłaścicielami w części ułamkowej", jak podnosi to skarżący w skardze, ale o zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów, którym przysługuje prawo własności do rzeczy ruchomej, z uwagi na ochronę praw osób trzecich, które są współwłaścicielami tej samej rzeczy (w niniejszej sprawie jest to bank). Stanowisko powyższe znajduje również oparcie w piśmiennictwie, według którego, zastaw skarbowy nie może być ustanowiony na rzeczach ruchomych lub zbywalnych prawach majątkowych, których współwłasność należy do podatnika (płatnika , inkasenta, następcy prawnego oraz osoby trzeciej) oraz innych osób (tak. W. Stachurski, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej "LEX").

W ocenie Sądu nie ma też uzasadnionych podstaw do objęcia udziału w prawie własności rzeczy ruchomej w ramach "zbywalnych praw majątkowych" (w rozumieniu art. 41 § 1 O.p.), a możliwość takiej wykładni można by rozważać, skoro zastaw skarbowy wymienia się jako jeden z rodzajów zastawu na prawach. W piśmiennictwie wskazuje się, że co do zasady zastaw na prawach można ustanowić na prawach względnych (np. wierzytelność). Przedmiotem zastawu na prawach mogą być prawa związane z dokumentami (weksle, czeki), prawa na dobrach niematerialnych (prawo do patentu, do wzoru użytkowego, do wzoru przemysłowego, do znaku towarowego), jednostki uczestnictwa w otwartym funduszu inwestycyjnym i certyfikaty inwestycyjne, udział wspólnika w spółce z o.o., akcje (Katarzyna A. Dadańska, Komentarz do kodeksu cywilnego, art. 327, dostępny w Systemie informacji prawnej "LEX"). Wśród tych praw nie wymienia się udziału w prawie własności rzeczy ruchomej. W ocenie Sądu wynika to przede wszystkim z treści art. 41 § 1 O.p., który wyraźnie wyodrębnia dwie grupy praw, tj. wskazane prawa do rzeczy ruchomej oraz zbywalne prawa majątkowe.

W związku z powyższym, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzeczono, jak w sentencji wyroku.

I SA/Po 512/13 - Wyrok WSA w Poznaniu
Data orzeczenia
2014-01-15 orzeczenie prawomocne

Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Kucznerowicz Sędziowie Sędzia WSA Karol Pawlicki Sędzia WSA Waldemar Inerowicz (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Świdłowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych [...] Oddział w [...] na akt Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie odmowy dokonania wpisu do rejestru zastawów skarbowych oddala skargę.

Uzasadnienie
Wnioskiem z dnia [...] lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych [...] Oddział w P. (dalej: "ZUS") zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z prośbą o wpis zastawu do rejestru zastawów skarbowych w kwocie [...] zł na udziale wynoszącym [...] części ruchomości samochodu osobowego marki "[...]", rok. prod. [...], nr rej. [...], nr VIN [...], należącym do zobowiązanego R. R.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. w piśmie z dnia [...] marca 2013 r., nr [...] odmówił dokonania wpisu do rejestru zastawów skarbowych z uwagi na współwłasność powołanego wyżej pojazdu z [...] Bank S.A. [...]. Organ wskazał, że zgodnie z art. 41 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012, poz. 749 ze zm. – dalej w skrócie: "O.p.") zastaw skarbowy przysługuje na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych.

W odpowiedzi na tę odmowę, w dniu [...] marca 2013 r., ZUS skierował wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, powołując się na zasadę jedności majątku przysługującego jednemu podmiotowi.

W odpowiedzi na wezwanie do naruszenia prawa organ podatkowy podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

W skardze z dnia [...] kwietnia 2013 r., wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, strona skarżąca wniosła o uchylenie odmowy dokonania wpisu przedmiotowych zastawów.

Zaskarżonej czynności Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z dnia [...] marca 2013 r. zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 32 ust 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), poprzez brak jego zastosowania;

- art. 41 § 1 O.p. oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm.), poprzez ich błędną interpretację, niezgodną z Konstytucją RP.

W uzasadnieniu skargi strona skarżąca podkreśliła, że udział R. R. w samochodzie osobowym marki "[...]", rok prod. [...], VIN [...], nr rej. [...] stanowi własność zobowiązanego i z tego powodu podlega zastawowi skarbowemu na mocy art. 41 § 1 O.p.

Tymczasem Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. nie uwzględnił brzmienia przepisu art. 41 § 1 O.p., który przewiduje ustanowienie zastawu skarbowego na ruchomościach i zbywalnych prawach majątkowych nie tylko gdy należą one do wspólnego majątku małżonków, ale co do zasady gdy stanowią własność zobowiązanego. Wpis zastawu w oparciu o art. 41 § 1 O.p. na ruchomościach będących tylko w pełni własnością dłużnika, z wyłączeniem możliwości ustanowienia takiego zabezpieczenia na ruchomości do której dłużnikowi przysługuje zaledwie udział w prawie własności stanowi zdaniem ZUS przejaw naruszenia wartości konstytucyjnej jaką jest nakaz traktowania każdego obywatela równo. Naczelnik Urzędu Skarbowego - mimo istnienia cechy prawnie relewantnej (bycie właścicielem) w sposób nieuzasadniony faworyzuje dłużników będących współwłaścicielami w części ułamkowej chroniąc ich przed ustanowieniem na ich majątku ograniczonego prawa rzeczowego wobec braku ograniczenia takiej możliwości wobec wyłącznych właścicieli ruchomości.

W odpowiedzi na skargę, Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o oddalenie skargi.

W toku rozprawy w dniu 15 stycznia 2014 roku, pełnomocnik skarżącego potwierdził fakt spłaty zadłużenia przez dłużnika jeszcze przed skierowaniem wniosku o wpis do rejestru zastawów skarbowych i jego zdaniem ta okoliczność winna uzasadniać odmowę wpisu, a nie sposób wykładni art. 41 § 1 O.p. dokonanej przez organ. Okoliczność spłaty zadłużenia potwierdził podczas rozprawy uczestnik postępowania R. R. (k. 29 akt sprawy).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika ze zgodnych stanowisk - skarżącego i uczestnika R. R., przedstawionych podczas rozprawy, na dzień złożenia wniosku o wpis do rejestru skarbowego nie istniała zaległość podatkowa, a zatem już tylko z tej przyczyny art. 41 § 1 O.p. nie mógł znaleźć w sprawie zastosowania. Wobec sformułowanych w skardze zarzutów, które co do zasady podtrzymał skarżący, a który stwierdził ostatecznie, że odmowa dokonania wpisu do rejestru skarbowego winna nastąpić z innym uzasadnieniem, Sąd uznał za celowe także ustosunkowanie się do pozostałych zarzutów skarżącego.

Podstawową funkcją postępowania sądowoadministracyjnego jest ocena z punktu widzenia zgodności z prawem procesu konkretyzacji norm prawa administracyjnego materialnego w określonym stanie faktycznym. Zgodnie z art. 41 § 1 O.p. Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12.400 zł, z zastrzeżeniem § 2. W myśl § 2 tego przepisu, zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.

W bezspornych okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, kluczową dla jej rozstrzygnięcia jest ocena prawidłowości wykładni przepisu z art. 41 § 1 O.p. dokonanej przez organ, na podstawie której organ ten uznał, że udział w rzeczy ruchomej (pojazd samochodowy) przysługujący uczestnikowi R. R. (jako współwłaścicielowi w udziale wynoszącym w [...] części) nie może być przedmiotem zastawu skarbowego. Skarżący przedstawił odmienne stanowisko, oparte na wyniku własnej wykładni powołanego przepisu, zgodnie z którym, zakres tej regulacji obejmuje także udział w rzeczy ruchomej.

W stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy, o tym, czy znajdzie zastosowanie przepis z art. 41 § 1 O.p. także do przedmiotu zastawu wskazanego we wniosku skarżącego, decyduje sposób wykładni tej normy, odmiennie przedstawiony przez strony, a zatem ta kwestia stanowi podstawowe zagadnienie, które rozważał Sąd w ramach dokonanej sądowej kontroli zaskarżonego aktu, na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Przedstawienie wyniku sądowej kontroli zaskarżonej decyzji, wymaga uprzedniego scharakteryzowania zastawu skarbowego, w kontekście podstawowej i najpełniejszej regulacji instytucji prawnej zastawu, zawartej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (dalej w skrócie "k.c."). Jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie, zastaw skarbowy jest zastawem, ograniczonym prawem rzeczowym i dlatego jest instytucją prawa cywilnego. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim akcie normatywnym dokonano regulacji, chociaż celem jego istnienia jest zabezpieczenie jedynie określonej grupy wierzytelności, których źródłem nie jest stosunek cywilnoprawny, a administracyjnoprawny (J. Gołaczyński, Zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych w prawie polskim, Rejent z 2004 r., Nr 10, s. 146; wyrok SN z 29 października 1996 roku, III CKN 7/96, LEX nr 110609). Zastaw skarbowy jest szczególną postacią zastawu ustawowego, przy czym jego regulacja w ustawie Ordynacja podatkowa nie jest pełna. Jak wskazuje się w piśmiennictwie brak kompleksowej regulacji zastawu skarbowego w tej ustawie nie stanowi swoistej luki prawnej, lecz jest to celowe działanie, u podstaw którego leży nakaz stosowania odpowiednich przepisów k.c. (B.Adamiak, J.Borkowski, R.Mastalski, J.Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Oficyna Wydawnicza "UNIMEX", Wrocław 2012 r., 271).

W myśl art. 306 § 1 k.c. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. Poza k.c. uregulowane zostały odrębnie różne formy zastawu, które w stosunku do przepisów kodeksowych mają charakter przepisów szczególnych, a przepisy kodeksowe stosuje się tylko na podstawie odesłania (art. 326 k.c.), w sprawach nieuregulowanych w przepisach szczególnych. Do szczególnych rodzajów zastawów, unormowanych mniej lub bardziej szczegółowo w przepisach odrębnych należą: zastaw rejestrowy, zastaw finansowy, zastaw skarbowy czy zastaw pocztowy.

Przedmiotem zabezpieczenia mogą być tylko rzeczy ruchome i prawa jeżeli są zbywalne (art. 327 k.c.). Jak wskazuje się w piśmiennictwie prawniczym przedmiotem zastawu może być także udział we własności rzeczy ruchomej, jeżeli rzecz zostanie wydana zastawnikowi, na co pozostali współwłaściciele wyrazili zgodę (S. Rudnicki. G. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga, Wydanie 10, LexisNexis, W - wa 2011 r., s. 561). Ponadto stwierdza się, że dopuszczalność zastawu na udziale we współwłasności wynika z art. 198 k.c., z tym jednak zastrzeżeniem, że do takiego zastawu należy stosować przepisy o zastawie na prawach. Zauważyć jednak należy jednolitość poglądów co do wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli na ustanowienie zastawu na całej rzeczy (E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, 3. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, W-wa 2008, s. 478; J. Gołaczyński w: System prawa prywatnego. Prawo rzeczowe, 3. wydanie, Tom 4, Wydawnictwo C.H. Beck, W-wa 2012, s. 484).

Współwłasność może być albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 k.c.). Współwłasność ułamkowa polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem, który określa zarazem zakres uprawnień współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Z kolei z istoty współwłasności łącznej wynika jej bezudziałowy charakter i dlatego współwłaściciel nie może rozporządzać swoim prawem dopóty, dopóki trwa współwłasność łączna.

Ustawodawca określając przedmiot zastawu skarbowego w art. 41 § 1 O.p. wskazał m.in. na prawa do rzeczy ruchomej: własność i współwłasność łączną podatnika i jego małżonka, pomijając współwłasność w częściach ułamkowych oraz inne postaci współwłasności łącznej (wynikające z innych stosunków prawnych). Istotne przy tym jest, że takie ukształtowanie zakresu stosowania tego przepisu od strony podmiotowej (bez wyraźnego wskazania współwłaścicieli rzeczy ruchomej), nastąpiło z dniem 1 stycznia 2003 roku, w wyniku nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa ustawą z dnia 12 września 2002 roku o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 169. poz. 1387, art. 1 pkt 31).

W uzasadnieniu do projektu tej nowelizacji stwierdzono m.in., że dotychczas funkcjonującą instytucję zastawu skarbowego należy zmienić m.in. przez - "[...] zniesienie ograniczeń podmiotowych w jego ustanawianiu..". Zwrócono także uwagę na stworzenie procedury zabezpieczającej prawa własności osoby trzeciej (przez dodanie art. 42a). Ponadto, według uzasadnienia projektu, wzmocnieniu i upowszechnieniu stosowania zastawu skarbowego służyć miało ustanowienie podstawą prawną zastawu skarbowego również decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, odpowiedzialności spadkobiercy, a także rozszerzono możliwości ustanawiania zastawu skarbowego na podstawie deklaracji, także na deklarację płatnika (inkasenta) – (Sejm RP IV kadencji, nr druku 414, dostępne w systemie informacji prawnej LEX).

Jakkolwiek w uzasadnieniu projektu nowelizacji nie odniesiono się wprost do zakresu ustanowienia zastawu na rzeczy ruchomej od strony podmiotowej, to jednak nie budzi wątpliwości ogólny kierunek tej nowelizacji, polegający m.in. na istotnym zwiększeniu zakresu podmiotowego działania tej instytucji. Z powyższego wynika, że dążąc do odczytania intencji i zamiaru ustawodawcy, założyć należy, że poszerzając krąg tych podmiotów, prawodawca pominął współwłaściciela rzeczy ruchomej, co było działaniem celowym, skoro wyraźnie wymieniono w tym przepisie tylko współwłasność łączną podatnika i jego małżonka. W doktrynie wyrażono też pogląd, że wobec takiej regulacji możliwość ustanowienia zastawu skarbowego nie dotyczy innych przypadków współwłasności łącznej, np. wspólników spółki cywilnej (P. Czerski, Zastaw skarbowy jako forma zabezpieczenia należności podatków, Kraków 2003 r., monografia powołana w : J. Gołaczyński, op. cit. , s.155; M. Rusinek, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej "LEX").

W ocenie Sądu nie ma podstaw do "uzupełnienia" podmiotowego zakresu działania tego przepisu w drodze jego wykładni, jak czyni to skarżący. Reguły wykładni językowej pozwalają bez żadnych wątpliwości ustalić właściwy sens i znaczenie zawartej w tym przepisie normy oraz ustalić jej prawidłowy zakres stosowania. Zdaniem Sądu zakres ten nie obejmuje współwłaściciela rzeczy ruchomej.

Nie ma jednocześnie uzasadnionych podstaw, aby poszerzyć krąg zastawców, przez odwołanie się do reguł wykładni funkcjonalnej, aczkolwiek odnotować należy, że w orzecznictwie sądów administracyjnych, posłużono się wykładnią celowościową przepisu z art. 41 § 1 O.p., ale w sytuacji istnienia wątpliwości co do sposobu określenia wartości prawa majątkowego (udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) i rozstrzygnięciu zagadnienia - czy wartość ta dotyczy jednostkowego udziału, czy też jest to wartość wszystkich udziałów (wyrok NSA z 17 lipca 2013 roku, II FSK 2119/11, dostępny na stronie internetowej: orzeczenia.nsa.gov.pl). Kwestia ta dotyczyła rozumienia zawartego w tym przepisie wyrażenia "poszczególnych praw" i pojęcia "zbywalnych praw majątkowych", chodziło jednak o interpretację pojęć zawartych w treści przepisu, a nie o uzupełnienie przepisu o treść, której w nim nie ma. Ponadto stwierdzenie dopuszczalności obciążenia jednym prawem zastawu większej liczby udziałów wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, zawsze dotyczy udziałów tego samego wspólnika w spółce z o.o. Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, badając zasadność objęcia zastawem skarbowym "w całości" samochodu osobowego objętym ustawową wspólnością majątkową małżeńską,

trafnie zwrócił uwagę, że przepis z art. 41 § 1 O.p. wyraźnie mówi nie o udziałach, tylko o rzeczach stanowiących współwłasność podatnika i jego małżonka, co jest uzasadnione faktem, że współwłasność łączna małżonków jest współwłasnością bezudziałową (sprawa I SA/Kr 1532/11, LEX nr 1150201).

Do odmiennych wniosków nie prowadzi zastosowanie przy wykładni analizowanego przepisu reguły wykładni systemowej, do której odwołują się strony, a które Sąd także rozważył. Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie poglądem, żaden przepis prawa nie jest oderwaną jednostką, lecz występuje w pewnym kontekście systemowym – jest częścią określonego aktu normatywnego, który z kolei jest częścią określonej gałęzi prawa przynależącej do systemu prawa polskiego. Wykładając dany przepis prawa, należy brać pod uwagę również jego relacje do innych przepisów danego aktu normatywnego (wykładnia systemowa wewnętrzna) oraz do przepisów zawartych w innych ustawach (wykładnia systemowa zewnętrzna). Tylko realizacja tej dyrektywy wykładni prawa, określanej jako argumentum a rubrica, gwarantuje bowiem zupełne i niesprzeczne odczytanie danej instytucji prawa z przepisów prawa (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 20 maja 2013 roku, II FPS 6/12, ONSAiWSA z 2013 r., Nr 5, poz. 77 i powołane tam orzecznictwo).

Organ odwołał się w odpowiedzi na skargę do wykładni systemowej wewnętrznej wskazując na regulację z art. 34 § 1 O.p. dotyczącej możliwości ustanowienia hipoteki przymusowej na części ułamkowej nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika. W ocenie Sądu odwołanie się do tego przepisu może być pewną wskazówką interpretacyjną, ale biorąc pod uwagę pewne odrębności hipoteki, wykładnia systemowa wewnętrzna nie może decydować o ostatecznym wyniku wykładni tego przepisu.

Skarżący odwołał się z kolei do wykładni systemowej zewnętrznej, wskazując na art. 32 ust. 1 Konstytucji RP i domagając się wykładni art. 41 § 1 O.p. przy uwzględnieniu konstytucyjnej zasady równości. Zdaniem Sądu, przedstawiona wyżej wykładnia art. 41 § 1 O.p. oparta na regułach wykładni językowej, spełnia także wymóg dyrektywy wykładni systemowej interpretowania ustawy w zgodzie z Konstytucją. Przede wszystkim podnieść należy, że rozważanie naruszenia zasady równości w kontekście praw samego skarżącego jest niezasadne, ponieważ określenie w tym przepisie przedmiotu zastawu skarbowego w stosunku do rzeczy ruchomej dotyczy wszystkich zastawników, którzy są uprawnieni do skorzystania z tej formy zabezpieczenia danin publicznych.

Rozważenia natomiast wymaga, czy wykładnia dokonana przez organ, narusza reguły wykładni systemowej zewnętrznej, z punktu widzenia zastawcy. Z ukształtowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że zasada równości wobec prawa wymaga, aby wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, były traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Równość to także akceptacja odmiennego traktowania podmiotów, które wspólnych cech relewantnych nie mają. Jeśli zatem zróżnicowania sytuacji prawnej i faktycznej adresatów norm prawnych odpowiadają obiektywnie istniejącym między nimi odmiennościom, nie dochodzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości (wyrok TK z 4 lipca 2013 r., P 7/10, LEX nr 1341767 i powołane w jego uzasadnieniu orzecznictwo). W tym kontekście wypowiadają się także sądy administracyjne, wyrażając pogląd, że zakazane jest nierówne traktowanie podmiotów podobnych, co jednak nie wyklucza nierównego traktowania podmiotów, które podobne nie są ze względu na daną cechę istotną, relewantną. Dlatego zasada niedyskryminacji i równości nie oznacza nakazu jednakowego traktowania sytuacji wszystkich podmiotów, gdyż ich sytuacja faktyczna i prawna może być różna (np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 lutego 2013 r., VIII SA/Wa 876/12, LEX nr 1282472).

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdza, że skarżący nie dostrzega istotnego zróżnicowania sytuacji prawnej właściciela rzeczy i współwłaściciela rzeczy w części ułamkowej, koncentrując się głównie na cechach wspólnych tych praw, które niewątpliwie występują (np. cały system ochrony prawa własności). Wywód skarżącego oparty na omówieniu zasady jedności majątku oraz analizie norm zawartych w przepisach z art. 198 k.c., art. 207 k.c. i art. 140 k.c. nie budzi zastrzeżeń, ale nie jest to argumentacja, uzasadniająca wynik wykładni art. 41 § 1 O.p., który preferuje skarżący.

Istotne w sprawie są bowiem różnice (ograniczenia) w statusie współwłaściciela rzeczy w częściach ułamkowych w stosunku do praw wynikających z własności "całej" rzeczy. Na wstępie niniejszych rozważań Sąd zwrócił uwagę na jednolitość stanowisk piśmiennictwa co do bezwzględnego wymogu zgody wszystkich współwłaścicieli do ustanowienia zwykłego (klasycznego) zastawu na udziale we własności. A zatem nie chodzi tu o "faworyzowanie dłużników będących współwłaścicielami w części ułamkowej", jak podnosi to skarżący w skardze, ale o zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów, którym przysługuje prawo własności do rzeczy ruchomej, z uwagi na ochronę praw osób trzecich, które są współwłaścicielami tej samej rzeczy (w niniejszej sprawie jest to bank). Podkreślić tu należy, że zgodnie z przytoczonym wyżej fragmentem uzasadnienia projektu powołanej nowelizacji ustawy O.p., zmianie instytucji zastawu skarbowego towarzyszył także cel stworzenia procedury zabezpieczającej prawa własności osoby trzeciej.

Powyższą wykładnię przepisu z art. 41 § 1 o.p. wspiera także wyrażony w piśmiennictwie pogląd, według którego, zastaw skarbowy nie może być ustanowiony na rzeczach ruchomych lub zbywalnych prawach majątkowych, których współwłasność należy do podatnika (płatnika , inkasenta, następcy prawnego oraz osoby trzeciej) oraz innych osób (tak. W. Stachurski, Ordynacja podatkowa, komentarz do art. 41, dostępny w systemie informacji prawnej "LEX").

W ocenie Sądu nie ma też uzasadnionych podstaw do objęcia udziału w prawie własności rzeczy ruchomej w ramach "zbywalnych praw majątkowych" (w rozumieniu art. 41 § 1 O.p.), a możliwość takiej wykładni można by rozważać, skoro zastaw skarbowy wymienia się jako jeden z rodzajów zastawu na prawach. W piśmiennictwie wskazuje się, że co do zasady zastaw na prawach można ustanowić na prawach względnych (np. wierzytelność). Przedmiotem zastawu na prawach mogą być prawa związane z dokumentami (weksle, czeki), prawa na dobrach niematerialnych (prawo do patentu, do wzoru użytkowego, do wzoru przemysłowego, do znaku towarowego), jednostki uczestnictwa w otwartym funduszu inwestycyjnym i certyfikaty inwestycyjne, udział wspólnika w spółce z o.o., akcje (Katarzyna A. Dadańska, Komentarz do kodeksu cywilnego, art. 327, dostępny w Systemie informacji prawnej "LEX"). Wśród tych praw nie wymienia się udziału w prawie własności rzeczy ruchomej. W ocenie Sądu wynika to przede wszystkim z treści art. 41 § 1 O.p., który wyraźnie wyodrębnia dwie grupy praw, tj. wskazane prawa do rzeczy ruchomej oraz zbywalne prawa majątkowe.

W podsumowaniu dokonanej sądowej kontroli zaskarżonego aktu, Sąd uznał, że zawarte w skardze zarzuty naruszenia prawa nie zasługują na uwzględnienie.

W związku z powyższym, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzeczono, jak w sentencji wyroku.

Dokładnie chodzi mi o ostatnie wyroki WSA w Poznaniu (a może ściślej wyroki wydawane przez jedną sędzinę). Taką wizję ma tylko Poznań. Nie doszukałem się innych wyroków, wyjaśnień, interpretacji w takim tonie.

Osobiście mam nadzieję, że nie tylko ... ;-)