Pełna analogia, może się przydać...
Zięć kupi na licytacji majątek teścia
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Najbliżsi dłużnika nie mogą uczestniczyć w licytacji komorniczej, na której jest sprzedawana jego nieruchomość. Zięcia i synowej ten zakaz nie dotyczy

Wynika to z uchwały Sądu Najwyższej z 22 marca 2007 r.

Wśród osób, które nie mogą wziąć udziału w takiej licytacji, art. 976 kodeksu postępowania cywilnego wymienia m.in. samego dłużnika, komornika, ich małżonków, dzieci, rodziców i rodzeństwo oraz osoby obecne na licytacji urzędowo.

O sprawie, na której tle powstało zagadnienie prawne rozstrzygnięte we wskazanej uchwale, pisaliśmy w "Rz" z 22 lutego. Sąd pierwszej instancji dopuścił do udziału w licytacji za długi gospodarstwa rolnego zięcia dłużników, który zaoferował najwyższą cenę i wygrał. Do nabycia w tym trybie nieruchomości konieczna jest jednak akceptacja w postaci tzw. przybicia. Sąd, powołując się na art. 991 k.p.c., odmówił go. Jako prawną podstawę odmowy wskazał art. 976 k.p.c. Przepis ten nie wyłącza wprost zięcia (synowej) dłużnika z licytacji, ale według sądu przemawia za tym wykładnia celowościowa tego przepisu, jeśli nieruchomość miałaby wejść do majątku wspólnego dziecka. Tak właśnie było w tym wypadku.

W uchwale podjętej w odpowiedzi napytanie prawne SN stwierdził, że art. 976 § 1 k.p.c. określa wyczerpująco podmioty, których udział w licytacji nieruchomości jest wyłączony. Skoro zatem -dodajmy -nie wymienia się w nim małżonka dziecka dłużnika (zięcia, synowej), to może on uczestniczyć w licytacji. Na wypadek takiej odpowiedzi sąd zgłosił następną wątpliwość: czy jeśli nieruchomość uzyskana w drodze licytacji wejdzie do majątku wspólnego, konieczna jest zgoda małżonka (w tym wypadku córki dłużników) i ewentualnie jaką powinna mieć formę. Powodem tych wątpliwości był nowy art. 37 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wskazano w nim m. in., że zgody drugiego małżonka wymaga odpłatne nabycie nieruchomości.

Zgoda ta nie jest potrzebna, gdy własność nieruchomości, choć wejdzie do majątku wspólnego, jest nabywana wtoku egzekucji sądowej - orzekł SN. Artykuł 37 k. r. o. nie ma w takiej sytuacji zastosowania (sygn. III CZP 13/06).
Izabela Lewandowska
Rz-plita 06.04.2007<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO
Uczestnicy licytacji komorniczej

Zięć dłużnika może nabyć na licytacji jego nieruchomość
Ustawa wyczerpująco określa podmioty, które nie mogą brać udziału w licytacji nieruchomości dłużnika. Nie ma wśród nich zięcia dłużnika, dlatego może on brać udział w licytacji, nawet bez zgody żony.

Sąd Najwyższy w sprawie przeciwko Janowi Z. i Janinie Z. o egzekucję z nieruchomości rozpoznał zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, czy w licytacji nieruchomości dłużnika może wziąć udział małżonek dziecka dłużnika (zięć), jeśli nabywana nieruchomość wejdzie w skład ich majątku wspólnego. SN uznał, że przepis art. 976 par. 1 k.p.c. określa wyczerpująco podmioty, których udział w licytacji nieruchomości dłużnika jest wyłączony. Nie ma tam wymienionego zięcia dłużnika, dlatego może on wziąć udział w licytacji nieruchomości swojego teścia. Do nabycia w ten sposób nie musi uzyskać zgody żony (dziecka dłużnika).

Wątpliwości sądów

Sąd rejonowy odmówił przybicia nieruchomości rolnej na rzecz Tomasza T. w licytacji przeciw jego teściom. Sąd wskazał, że art. 976 par. 1 k.p.c. nie dopuszcza do przetargu między innymi dzieci dłużnika, a względy celowościowe sprzeciwiają się udziałowi w przetargu także małżonka dziecka dłużnika, jeśli pozostaje on w małżeńskiej wspólności majątkowej.

Także zdaniem sądu okręgowego nabycie nieruchomości przez małżonka dziecka dłużnika - ze względu na wspólność majątkową - prowadzi do następstw identycznych z nabyciem przez samo dziecko.

SN podkreślił jednak, że celem licytacji jest uzyskanie najwyższej ceny, czemu służy także wolny udział w przetargu w toku licytacji (art. 972 k.p.c.). Wyjątek od tej zasady dla ochrony interesu wierzyciela wprowadza art. 976 par. 1 k.p.c., jednak podmioty wyłączone od udziału w przetargu zostały wskazane tam wyczerpująco.

Kierując się tylko kryterium naruszenia ochrony interesu wierzyciela - zdaniem SN - nie sposób wskazać granicy, która wykluczałaby zmowę między dłużnikiem a licytantem. Jej wybór należy do ustawodawcy. Wykładnia językowa pozwala ustalać treść normy art. 976 w sposób pewny, a nie zachodzi wypadek absurdalnego skutku takiej interpretacji.

Bez zgody małżonka

W tej sytuacji - zdaniem SN - nie zachodzi też konieczność uzyskania zgody małżonka na złożenie oferty nabycia nieruchomości. (art. 37 par. 1 k.r.o.).

Przeniesienie własności nie następuje bowiem w wyniku czynności prawnej, lecz sądowego przysądzenia własności, którego podstawą jest uzyskanie przybicia. Konieczność uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu oraz wykonania warunków licytacyjnych odrywa skutek (przeniesienie własności) od przetargu. Złożenie oferty postąpienia nie wywiera zatem skutku w zakresie przejścia własności.

Wprowadzenie ograniczeń z prawa rodzinnego powodowałoby niepewność statusu wierzyciela, zwłaszcza po podziale sumy uzyskanej z egzekucji oraz innych osób uczestniczących w podziale.

Uchwała Sądu Najwyższego, sygn. akt III CZP 13/07

PIOTR TROCHA

piotr.trocha@infor.pl
GP 27.06.07<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->