 |  
SK/38/2010 Radom, 2010-05-11
Pan
prof. Jan Vincent Rostowski
Minister Finansów RP
Po zapoznaniu się z projektem założeń ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Rada Sekcji Krajowej stwierdza, że proponowane zmiany idą w dobrym kierunku, jednakże część przepisów wymaga doprecyzowania i zmian. Ponadto zwracamy uwagę, że w projekcie brak jest zapisów dotyczących kwe-stii wymagających niezwłocznych zmian przepisów aktualnie obowiązujących, które w prosty sposób można by uregulować niejako ?przy okazji? nowelizacji. Dotyczy to w szczególności:
1. Braku zmiany przepisu art. 64 § 1 pkt 1 określającego wysokość kosztów egzekucyjnych za pobranie pieniędzy od zobowiązanego ? kwestia ta była już wielokrotnie poruszana w rozmowach Związku z Ministerstwem (w kontekście rozporządzenia dot. wynagrodzenia prowizyjnego) i zawsze po stronie Ministerstwa podnoszono argument, iż wysoce szkodliwego zapisu w rozporządzeniu: ?na miejscu od zobowiązanego? nie można zmienić ze względu na treść art. 64 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (uopea). Obecnie, skoro Ministerstwo wprowadza nowy sposób stosowania środka egzekucyjnego: ?egzekucja z pieniędzy? oraz wprowadza zmiany redakcji art. 64c, jest właściwy czas i sposobność do wyeliminowania szkodliwych dla całej administracji podatkowej skutków interpretacji zapisu ?na miejscu u zobowiązanego?.
Rada pragnie przypomnieć, iż skutkiem ministerialnej interpretacji ww. zapisu i pism Ministerstwa do urzędów skarbowych jest szereg postępowań dyscypli-narnych, a nawet procesów sądowych, które wprowadzają w społeczeństwie fałszywy obraz poborcy skarbowego jako kombinatora, a nawet złodzieja.
Ponadto zmiana ta w ocenie praktyków na pewno zwiększyłaby skuteczność i szybkość prowadzonych postępowań egzekucyjnych.
2. Braku doprecyzowania przepisów normujących zbieg egzekucji ? co skutkuje tym, iż organy egzekucyjne na dobrą sprawę nie wiedzą jak prawidłowo interpretować postanowienia sądów (czy egzekucja łączna tylko do składnika czy w całości). Ostatnio opublikowano nawet uchwałę Sądu Najwyższego w tej sprawie, gdzie Sąd całkowicie odrzucił stanowisko prezentowane dotąd przez Ministerstwo i uznał, że po wyznaczeniu organ egzekucyjny przejmuje egzekucję w całości.
3. W ocenie Rady niezwłocznie należy zdefiniować w ustawie egzekucyjnej pojęcie bezskuteczności egzekucji ? wymienione w tej ustawie w art. 71 i 110, jak również w związku z przepisami dot. orzekania o odpowiedzialności osób trzecich zawartymi w ustawie Ordynacja podatkowa. Taka regulacja usprawni proces egzekucji z nieruchomości oraz proces wydawania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe.
4. Biorąc pod uwagę opublikowany ostatnio wyrok NSA sygn. II FSK 2063/08 niezbędne jest takie doprecyzowanie art. 27 i 29 uopea, aby wyeliminować przypadki, kiedy to organ egzekucyjny a nie wierzyciel jest zobowiązany do ustalenia np. miejsca zamieszkania zobowiązanego.
5. Ostatnia nie ujęta w Założeniach kwestia to konieczność doprecyzowania pojęć:
- ?egzekucja administracyjna? ? wymienionego w art. 26 uopea
- ?postępowanie egzekucyjne w administracji?.
W szczególności należy niezwłocznie doprecyzować moment wszczęcia po-stępowania egzekucyjnego. Brak takiej regulacji niekorzystnie wpływa na pro-ces postępowania egzekucyjnego ? powstaje chociażby problem, czy w przy-padku, kiedy egzekucja nie jest wszczęta, wszczęte jest już postępowanie eg-zekucyjne (w związku z wpływem wniosku wierzyciela o egzekucję)?
Poniżej Rada Sekcji Krajowej przedstawia konkretne uwagi do zmian proponowanych w założeniach:
Pkt II.1.4
Proponowane zmiany art 27 c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji tj:
II.1.4.A gdy egzekucja ma być prowadzona w celu wyegzekwowania należności pie-niężnej, za którą odpowiedzialność ponoszą małżonkowie z majątku wspólnego oraz z ich majątku osobistych,
II.1.4.B gdy egzekucja ma być lub jest prowadzona na podstawie tytułu wykonawcze-go wystawionego przeciwko zobowiązanemu pozostającemu w związku małżeńskim, który stanowiłby podstawę do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego oraz ma-jątku wspólnego małżonków w granicach odpowiedzialności jaką zgodnie z odrębnymi przepisami ponoszą oni z tego majątku.
W obecnym stanie prawnym stosowanie art 27 c przez wierzycieli przy wystawianiu tytułów wykonawczych na małżonków jest bardzo różnie interpretowane. Generalnie wierzyciel wystawiając tytuł wykonawczy na małżonków do tytułu wykonawczego do-łącza tylko wkładkę z danymi małżonka. Dokonując zmiany tego artykułu zasadnym byłoby szczegółowe uregulowanie tej kwestii, aby nie budziło to wątpliwości u wierzy-cieli przy wystawieniu tytułów wykonawczych.
Analizując proponowane zmiany nasuwa się szereg pytań, a mianowicie:
- czy proponowany nowy zapis art 27 c przewiduje zmianę druku tytułu wykonawczego, z którego będzie wynikało (pkt II.1.4.A czy II.1.4.B) jaka jest odpowiedzialność małżonków pozostających w związku małżeńskim?
- czy wierzyciel, wystawiając takie tytuły wykonawcze, zobowiązany byłby do dołączenia dwóch wkładek dla zobowiązanego dla obojga małżonków?
- czy upomnienie ma być wysłane do obojga małżonków i do tytułu wykonawczego dołączone oba doręczone upomnienia?
- czy druk tytułu wykonawczego będzie przewidywał podpis obojga małżonków?
- czy małżonkowi zobowiązanego, tak jak zobowiązanemu, będzie przysługiwało prawo wniesienia w terminie 7 dni zarzutów, jeżeli pierwszą dokonaną czynnością będzie czynność skierowana do majątku wspólnego?
- jaka będzie pozycja małżonka zobowiązanego, czy przysługiwało mu będzie tylko prawo zgłoszenia proponowanego w założeniach sprzeciwu wniesionego w terminie 14 od dnia dokonania czynności egzekucyjnej skierowanej do majątku wspólnego oraz zażalenie na postanowienie w sprawie nadania klauzuli?
W założeniach wskazano, że wierzyciel po oddaleniu sprzeciwu wniesionego przez małżonka zobowiązanego uprawniony byłby do nadania klauzuli o skierowaniu egze-kucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. A jaka będzie procedura w przypadku gdy małżonek zobowiązanego takiego sprzeciwu nie złoży, jak nadawana wówczas byłaby ta klauzula i przez który organ?
Pkt I.6 w związku z pkt. II.1.12
W związku z projektem wprowadzenia dodatkowej, nowej formy realizacji eg-zekucji z pieniędzy poprzez zastosowanie tego środka egzekucyjnego w formie pi-semnej (jako alternatywy do funkcjonującej obecnie formy ustnej), pojawia się pro-blem obciążenia zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi za dokonaną czynność. W świetle projektu brak jest wzmianki regulującej ich powstanie oraz ewentualną wyso-kość.
Z przedstawionych propozycji (pkt II.1.12) wynika, iż nowa forma realizacji środka egzekucyjnego z pieniędzy, tj. forma pisemna w postaci wezwania zobowiąza-nego do zapłaty, jest jedną z dwóch możliwości zastosowania tego środka egzekucyj-nego. W chwili obecnej obowiązuje tzw. forma ustna, która polega na wezwaniu po-borcy skarbowego do zapłaty przez zobowiązanego. W przypadku zapłaty, na mocy art. 64 § § ust. 1 powstają koszty egzekucyjne ?za pobranie pieniędzy na miejscu u zobowiązanego?. Powyższy przepis w brzmieniu funkcjonującym obecnie nie obejmu-je swoim zakresem obciążenia kosztami egzekucyjnymi za wezwanie zobowiązanego do zapłaty.
Należy podkreślić, iż pisemne wezwanie zobowiązanego do zapłaty będzie generowało wydatki. Zasadne wydaje się pytanie czy za wspomniane wezwania miałby być obciążany zobowiązany, a jeżeli tak, to czy w formie kosztów egzekucyj-nych czy też w formie wydatków egzekucyjnych. Wobec informacji przedstawionej w pkt. I.6., zgodnie z którą nowelizacja nie wpłynie na zwiększenie wydatków z budżetu centralnego, trafnym wydaje się pogląd, by zobowiązany za dokonane, pisemne we-zwanie do zapłaty był obciążany kosztami egzekucyjnymi. Obciążenie zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi jest tym bardziej zasadne, iż w przypadku, gdyby była to pierwsza czynność egzekucyjna, łącznie z wezwaniem do zapłaty zobowiązanemu doręczano by odpis tytułu wykonawczego, co powoduje powstanie opłaty manipula-cyjnej.
Mając na uwadze powyższe, w szczególności, iż w projekcie nowelizacji usta-wy ?wezwanie do zapłaty? miałoby stanowić jedynie alternatywę do istniejącego już środka egzekucyjnego w postaci egzekucji z pieniędzy i wobec braku przepisu okre-ślającego wysokość kosztów egzekucyjnych za tą czynność, proponuje się zmianę obecnie funkcjonującego przepisu art. 64 § 1 ust. 1 na brzmienie następującej treści:
Art. 64 § 1 ust. 1
?za zastosowanie środka egzekucyjnego z pieniędzy ? 5% kwoty pobra-nej, nie mniej niż 2,50 zł, z tym że w przypadku pisemnego wezwania do zapłaty x% egzekwowanej należności nie mniej niż x?
Taka regulacja, poza tym, że wyeliminuje wyjątek od zasady obciążania zobowiąza-nego kosztami za zastosowanie środka egzekucyjnego, to jednocześnie wyeliminuje szeroko omówione kuriozum ?na miejscu u zobowiązanego? którego nawet Minister-stwo nie potrafi w rozsądny sposób wyjaśnić: w urzędzie ? to już nie u zobowiązane-go, ale w pod urzędem w samochodzie to już u niego!!!
Trzeba tu jeszcze zwrócić uwagę, że argument podniesiony przez Panią Dyrektor Ewę Zwolińską na spotkaniu z przedstawicielami Rady, że nie przewiduje się kosz-tów od wezwania pisemnego do zapłaty, żeby nie zwiększać ogólnej kwoty zaległości o koszty egzekucyjne ? nie może się ostać. Trzeba tu zauważyć, na co zapewne Pani Dyrektor nie zwróciła uwagi, że koszty egzekucyjne i tak powstaną, ponieważ w sprawie zostanie (jeżeli nie zostanie wcześnie ściągnięta) zastosowanych szereg in-nych środków egzekucyjnych.
Pkt II.1.7.
Propozycja, aby nowa instytucja prawna, tj. uchylenie dokonanej czynności egzekucyjnej, nie powodowała umorzenia należnych od zobowiązanego za jej doko-nanie kosztów egzekucyjnych - jest nielogiczna lub niedoprecyzowana.
Jeżeli czynność jest dokonana z naruszeniem prawa ? to dlaczego zobowiązany ma ponosić koszty z jej tytułu?
Należy określić, jaki podmiot będzie obowiązany do ich pokrycia, w przypadku gdy uchylona czynność została zastosowana niezgodnie z prawem. W ocenie Rady kosz-ty te winien ponosić organ egzekucyjny lub wierzyciel ? w zależności od tego, kto spowodował dokonanie czynności niezgodnie z prawem ? analogicznie do zasady określonej w przepisie art. 64c § 3 uopea.
Pkt.II.1.8.
Proponowane doprecyzowanie przepisów dotyczących opłaty komorniczej (niepobieranie opłaty komorniczej od należności Skarbu Państwa, dochodzonych na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych) nie obejmuje istniejącej luki prawnej w postaci braku uregulo-wania kwestii jej ewentualnego zwrotu zobowiązanemu, w przypadku gdy po pobraniu od zobowiązanego należności i pokrycia z niej opłaty komorniczej okaże się, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji było niezgodne z prawem.
Proponuje się rozważenie wprowadzenia do obecnie obowiązującego przepisu art. 66 § 6 odesłania do art. 64c § 3. Odesłanie to będzie polegało na tym, iż do ewen-tualnego zwrotu opłaty komorniczej zastosowanie będzie miał przepis dotyczący zwrotu kosztów egzekucyjnych zobowiązanemu.
Pkt.II.1.10.
Tytuł ww. rozdziału Założeń brzmi: ?Zmiana zasad wszczęcia postępowania egzekucyjnego? ? jednak proponowana zmiana dotyczy jedynie art. 61 uopea. Skoro już temat ten ma ulec zmianie, to czemu kwestii wszczęcia postępowania nie uregu-lować gruntownie ? uzupełniają je kwestie podniesione w pkt. 5 niniejszego pisma?
Pkt II.1.10.A.
Do proponowanego zapisu w art 61 ustawy proponujemy dodać zapis:
?... a także obowiązku dołączenia do wniosku wystawionego przez wierzyciela nowe-go tytułu wykonawczego wraz z upomnieniem?.
Dodanie takiego zapisu o upomnieniu wydaje się być koniecznym. Po umorzeniu przez organ egzekucyjny postępowania egzekucyjnego, wysokość należności objętej tytułem wykonawczym z rożnych przyczyn może ulec zmianie i zasadnym byłoby po-nowne wysłanie zobowiązanemu upomnienia do zapłaty a następnie dołączenie dorę-czonego upomnienia do tytułu wykonawczego.
Pkt.II.1.12.
Nowy tryb egzekucji z pieniędzy.
Częściowo kwestia ta została omówiona wyżej (koszty egzekucyjne). W ocenie Rady należy być konsekwentnym i każde zastosowanie środka egzekucyjnego winno gene-rować koszty egzekucyjne. Nie może być tak, że zastosowanie tego samego środka egzekucyjnego w jednym przypadku koszty wygeneruje a w innym nie.
Proponowana regulacja spowoduje problemy w kontekście zasady stosowania najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego.
Zobowiązany zawsze będzie mógł zarzucić organowi egzekucyjnemu, że w pierwszej kolejności dokonał zajęcia jakiejś wierzytelności ? co spowodowało powstanie kosz-tów egzekucyjnych a nie wezwał go pisemnie do zapłaty ? wtedy kosztów by nie było.
Należy też wziąć pod uwagę, że mogą powstać spory interpretacyjne ? ile razy w toku postępowania egzekucyjnego można zastosować ?wezwanie? ? i czy będzie ono prze-rywać bieg terminu podatków tylko raz?
Trzeba zważyć, że proponowany sposób stosowania egzekucji z pieniędzy to wpro-wadzenie pewnego rodzaju ?fikcji zastosowania środka egzekucyjnego?. Każdy inny środek egzekucyjny ? w tym również egzekucja z pieniędzy, w obecnej formie polega na zajęciu albo jakiegoś prawa lub ruchomości (w tym też pieniędzy ? bankno-tów) lub nieruchomości. Przy proponowanej regulacji nie zajmuje się nic!!!!
Analizując przedstawioną propozycję pisemnej egzekucji z pieniędzy, polegającą na pisemnym wezwaniu zobowiązanego do zapłaty, nasuwa się szereg pytań, a miano-wicie :
- czy proponując wprowadzenie takiej formy zostały podjęte lub zostały zaplanowane prace nad zmianą w systemie Egapoltax, na którym pracują organy egzekucyjne? W jaki sposób będzie to odnotowywane w tytule wykonawczym?
- czy zostanie opracowany lub czy został już opracowany wzór wezwania do zapłaty?
- skoro pisemne wezwanie do zapłaty skutecznie doręczone zobowiązanemu będzie skutecznie przerywało bieg terminu przedawnienia, to czy zostanie poszerzony katalog środków egzekucyjnych w art 1 a pkt 12 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym?
-
Pkt II.1.12
Proponowany zapis, iż organ egzekucyjny ma wniosek zobowiązanego obowiązany byłby do niezwłocznego przesłania zobowiązanemu rozliczenia uzyskanych kwot, pro-ponujemy doprecyzować, dodając że:
- na pisemny wniosek zobowiązanego,
- zakreślenie terminu przesłania takiego rozliczenia przez organ egzekucyjny zobowiązanemu na 14 dni,
- wskazanie, iż tylko wtedy, gdy pokwitowanie wystawione zostało na sumę łączną pobranych należności.
Rada Sekcji Krajowej wnosi o wzięcie pod uwagę wyżej przedstawionych uwag i propozycji i oczekuje na rzeczowe uzasadnienie ewentualnych odrzuconych propozycji zmian. | |
mimbla 
