Odpowiedzialność za długi spółki

Małżonek jednego ze wspólników spółki nie może odpowiadać za zobowiązania spółki, chyba że wcześniej została wydana decyzja o odpowiedzialności osobistej jego współmałżonka, a prowadzona w stosunku do niego egzekucja obciążających go należności okazała się bezskuteczna (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 lutego 2004 r., sygn. akt III AUa 1162/02, OSA 2005/2/6).

M.N. zaskarżyła decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z 9 grudnia 1999 r., którą przeniesiono na nią odpowiedzialność z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne za męża J.N. W odwołaniu do sądu powołała się na zawartą umowę małżeńską o wyłączeniu wspólności ustawowej małżeńskiej, podnosząc, że z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej od 1 stycznia 1996 r. do 1997 roku mąż nie płacił składek na ubezpieczenie społeczne własne i zatrudnionych pracowników, a prowadzona wobec niego przez urząd skarbowy egzekucja okazała się bezskuteczna.

Więź ekonomiczna

Zdaniem ZUS zawarta umowa o wyłączeniu wspólności ustawowej między małżonkami jest bezskuteczna, bowiem w myśl art. 47 par. 2 k.r.o. powoływanie się na taką umowę wobec osób trzecich jest skuteczne tylko wtedy, kiedy takie wyłączenie było im wiadome, a informację i kopię umowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. otrzymał w dniu 13 stycznia 2000 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie M.N., jako bezzasadne. W jego ocenie, pomiędzy małżonkami nie ustała więź ekonomiczna, a w okresie, w którym J.N. nie wywiązywał się z obowiązku opłacania składek, jego żona pozostawała na jego utrzymaniu i korzystała ze wspólnego majątku.

M.N. wniosła apelację, twierdząc, że zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne powstało w związku z działalnością spółki cywilnej, której właścicielem (poza jej mężem) był M.N., a z informacji, jakie posiada, nie wynika, aby Zakład dochodził swojej należności od drugiego wspólnika.

Zaległości spółki

Sąd Apelacyjny stwierdził, że niesporne zadłużenie wobec Zakładu w W. powstało w związku z działalnością spółki cywilnej J.N. oraz M.N. i dotyczyło zarówno konta własnego wspólników, jak i kont zatrudnionych przez spółkę pracowników. Zatem nie było to zadłużenie J.N., lecz zadłużenie spółki, której zainteresowany był jednym ze wspólników. W powołanej ustawie z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych brak przepisu, który stanowiłby podstawę przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania spółki cywilnej na osobę odwołującą się od wyroku.

Jeżeli zobowiązanie spółki cywilnej z tytułu zaległości składkowych na ubezpieczenie społeczne nie uległo przedawnieniu, organ rentowy może przenieść odpowiedzialność za nie na jednego ze wspólników spółki, który odpowiada wówczas jako osoba trzecia. Obligatoryjne jest w tym wypadku wydanie odrębnej decyzji. Sąd Apelacyjny zażądał od ZUS-u akt składkowych spółki, której wspólnikiem był mąż odwołującej się – J.N. Z akt tych nie wynika, aby organ rentowy wydał odrębną decyzję o odpowiedzialności zainteresowanego za zobowiązania spółki. Tylko w przypadku wydania takiej decyzji byłby on zobowiązanym z tytułu zaległości składkowych na ubezpieczenie społeczne za spółkę. Niewydanie przez organ rentowy decyzji skierowanej do J.N. powoduje, że zaległości te obciążają wyłącznie spółkę cywilną jako płatnika składek.
Oprac.   iwa GP 06.04.07

Udział w spółce do majątku

Udział w spółce z o.o., nabyty przez jednego z małżonków ze środków z majątku wspólnego, może stać się składnikiem tego majątku, jeżeli małżonkowie tak postanowili (art. 184 k.h. oraz art. 184 k.s.h. (wyrok SN z 5 października 2005 r., sygn. akt IV CK 99/05, OSNC 2006/7-8/127).

Sąd Rejonowy w Tucholi oddalił powództwo Wioletty Ł.-W. przeciwko Markowi W. i Renacie W. o stwierdzenie nieważności umowy zbycia udziałów Zakładu Usługowo-Produkcyjnego „A”, spółki z o.o. Powódka pozostawała w związku małżeńskim z pozwanym Markiem W. W określonym czasie nabywał on udziały w spółce z o.o. „A”, aż stał się jedynym jej udziałowcem.. Udziały nabywał ze środków należących do majątku wspólnego małżonków. W 1998 roku pozwany Marek W. zbył całość posiadanych w spółce udziałów (w liczbie dziesięciu) na rzecz pozwanej Renaty W.

Sąd Rejonowy uznał, że skoro stroną nabywającą udziały w spółce był jedynie Marek W., to on stał się jedynym wspólnikiem uprawnionym do wykonywania praw wynikających z tych udziałów, w tym prawa do ich zbycia. Sąd przyjął, że o wspólnym nabyciu przez małżonków udziałów w spółce z o.o. decyduje treść umowy przenoszącej własność udziałów, a nie źródło pochodzenia środków na ich nabycie.

Mąż wspólnikiem

Sąd Najwyższy, który tę sprawę ostatecznie rozpatrywał, podkreślił, że zarówno w piśmiennictwie, jak i w judykaturze SN zdecydowanie przeważa stanowisko, że gdy czynność prawna dokonana została przez jednego z małżonków – w ramach zwykłego zarządu majątkiem wspólnym, albo za zgodą drugiego małżonka – stroną takiej czynności jest tylko ten małżonek, który w niej uczestniczył, a więc ten, który złożył oświadczenie woli kreujące i współkształtujące dany stosunek prawny. Sąd Najwyższy przyjął, że w wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności (wyrok z 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97).

Z tego wynika, że wspólnikiem przedmiotowej spółki był jedynie mąż powódki, tj. pozwany Marek W., który we własnym imieniu nabył udziały. Następnie wyłania się kwestia przynależności udziału w tej spółce, tj. czy należy on do majątku wspólnego małżonków, czy do majątku odrębnego małżonka, który w swoim imieniu nabył udziały w spółce z o.o. Na tle przepisów kodeksu handlowego nie było przeszkód, aby małżonkowie umówili się, że udziały nabywane są na wspólność majątkową małżeńską, albo by zawarli umowę o zarządzanie udziałami bądź też umówili się, że udziały należeć będą do majątku odrębnego jednego z nich.

Milcząca zgoda żony

W sprawie ustalono, że udziały w spółce nabył Marek W. ze środków finansowych majątku wspólnego – za wiedzą i milczącą zgodą jego żony. Małżonkowie nie zawarli natomiast ze sobą umowy o przynależności udziałów do majątku wspólnego. W sposób dorozumiany przeznaczyli środki finansowe z majątku wspólnego na zakup udziałów, które weszły do majątku odrębnego Marka W. Zbycie udziałów przez Marka W. – jak trafnie przyjęły sądy obu instancji – nie wymagało zatem zgody drugiego małżonka.
Oprac.   iwa

Pięknie, ale jak uzyskać np. tytuł na majątek wspólny na małżonka nierozwiedzionego, bez rozdzielności majątkowej, na zaległości z deklaracji?

Wszak z 29 § 1 OP małżonek podatnika odpowiada majątkiem wspólnym.

Przykładowo do wpisania hipoteki na nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego. Rachunkowość  nie wystawi (i słusznie). Sąd odrzuci wniosek o nadanie klauzuli na małżonka.

Jako osoba trzecia ?

ROZLICZENIA Zobowiązania podatkowe małżonków
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Rozdzielność nie zawsze chroni od odpowiedzialności
Podatnik nie odpowiada za zobowiązania podatkowe współmałżonka, jeżeli wspólność majątkowa małżeńska została zniesiona przed powstaniem zobowiązania podatkowego.

Niezbędnym warunkiem odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe małżonka jest istnienie wspólności majątkowej małżeńskiej. Powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami zarówno umownej, jak i z mocy prawa, czy też orzeczenia sądu nie zawsze jednak uwalnia od odpowiedzialności. Istotny jest bowiem moment zniesienia ustawowej wspólności majątkowej.

Moment zniesienia wspólności

- Za podatki wynikające ze zobowiązań podatkowych co do zasady odpowiada całym swoim majątkiem podatnik. Jednakże w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność obejmuje nie tylko majątek odrębny podatnika, ale również majątek wspólny podatnika i jego małżonka - mówi Przemysław Polkowski, doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.

Ekspert wyjaśnia, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,
ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,
uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
- W przypadku unieważnienia małżeństwa, rozwodu bądź separacji małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże co do zasady tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym - mówi Przemysław Polkowski.

Odpowiedzialność osoby trzeciej

Beata Stefańska, doradca podatkowy w Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy, oddział w Toruniu (zrzeszona w Consortio Lex), wyjaśnia, że w przypadku zawarcia przez małżonków umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe drugiego małżonka w określonych przypadkach może przybrać formę odpowiedzialności osoby trzeciej. Chodzi tu o sytuację, w której istnieje zaległość podatkowa związana z prowadzoną przez drugiego małżonka działalnością gospodarczą.

- Zaległość musi dotyczyć okresu, w którym małżonek stale współdziałał przy prowadzeniu działalności, jednocześnie osiągając z niej korzyści - mówi Beata Stefańska. Zwraca uwagę, że współdziałanie musi nosić znamiona systematyczności, natomiast korzyści mogą mieć wymiar pieniężny i rzeczowy. Zakres odpowiedzialności jest ograniczony przede wszystkim wysokością korzyści, które osiągnął drugi małżonek.

- Odpowiedzialność małżonka jest możliwa wyłącznie w drodze wydania decyzji przez organ podatkowy, a jeżeli organ nie wykaże istnienia opisanych elementów, nie można tej odpowiedzialności przypisać - mówi Beata Stefańska.

MAGDALENA MAJKOWSKA

magdalena.majkowska@infor.pl
GP 05.07.07<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Odpowiedzialność małżonka za zobowiązania podatkowe
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->

Pytanie podatnika: dotyczy uwolnienie małżonki z odpowiedzialności w trybie art. 29 Ordynacji podatkowej.

POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14a § 1 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20.02.2007 r. (wpływ 20.02.2007 r.; uzupełnienie 02.03.2007 r.) w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji z zakresu ogólnego prawa podatkowego co do zakresu i sposobu zastosowania art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Lipnie uznaje stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 20.02.2007r. wniósł Pan o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ogólnego prawa podatkowego.

Zmierzając do uzyskania interpretacji przepisów podatkowych przedstawił Pan następujący stan faktyczny:

W innym miejscu mojego zamieszkania nie byłem w stanie terminowo wywiązać się z zapłaty podatku do dnia 30 kwietnia 1998 r. Zeznanie roczne w postaci PIT złożyłem w terminie. Pieniądze przeznaczone na podatek miałem zabezpieczone w banku. Do konta mojego miała pełnomocnictwo, udzielone jeszcze w okresie PRL, moja ówczesna żona. Przed upływem terminu płatności podjęła w tajemnicy przede mną i wbrew mojej woli, wszystkie oszczędności z banku i oświadczyła następnie, że je zgubiła. Faktu tego nigdzie jednak nie zgłosiła. Początkowo w terminie zdołałem wpłacić około połowy zobowiązania. Na więcej nie było mnie stać z powodu radykalnego obniżenia zdolności płatniczych.

W opinii Pana bezpodstawne uwolnienie małżonki z odpowiedzialności w trybie art. 29 stało w sprzeczności z interesem Skarbu Państwa i interesem publicznym. Uważa Pan, że w cytowanej ustawie, a także innych, nie można doszukać się żadnej podstawy prawnej do odstąpienia przez organa podatkowe od obciążenia ówczesnej żony na mocy art. 29 ustawy, odpowiedzialnością za powstałe zadłużenie. Stwierdza Pan, że „stanowisko moje wynika z treści art. 29, który jest odpowiednikiem art. 26, z tym, że odnosi się do podatników w innym stanie cywilnym”. Jak wyjaśnił Pan w piśmie „ w istocie to ona przyczyniła się do jego powstania”. W Pana opinii wszystkie warunki przepisu art. 29 zostały spełnione, tym bardziej, iż to małżonka zadysponowała pieniędzmi, a Pan został ich pozbawiony. Pana zdaniem „ to od niej należało się ich domagać”.

Ponieważ przedstawiony przez Pana w piśmie stan faktyczny dotyczył stanu prawnego przeszłego, pismem z dnia 28.02.2007 r. nr PD/410W-93/07 (doręczonym w dniu 02.03.2007 r.), wezwano Pana do uzupełnienia wniosku.

W dniu 02.03.2007 r stawił się Pan osobiście doprecyzowując zakres i tematykę swojego zapytania żądając pisemnej interpretacji prawa w zakresie trybu stosowania art. 29, pod kątem uwolnienia Pana małżonki od odpowiedzialności za powstałe zadłużenie i nie zastosowania tegoż artykułu w postępowaniu podatkowym w Pana przypadku, według stanu prawnego na dzień dzisiejszy. Jednocześnie uzupełnił Pan swój wniosek o następujące dane. Przed 30.04.1998 r. złożył Pan w US wniosek o obciążenie małżonki odpowiednim trybem postępowania, który z uwagi na zawarty w nim opis przyczyny braku możliwości zapłaty podatku został z urzędu potraktowany jako wniosek o umorzenie. Decyzję negatywną w zakresie umorzenia, na którą de facto złożył Pan skargę do NSA otrzymał Pan już po rozwodzie z małżonką. W między czasie, tj. przed uzyskaniem wyroku nastąpiła egzekucja zaległości podatkowej z Pana wynagrodzenia.

Dokonując oceny prawnej stanowiska Strony Naczelnik Urzędu Skarbowego w Lipnie w oparciu o przedstawiony stan faktyczny stwierdził co następuje:

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w art. 3 ust 1 stanowi, ze osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Artykuł 9 ustawy o p.d.o.f. stanowi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zgodnie natomiast z art. 6 ustawy o PIT małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Jeżeli jednak istnieje między nimi wspólność majątkowa, pozostają oni w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, to wtedy mogą być — na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym — opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów. W przypadku, gdy są oni wspólnie opodatkowani na podstawie odrębnych przepisów, stają się jedną stroną postępowania i każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga, o czym stanowi art. 133 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Status relacji majątkowych między małżonkami jest ważny z punktu widzenia rozliczeń podatkowych. Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że dokonał Pan indywidualnie rozliczenia rocznego dochodów, co oznacza, że To Pan był podatnikiem PIT. Również Pan w przedmiotowej sprawie wystąpił jako osoba zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Skoro sam podatnik złożył do organu podatkowego odpowiednie rozliczenie, wówczas to właśnie na nim w całości ciążyło zobowiązanie podatkowe i to on był zobowiązanym. Pana małżonka w powyższym wypadku nie posiadała statusu podatnika. Co do zasady każdy z podatników odpowiada za swoje podatki, które niestety trzeba płacić. To jeden z podstawowych obowiązków, jaki nakłada na nas w szczególności Konstytucja RP. Większość podatków oparta jest na zasadzie samowymiaru (tzn. poprzez złożenie deklaracji np. PIT dla podatników opodatkowanych podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych), a zatem nie wymaga wcześniejszego ustalenia przez organ podatkowy. Oznacza to, że odpowiedzialność za właściwe zastosowanie przepisów podatkowych, stawek, określenie wysokości podatku do zapłaty i samej zapłaty spoczywa na podatniku. Złożenie deklaracji jest obowiązkiem podatnika i nie wszczyna jeszcze żadnej procedury postępowania podatkowego, co miało miejsce w Pana przypadku. Jak wyjaśnił Pan w złożonym wniosku „zeznanie roczne w postaci PIT złożyłem indywidualnie i w terminie”. Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, że wyrażone w piśmie Pana stanowisko, jakoby Pana małżonka na podstawie art. 133 ustawy Ordynacja podatkowa powinna stać się stroną postępowania podatkowego, połączonego wobec obojga Państwu na podstawie art. 166 ww. ustawy, w opisanym przez Pana stanie faktycznym nie zasługuje na aprobatę.

W złożonym piśmie wyjaśnia Pan, że (...) pieniądze przeznaczone na podatek miałem zabezpieczone w banku. Do konta mojego miała pełnomocnictwo, udzielone jeszcze w okresie PRL, moja ówczesna żona. Przed upływem terminu płatności podjęła, w tajemnicy przede mną i wbrew mojej woli, wszystkie oszczędności z banku i oświadczyła następnie, że je zgubiła. Początkowo w terminie zdołałem wpłacić około połowy zobowiązania. Na więcej nie było mnie stać (...). Trudna sytuacja materialna i finansowa podatnika nie może przesądzać o odstąpieniu od odpowiedzialności podatnika za zobowiązania. Artykuł 26 ustawy z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) wyznacza zakres odpowiedzialności podatnika. Jest to odpowiedzialność osobista, nieograniczona. Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki objęte tymi zobowiązaniami podatkowymi, które wynikają z ciążącego na nim obowiązku podatkowego i jako dłużnik w zobowiązaniowym stosunku prawnym odpowiada za pokrycie długu podatkowego niezależnie od jego woli. Jeżeli dany podmiot podlega obowiązkowi podatkowemu to równocześnie w razie przekształcenia tego obowiązku w zobowiązanie, jest on odpowiedzialny za dług podatkowy wynikający z treści stosunku zobowiązaniowego. Art. 29 ustawy Ordynacja podatkowa nie określa obowiązku podatkowego a odpowiedzialność podatkową (które to pojęcia zdecydowanie się różnią), podatnika pozostającego w związku małżeńskim, obejmującą majątek osobisty podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne wyłączenia lub ograniczenia wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zawarcia umowy o wyłączeniu lub ograniczeniu ustawowej wspólności majątkowej.

W przypadku powstania zobowiązania podatkowego bez dokonania wymiaru podatku na podatnika nałożony jest obowiązek obliczenia podatku i wpłacenia go w terminie na konto organu podatkowego oraz złożenia odpowiedniej deklaracji podatkowej. Gdy te czynności nie zostaną dopełnione, należy liczyć się z pewnymi konsekwencjami, a mianowicie urząd skarbowy ma prawo wyegzekwować od podatnika należne zobowiązania. Gdy egzekucja z majątku podatnika będzie nieskuteczna odpowiedzialność mogą ponieść inne osoby. Reasumując, dług i odpowiedzialność na gruncie prawa podatkowego są odrębnymi kategoriami pojęciowymi, co oznacza, że dług ma charakter pierwotny, natomiast odpowiedzialność ma charakter akcesoryjny i jest następstwem długu podatkowego. Prawa wierzyciela łączone z instytucją odpowiedzialności mają na celu — najszerzej ujmując — stworzenie gwarancji zaspokojenia go z majątku dłużnika, lub też w określonych przypadkach — z majątku innej osoby.

Art. 26 ustawy z ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, że podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Natomiast według art. 29 § 1, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Odpowiedzialność w prawie podatkowym to korelat zobowiązania podatkowego. Oznacza to zarówno możliwość bycia adresatem pochodzącego od wierzyciela podatkowego żądania wykonania zobowiązania jak i konieczność poddania się przymusowemu wykonaniu (egzekucji) tego zobowiązania podatkowego.

Nawiązując do Pana wątpliwości w zakresie „bezpodstawnego uwolnienia małżonki z odpowiedzialności w trybie art. 29”, zauważyć trzeba, że egzekucję z majątku byłego małżonka można wszcząć dopiero wtedy, gdy organ podatkowy nie wyegzekwuje należności od małżonka zalegającego z podatkami. Rozwód nie zwalnia byłego małżonka z odpowiedzialności za długi podatkowe małżonka, jednak w znacznym stopniu odpowiedzialność tę ogranicza. Zostaje ona zawężona do zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, czyli od momentu zawarcia małżeństwa do uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Istotną kwestią godną podkreślenia jest to, że odpowiedzialność byłego małżonka jest subsydiarna (pomocnicza) i przejawia się tym, że egzekucja z majątku może być wszczęta dopiero wtedy, gdy urząd nie zdołał wyegzekwować zaległości od zobowiązanego.

Zgodnie z art. 59 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązanie wygasa w całości lub w części wskutek zapłaty. Ponieważ zobowiązanie w PIT w przedmiotowej sprawie wygasło, egzekwowanie należności od innej osoby (choć z mocy prawa odpowiedzialnej) jest prawnie niedopuszczalne. Stosunek prawny zobowiązania podatkowego wygasa przez spełnienie świadczenia (bez znaczenia jest czy spełnienie świadczenia nastąpiło w sposób dobrowolny czy przymusowy). Spełnienie świadczenia przez dłużnika powoduje, że cel zostaje zrealizowany, a to prowadzi do zaniku więzi prawnej łączącej wierzyciela i dłużnika. Wykonanie zobowiązania przez jednego z małżonków zwalnia drugiego. Wierzyciel podatkowy nie musi małżonkom wyjaśniać dlaczego egzekucję przeprowadza z tego a nie z innego majątku. Poza wszelkim sporem jest fakt iż było to Pana zobowiązanie podatkowe (zaległość podatkowa), a zatem nie występowały żadne przeszkody w egzekwowaniu należności z Pana majątku. Na marginesie dodać można, że organ podatkowy nie jest właściwy do rozstrzygania spraw cywilnoprawnych.

W tym stanie faktycznym i prawnym stanowisko Pana nie zasługuje na akceptację.

Niniejszą interpretację wydano w indywidualnej sprawie wg stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Stosownie do treści art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa powyższa interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika. Jeżeli jednak podatnik zastosuje się do tej interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia niniejszego postanowienia jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu. Stosownie do art. 14b § 2 Ordynacji podatkowej, interpretacja jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji.

Na postanowienie niniejsze służy zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu.

(Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 27.04.2007 r., sygn. PD/415-8/07 — Urząd Skarbowy w Lipnie) <!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe małżonków
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Stosownie do art. 26 Ordynacji podatkowej (dalej Ordynacji), podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za należności wynikające z zobowiązań podatkowych. Odpowiedzialność podatnika za zobowiązania obejmuje cały jego majątek, a zatem własność i inne zbywalne prawa majątkowe . Przybiera ona specyficzny charakter w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, co wiąże się z instytucją wspólności majątkowej małżonków.

Stosownie do art. 26 Ordynacji podatkowej (dalej Ordynacji), podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za należności wynikające z zobowiązań podatkowych. Odpowiedzialność podatnika za zobowiązania obejmuje cały jego majątek, a zatem własność i inne zbywalne prawa majątkowe . Przybiera ona specyficzny charakter w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, co wiąże się z instytucją wspólności majątkowej małżonków.

Według art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej K.r.o.) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub jednego z nich (art. 32 K.r.o.), natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością majątkową stanowią majątek odrębny każdego z małżonków ( art.33 K.r.o.).

Odpowiedzialność za wynikające z zobowiązań podatkowych podatki osób pozostających w związku małżeńskim, stosownie do regulacji art. 29 § l Ordynacji, obejmuje cały majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Oznacza to, że podatnik, płatnik, inkasent pozostający w małżeńskiej wspólności majątkowej odpowiada za wynikające z zobowiązań podatkowych podatki nie tylko swoim majątkiem osobistym, ale także majątkiem wspólnym.

Stosownie do wyroku NSA w Warszawie z 18.01.2006r., (II FSK 146/05, LEX nr 201455): „Współmałżonek odpowiadający za zaległość podatkową małżonka będącego podatnikiem nie jest zobowiązanym jako podatnik i nie odpowiada za zobowiązanie podatkowe. Jego zobowiązanie wynika z długu małżonka-podatnika i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego. Nieskierowanie tytułu wykonawczego do współmałżonka podatnika w sposób rażący narusza art. 27 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.) w administracji i w żaden sposób nie można uznać za wypełnienie tego obowiązku zakreślenie w tytule wykonawczym odnośników (kwadratu nr 3) dotyczących jego małżonka, bowiem nie wypełnia to dyspozycji art. 27c tej ustawy.”

Co do zasady więc, podmioty pozostające we wspólności majątkowej małżeńskiej ponoszące odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe nie odpowiadają majątkiem osobistym, chyba ż na mocy art. 47 § l K.r.o. ustawowa wspólność małżeńska zostanie w drodze umowy między małżonkami rozszerzona.

Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

1) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej;
2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu;
3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

W wyroku z 30.08.2005r. (FSK 2103/04, LEX nr 172956) NSA w Warszawie wskazał, że „Na gruncie prawa podatkowego decydowała o odpowiedzialności data uprawomocnienia się orzeczenia sądu w przedmiocie zniesienia wspólności majątkowej, a nie wskazana w wyroku data jej zniesienia. Dopiero od 1 stycznia 2003 r. wspólność majątkowa jest znoszona na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 60) od dnia wskazanego w prawomocnym orzeczeniu znoszącym wspólność majątkową. Jeśli zatem w orzeczeniu znoszącym wspólność majątkową wskazana zostanie data tego zniesienia, to zgodnie ze znowelizowanym art. 29 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej, ta właśnie data będzie miała znaczenie, o ile wyrok ten stanie się wyrokiem prawomocnym.”

Zatem, w sytuacji gdy małżonkowie zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej albo uprawomocniło się orzeczenie sądu o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej, skutki prawne zawartej umowy czy też wydanego orzeczenia odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych po dniu wyłączenia wspólności, jej ograniczenia lub uprawomocnienia się orzeczenia.

Należy wskazać, że ustawodawca nie odnosi się w art. 29 Ordynacji do skutków prawno podatkowych ustania wspólności majątkowej wskutek rozwodu, unieważnienia małżeństwa oraz separacji.

W tych przypadkach zastosowanie mają przepisy art.110 Ordynacji. Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym, przy czym odpowiedzialność ta, nie obejmuje:

1) niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1;
2) odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.

Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji.

Z regulacji prawnej art.110 Ordynacji wynika zatem solidarność bierna po stronie rozwiedzionego małżonka. Zgodnie zaś z art. 91 Ordynacji do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych.

Oznacza to, że wierzyciel może żądać wykonania zobowiązania zarówno od współodpowiedzialnego solidarnie rozwiedzionego małżonka, jak i od podatnika. Należy jednak pamiętać o tym, że powstanie odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka nie zmienia sytuacji prawnej podatnika. Podatnik nadal ponosi odpowiedzialność za ciążące na nim zobowiązania.

O powstaniu odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka za zaległości podatkowe byłego współmałżonka decyduje moment powstania zobowiązania podatkowego. Rozwiedziony małżonek odpowiada zatem za zobowiązania podatkowe byłego małżonka, które powstały w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej, nawet jeśli termin ich płatności upłynął już po ustaniu majątkowej wspólności małżeńskiej.

Restrykcyjny charakter omawianego przepisu łagodzi nieco formuła ograniczająca zakres odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka pod względem wartościowym. Ustawodawca stanowi bowiem expressis verbis o odpowiedzialności do wysokości udziału w majątku wspólnym.

Podstawa prawna:

Art.29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa ( Dz.U. Nr 137/1997r., poz.926 z późn. zm. ).

Beata Witkowska, doradca podatkowy<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

W jednym z czasopism znalazłem opis stanu faktycznego, gdzie mamy dwóch – aktualnie byłych już małżonków i zaległości w podatku od środków transportowych, które powstały w trakcie trwania związku małżeńskiego u jednego z nich. Zgodnie z poradą w takiej sytuacji (pomimo, że małżonkowie są po rozwodzie) zalecono wystawienie tytułu wykonawczego w kombinacji A, B. Nie podam źródła, bo uważam, że jest to błędne rozumowanie. Moim zdaniem w opisanym poniżej stanie faktycznym znajdzie zastosowanie art. 110 Ordynacji podatkowej i należałoby wystawić dwa odrębne tytuły wykonawcze, uwzględniając, po połowie zaległości na każdym tytule, bo dopóki nie było podziału majątku, dopóty można przyjąć (art. 43 k.r.o.), że wysokość wartości przypadającego małżonkowi udziału w majątku wspólnym wynosi ½.  

Wydaje mi się, że cały art. 29 o.p. w tym §2 pkt 2 można stosować dopóty, dopóki trwa związek małżeński, a po rozwodzie stosujemy art. 110 o.p. Ponadto zarówno jeden jak i drugi przepis stosujemy, gdy w trakcie trwania związku małżeńskiego zobowiązanie powstało tylko u jednego małżonka, a drugi nie będąc zobowiązanym odpowiada za podatek na zasadzie art. 29 o.p. Przenosząc to na realia przedstawionej poniżej sytuacji - nie można byłoby stosować art. 29 i 110 op gdyby małżonkowie byli współwłaścicielami środka transportowego.  Czy mam rację?

Pytanie:
Podatnik jest zobowiązanym z tytułu podatku od środków. Jedynym majątkiem jaki posiada jest samochód i nieruchomość na współwłasność małżonków. Z informacji uzyskanych o mieszkańcach dowiedziałam się, że małżonkowie są po rozwodzie (2011 rok). Komornik wskazał w piśmie, że małżonkowie są w trakcie podziału majątku. Chciałabym szybko zrobić hipotekę, zastaw lub egzekucję z nieruchomości, ale do tego potrzebuję tytułu wykonawczego na obu małżonków. Czy mogę byłą żonę umieścić w części B tytułu wykonawczego, czy wtedy należy wysłać do niej upomnienie.

Odpowiedź:
TAK. W omawianym przypadku wierzyciel może wskazać byłą żonę w części B tytułu wykonawczego. Zgodnie  z art. 29 §2 pkt 2 Ordynacji podatkowej, skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu. Gdyby małżonkowie wyłączali ustawową wspólność majątkową w drodze umowy (aktu notarialnego), to skutki prawne ustania tej wspólności majątkowej nie odnosiłyby się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zawarcia tej umowy. Zatem za zaległości  z tytułu podatku od środków transportowych majątkiem wspólnym odpowiada również była żona, którą wierzyciel może wskazać w części B tytułu wykonawczego.Wierzyciel może również dokonać zabezpieczenia zaległości poprzez wpis hipoteki na wspólnej nieruchomości małżonków. Do umiesczenia żony w częsci B tytułu wykonawczego nie jest potrzebne upomnienie doręczone tej żonie. Ponadto wierzyciel nie ma podstawy prawnej, aby kierować upomnienie na zaległości męża do żony.



Art. 29. [Odpowiedzialność małżonków za podatki] § 1. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
§ 2. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
1) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej;
2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu;
3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do płatnika oraz inkasenta.

Art. 110. [Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika] § 1. Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.
§ 2. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie obejmuje:
1) niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1;
2) odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji.

Hmm a czemu chcesz wystawiać tytuł na połowę zobowiązania? Odpowiedzialność osób trzecich jest SOLIDARNA. Tzn. że na męża wystawiasz tytuły na 100% kwoty, którą zalega, natomiast na żonę na 100% kwoty za którą orzeczono o jej odpowiedzialności. Nie ma dzielenia kwot na dwa. Faktycznie dojdzie do podwojenia kwoty zaległości bo mąż i żona będą mieli wystawione tytuły za to samo ale tak ma być moim zdaniem. Przecież tak samo jest z wspólnikami/członkami zarządu Spółek. Tytuły są wystawione w pełnej kwocie na Spółkę oraz w pełnej kwocie na wspólników/członków zarządu nieważne ilu by ich nie było.

Jak małżonkowie byliby współwłaścicielami pojazdu to na podstawie tytułu na męża zajmą 1/2 pojazdu na podstawie tytułu na żonę drugą 1/2 i jest zajęty cały. Jak to się sprzedaje niech wypowie się egzekucja.

Ps: zastawu na udziale w części ułamkowej w ruchomości nie można zrobić.

Ale w tym przypadku wystawienie tytułów to detal. Najpierw trzeba orzec o odpowiedzialności małżonka i tu zaczynają się schody, bo tam trzeba określić wartość majątku małżonka...