 | Ministerstwo Finansów
Opinia Rady Sekcji Krajowej Pracowników Skarbowych NSZZ ?Solidarność? w związku z projektem rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie uprawnień szczególnych przy-sługujących niektórym kategoriom członków korpusu służby cywilnej (dotyczy pisma Mini-sterstwa Finansów znak AP7/0310/36(3)/ASX/09/BDG-6694 z 22 października 2009 roku). W celu usprawnienia i zintensyfikowania, a tym samym zwiększenia skuteczności działań mają-cych na celu realizację zadań wykonywanych przez urzędy skarbowe jako organy egzekucji admini-stracyjnej, konieczne jest wprowadzenie przejrzystych i skutecznych zasad wynagradzania moty-wacyjnego pracowników komórek egzekucyjnych, a w szczególności poborców skarbowych. Wyni-ka to z tego, że od skuteczności egzekucji zależy wprost wielkość dochodów budżetowych, w tym także dochodów dodatkowych. Ważne jest też to, aby pamiętać o tym, że egzekucja prawa jest jed-nym z fundamentów państwa prawa i świadczy o sile państwa i autorytecie jego instytucji w oczach obywateli. Jednak egzekucja bez jej pracowników, czyli egzekutorów, nie istnieje. Powszechnie wiadomo, że windykacja nie jest miłym i łatwym zajęciem, ponadto nawał spraw oraz przestarzałe, nieżyciowe już procedury, dodatkowo zniechęcają i demotywują pracowników egzekucji. Dlatego jedną z niewielu satysfakcji jaką daje ta praca, jest możliwość zarobienia dodatkowego wynagro-dzenia, czyli prowizji. Jest to rzecz, która wpływa bezpośrednio i najbardziej skutecznie na wydaj-ność egzekutorów. Dlatego obniżanie stawek prowizji za poszczególne czynności, jak i ograniczanie jej wysokości wpływa na osłabienie egzekucji, a tym samym państwa. W związku z powyższym Ra-da Sekcji Krajowej NSZZ ? Solidarność? Pracowników Skarbowych w odpowiedzi na pismo Mini-sterstwa Finansów nr AP7/0310/36(3)ASX/09/BDG- 6694 z dnia 22.10.2009 r. dot. propozycji do projektu Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie uprawnień szczególnych przysługują-cych niektórym kategoriom członków korpusu służby cywilnej w zakresie uprawnień, które przysłu-gują członkom korpusu służby cywilnej zatrudnionym w komórkach egzekucyjnych urzędów skar-bowych przesyła następujące uwagi i propozycje: 1. W § 2 pkt 1 proponuje się zwiększenie wynagrodzenia prowizyjnego z 1,85% do 3% Uzasadnienie: Wprowadzenie środka motywującego w formie uzależniającej wysokość wynagrodzenia prowizyj-nego od wysokości ściągniętych kwot jest najprostszą, a przez to także najlepszą i najbardziej efek-tywną formą motywacji dla pracowników. Taka forma wynagradzania, poprzez uzależnienie wyso-kości wynagrodzeń bezpośrednio od efektów pracy, ma także korzystny wpływ na wysokości wpły-wów do budżetu państwa i w sposób oczywisty jest korzystna dla pracodawców, gdyż uzależnia bezpośrednio wysokość wynagrodzenia od efektów pracy. Zauważyć należy, że wprowadzenie podsystemu ?Egapoltax? nałożyło na pracowników komórek egzekucyjnych wiele dodatkowych czynności, do których należą miedzy innymi: ? wprowadzanie zwrotnych potwierdzeń odbioru (dotyczących dłużnika zajętej wierzytelności oraz zobowiązanego), ? wprowadzanie dodatkowych informacji (np. odpowiedzi na zapytania na podstawie art. 36), ? dokonywanie przez pracowników analizy sprawozdań wygenerowanych przez Whtax (przede wszystkim tzw. nieprawidłowości, które są co miesiąc analizowane przez pracowni-ków sprawozdawczości MF). Ww. czynności wykonywane przez pracowników komórek egzekucyjnych, którzy prowadzą rejony egzekucyjne, nie mają nic wspólnego z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego i wykonywa-niem czynności egzekucyjnych przewidzianych ustawą egzekucyjną, których zastosowanie zmierza do wykonania obowiązku, ale są ?czynnościami dodatkowymi?, które są niezbędne do uzyskania prawidłowych danych sporządzanych sprawozdań . Konieczność wprowadzenia przejrzystych i skutecznych zasad wynagradzania motywacyjnego wy-nika także z tego, że od skuteczności egzekucji zależy wprost wielkość dochodów budżetowych, w tym także dochodów dodatkowych. Należy zauważyć jaką rolę pełni egzekucja administracyjna, a ściślej mówiąc jej pracownicy. Żadna inna komórka urzędu skarbowego nie wykonuje tylu dodatko-wych zadań na rzecz innych podmiotów. Najbardziej pracochłonne czynności podejmowane przez pracowników komórek egzekucyjnych dotyczą przede wszystkim spraw innych podmiotów (tytułów wykonawczych przesłanych do realizacji przez wierzycieli obcych). Sprawy te stanowią ponad 83% wszystkich tytułów wykonawczych do załatwienia. W tych sprawach egzekucja jest bardzo czaso- i pracochłonna, ilość wysłanych zapytań w celu poszukiwania składników majątku zobowiązanego, z którego mogłaby być skutecznie prowadzona egzekucja administracyjna w trybie art. 36 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest ilością znaczącą. Jednocześnie czynności te nie mają odzwierciedlenia w żadnym z mierników obrazujących obciążenie pracą komórek egzekucyj-nych. Należy również wspomnieć o takich czynnościach, jak kontrola u zobowiązanego, kontrola u dłużnika zajętej wierzytelności, kontrola poborcy skarbowego, czy przygotowanie akt egzekucyjnych do dokonania wpisu hipoteki Skarbu Państwa, wyjawienia majątku zobowiązanego, czy chociażby przygotowanie akt do sądu w związku z wystąpieniem zbiegu egzekucji administracyjnej z egzeku-cją sądową. Ponadto proponujemy dodać zapis: 1. 3% najniższego wynagrodzenia zasadniczego za przeprowadzenie kontroli u zobowiązane-go lub dłużnika zajętej wierzytelności. 2. 3% najniższego wynagrodzenia zasadniczego kwoty uzyskanej ze sprzedaży ruchomości, co do których orzeczono przepadek. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że przepis ten jest mało czytelny i budzi sporo wątpliwości. Wady przywołanego przepisu: 1) obszerna, mało precyzyjna treść, 2) w jednym przepisie mowa jest o czynnościach, a także o kwotach ściągniętych. Na-leży rozgraniczyć czynności ? wskazując, za które, jakie uprawnienie do wynagro-dzenia prowizyjnego, a także jasno wskazać, w przypadku przeprowadzenia sprzedaży nieruchomości i uzyskania ze sprzedaży określonej kwoty, jakie w tym przypadku wystąpi uprawnienie do wyliczenia wynagrodzenia prowizyjnego i kto nabędzie prawo uzyskania wynagrodzenia prowizyjnego, 3) w jednym przepisie połączono wykonanie czynności związanych z egzekucją z nie-ruchomości i sprawowaniem nadzoru nad tą egzekucją, choć czynności i nadzór sprawowane są przez różne osoby, 4) w przepisie określając czynności związane z egzekucją z nieruchomości wymie-niono czynności zaczynając od odebrania od zobowiązanego zarządu nad nieru-chomością, choć jest to kolejny etap w prowadzonej egzekucji z nieruchomości. Jak ma zostać przyznane uprawnienie do wyliczenia wynagrodzenia prowizyjnego w przypadku, gdy nie dochodzi do odbioru od zobowiązanego zarządu nierucho-mości, a prowadzone postępowanie egzekucyjne z nieruchomości, po wyczerpaniu całej procedury, o której mowa w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w admini-stracji, kończy się sprzedażą nieruchomości i ściągnięciem określonej kwoty? 2. W § 2 pkt 2 zapisać ?6,15% ściągniętych kwot należności pieniężnych wraz z pobranymi od nich odsetkami za zwłokę, kosztami upomnienia i kosztami egzekucyjnymi, jeżeli kwoty te zostały pobrane przez egzekutora tj poborcę skarbowego, starszego poborcę skarbowego na kwitariusz przychodowy lub za pomocą karty płatniczej na podstawie przydzielonych tytu-łów wykonawczych. Uzasadnienie: Ze względu na lawinowe od wielu lat narastanie zaległości wobec Skarbu Państwa, egzeku-tor ma działać szybko i skutecznie. Egzekutor ma pobrać należności w tym miejscu, gdzie zo-bowiązany posiada środki płatnicze i szybko zostanie spełniony cel egzekucji. W czasach po-wszechnej teleinformatyzacji musimy wyjść z ram myślowych z poprzednich czasów i dostoso-wać wynagrodzenie tak, by egzekutor skupił się na szybkim ściągnięciu zaległości. Trzeba za-znaczyć, że egzekutorzy, jako jedyna grupa zawodowa jest zainteresowana jak najszybszym spełnieniem celu egzekucyjnego bez względu na czas pracy. Należy zrezygnować z zapisu w formie ?u zobowiązanego?. Ta forma uniemożliwia nalicza-nie i pobieranie opłaty egzekucyjnej, a w przypadku wynagrodzenia prowizyjnego komplikuje niepotrzebnie naliczanie prowizji. Powstają wątpliwości, czy np. pobranie pieniędzy od zobowią-zanego w miejscu jego zatrudnienia, albo w każdym innym miejscu, gdzie się go spotka, mieści się w pojęciu ?bezpośrednio u zobowiązanego?. Literalne traktowanie tego zapisu od lat budzi wiele kontrowersji, jest przyczyną frustracji egzekutorów, jak również jest powodem nieuzasad-nionych zarzutów natury dyscyplinarnej, a wszystko dlatego, że zapis w brzmieniu ?u zobowią-zanego? zupełnie nie przystaje do współczesnych realiów pracy poborców skarbowych. Powo-duje to oczywiste zaniżanie wynagrodzeń - szczególnie poborców i starszych poborców. Użycie zapisu ?pobrana bezpośrednio u zobowiązanego w gotówce? jest archaizmem i nie przystaje do realizacji skutecznej oraz szybkiej egzekucji, a co za tym idzie, stanowi bezsprzecznie utrudnie-nie w sprawnym, szybkim, a także skutecznym zaspokojeniu roszczeń wierzycieli. Zatem zmia-na tego przepisu jest niezbędna nie tylko ze względu na jego archaizm, ale także ze względu na bezpieczeństwo i sprawne wykonywanie zadań. Przypuszczamy, że redakcja 2 ust. 1 pkt. 1 lit. a) rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 roku jest nie tyle wynikiem potrzeb funkcjonowania tego zapisu w tej formie, lecz jedynie zastosowania słownictwa i treści zawartych w Ustawie egzekucyjnej z 1966 roku (por. art. 64 § 1 pkt 1 o opłatach za dokonanie czynności egzekucyjnych zapisanych w formie ?(?) za pobranie pieniędzy na miejscu u zobo-wiązanego (?)?). Zdziwienie budzi fakt, że zastosowanie tego zapisu w praktyce - pomimo nie-których negatywnych interpretacji zwolenników stosowania tej treści rozporządzenia - staje w sprzeczności z niektórymi zapisami Kodeksu pracy, a mianowicie: 2. Art.111 Kodeksu pracy: ?Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.? Jeżeli szanowanie godności polega na ?wyrzucaniu? (oczywiście w przenośni) pracownika z siedziby zakładu pracy (pod groźbą nie naliczenia dodatkowego składnika wynagrodzenia) w celu god-nego przyjęcia zobowiązanego i realizacji tytułu wykonawczego np. w samochodzie na parkingu przed Urzędem, to trzeba na nowo zdefiniować rozumienie pojęcia właściwego procesu pracy w tym zakresie. Zobowiązany, przychodząc do urzędu skarbowego w celu spełnienia obowiązku zapłaty zaległości, nie pojawia się tam w wyniku niezwykłych zdolności telepatycznych poborcy skarbowego, a w skutek wcześniejszej wizyty pracownika organu egzekucji, jakim są dalej po-borcy skarbowi, którym przydziela się tytuły wykonawcze w celu wyegzekwowania należności Skarbu Państwa i którzy dodatkowo mają godnie reprezentować urząd skarbowy w terenie. Rzadko zobowiązani mają kilkaset złotych w domu, a ewentualne dokonanie czynności egzeku-cyjnych, przy istniejących w tym zakresie ograniczeniach, też nie jest zawsze możliwe. Art.151 Kodeksu Pracy: ?Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.?. Niewątpliwie nie stanowi o zapewnieniu czy chociażby dążeniu do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy zmuszanie pracowników do realizacji tytułów wykonawczych sy-tuacja przed zakładem (np. w samochodzie, w sklepie, etc.) podczas, gdy ten sam efekt działa-nia organu egzekucyjnego można osiągnąć w siedzibie urzędu. Jedną z recept na tą sytuację jest wykonanie prawidłowej analizy i oceny ryzyka zawodowego na stanowisku poborcy i star-szego poborcy skarbowego. Dotychczasowe oceny ryzyka w większości dotyczyły pracowników biurowych, pod których ?podciągano? stanowisko poborcy, a które w żaden sposób nie oddają charakteru wykonywanej pracy, ryzyka i zagrożeń z nią związanych. W każdym przypadku pra-codawca musi zapoznać pracownika z zagrożeniami na danym stanowisku. Reasumując, zacy-tować należy sentencję uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie Wydział VII Karny z dnia 2 grudnia 2008 roku (sygn. akt VII K/960/08), który w dobitny i adekwatny do rzeczywi-stości sposób dokonuje oceny zagrożeń związanych z pracą poborcy podatkowego: ?(?)Doświadczenie życiowe również uczy, że nie zawsze, kiedy pojawia się poborca podatko-wy, dłużnicy mają na miejscu nierzadko znaczne kwoty do uiszczenia podatku. Na zorganizo-wanie takiej kwoty często potrzeba jakiegoś czasu. W takiej sytuacji doświadczenie zawodowe egzekutorów podpowiada im, czy można zaufać zobowiązanemu i chwilowo odstąpić od formal-nych czynności i poczekać nieznaczny okres na dobrowolną zapłatę podatku. Bez popełnienia błędu można sobie wyobrazić, że taka postawa poborcy jest skuteczniejsza niż bezwzględne szafowanie dokuczliwymi uprawnieniami egzekutora. Toteż, kiedy dłużnik po interwencji pobor-cy jest gotowy spełnić swoje zobowiązanie wobec skarbu państwa trudno oczekiwać, że urzęd-nik państwowy będzie jeszcze usłużnie jechał ponownie do zobowiązanego po należne pienią-dze. Zwłaszcza, że dłużnicy sami w takim przypadku rozumieją, że po wizycie poborcy to wła-śnie oni powinni udać się zapłacić podatek. W szczególności także niejednokrotnie wolą jak i proszą, by w ten sposób dokonać zapłaty. Zatem trudno w tej sytuacji uznać, że oskarżeni nie mieli prawa do uzyskania należnego im za wkład pracy przewidzianego prawem dodatkowego wynagrodzenia. Przy czym należy jeszcze raz podkreślić, że gdyby umówili się z dłużnikami w pobliżu urzędu, to mieliby podstawy do naliczenia sobie opłat i prowizji. Z kolei, gdy przyjęliby podatek w urzędzie, wynagrodzenie takie im nie przysługuje. Taka praktyka przede wszystkim urąga powadze nie tylko urzędnika, ale i samego państwa, bowiem już w sytuacji, gdyby przy-bywali do urzędu z gotówką na pokrycie zaległości podatkowej po uprzednich interwencjach po-borców, ci, aby uzyskać zasłużone wynagrodzenie, pokątnie odbieraliby podatek np. gdzieś na ulicy czy też w samochodzie. Nie ulega wątpliwości, że taka czynność powinna zostać przepro-wadzona w gmachu urzędu (?). Przyjęcie takiego podejścia do wykonywania obowiązków służbowych sprowadzałoby się do nieracjonalnych i niezrozumiałych przez zobowiązanych za-chowań urzędników państwowych (?)?. Zadziwiającym jest fakt, że problem ten widzi jasno i życiowo sędzia, który niekoniecznie musi znać specyfikę problemu, a nie niektórzy przełożeni, znający problem ?od środka?, wręcz szykanują pracowników, interpretując w sposób niekorzystny dla pracownika archaiczny i zde-zaktualizowany przez życie przepis. Możliwość poboru gotówki bezpośrednio z kart płatniczych zobowiązanych spowoduje to, że poborca nie będzie musiał kilkakrotnie jeździć do zobowiązanego oraz zwiększy bezpieczeń-stwo poborcy skarbowego ? bo nie będzie musiał wozić znacznej nieraz gotówki (zagrożenie napadami). Podobne rozwiązanie przewiduje się wprowadzić w Policji przy poborze mandatów. Należy też uregulować sytuację, kiedy w trakcie wykonywania czynności egzekucyjnych u zobowiązanego, który nie posiada przy sobie gotówki, ani ruchomości o wartości handlowej, do-konuje on wpłaty należności poprzez internet. Powinno pomyśleć się o wprowadzeniu dla po-borców kont internetowych, na które zobowiązani mogliby wpłacać należności pieniężne. Na ta-kie konta poborcy wpłacaliby także kwoty zebrane na kwitariusz, na jednym blankiecie wpłat. Przekazywanie kwot do wierzycieli odbywałoby się wtedy przez internet, co przyśpieszyłoby samo przekazanie kwot, jak i zminimalizowało koszty przekazania. Przyśpieszy to znacznie eg-zekucję, a także ułatwi rozliczanie służb przez poborców, zaoszczędzi dodatkowo czas, który będzie mógł być przeznaczony na właściwą egzekucję. 3. §2 pkt 3 proponujemy wykreślić literę a (egzekucja z ruchomości). Proponujemy dopisać pkt 5 o brzmieniu: 6,15 % (czyli tak jak jest dotychczas, a nie jak się proponuje 4%) ściągniętych należności pieniężnych wraz z pobranymi odsetkami za zwłokę, kosztami upomnienia i kosztami egzekucyjnymi, jeżeli kwoty te zostały wpłacone przez zobo-wiązanego w wyniku zastosowania egzekucji z ruchomości. Uzasadnienie: Środek ten w celach i skutkach jest taki sam jak pobranie należności pieniężnych, a stoso-wany w przypadku, kiedy zobowiązany zostaje wezwany przez egzekutora do zapłaty należno-ści, lecz w danej chwili nie dysponuje gotówką. Ww. środek egzekucyjny jest czynnością praco-chłonną, stresującą, wymagającą bardzo częstej asysty policji, a należne koszty egzekucyjne są wyższe dla zobowiązanego, jak za pobranie gotówki. 4. W §2 pkt 4 pozostawić bez zmian, z wyłączeniem egzekucji z ruchomości i dodać pkt 6 w brzmieniu: 6,15% (jak dotychczas) ściągniętych należności pieniężnych wraz pobranymi od-setkami za zwłokę, kosztami upomnienia i kosztami egzekucyjnymi, jeżeli kwoty te zostały wpłacone organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi w okresie do dnia przeprowadzenia sprzedaży egzekucyjnej, nie dłużej jednak niż w terminie 60 dni. Uzasadnienie: Wykonywane przez egzekutora czynności związane z zajęciem, odbiorem i sprzedażą wy-magają większego zaangażowania, czasu pracy i nie powinny być pod względem wysokości prowizji różnicowane. Zajęcie ruchomości jest jedną z najskuteczniejszych czynności egzeku-cyjnych, motywujących dłużnika do jak najszybszej spłaty zadłużenia, ale jednocześnie powinna być motywująca dla poborcy poprzez odpowiednie wynagrodzenie. Proponowana zmiana może skutkować odwrotnie. Wydłużenie terminu z 14 do 60 dni od zajęcia wiąże się z tym, iż cała procedura egzekucji z ruchomości jest czasochłonna i długotrwała, gdyż składa się na nią szereg następujących po sobie czynności (zajęcie, odbiór, wycena przez biegłego, ogłoszenie sprzedaży i sprzedaż). W czasie trwania tego postępowania zobowiązanemu przysługuje prawo do wniesienia zarzutów, co powoduje wydłużenie postępowania. Często dochodzi też do sytuacji, że zobowiązany doko-nuje spłaty zaległości na konto wierzyciela, reguluje też koszty egzekucyjne, w terminie po 14 dniach od dnia zajęcia ruchomości, a przed dojściem do sprzedaży egzekucyjnej. W takim wy-padku, poborca pomimo wykonania czynności i poświęcenia dużej ilości czasu nic nie zarabia. 5. W § 5 zostały wykreślone ust. 1 i 2. Zapis tego przepisu ponownie wprowadza ograniczenie wysokości wynagrodzenia prowizyj-nego na tytuł wykonawczy. Rozwiązanie to w świetle motywacyjnym jest pozbawione logiki ? w ten sposób brak jest motywacji do egzekucji dużych i trudnych spraw. Przepis ten jest szkodliwy, a na dodatek nieprecyzyjny ? ponieważ nie precyzuje czy chodzi o wynagrodzenie jednego eg-zekutora czy ogółem dotyczy tytułu wykonawczego. Chodzi tutaj o sytuację, kiedy w wyniku ro-tacji na rejonach sprawę przejmuje inny egzekutor (rotacja jest często wymuszona przez organy nadzoru). Czy następny pracownik, któremu mogłoby się udać ściągnąć należność nie otrzyma już z tego tytułu wynagrodzenia? Taki zapis jest szkodliwy i winien zostać wykreślony z projektu rozporządzenia. Ponadto w ust. 2 treść przepisu jest mało czytelna i niezrozumiała. Wymaga przywołania sytuacji, które autor ma na myśli. 6. W § 6 pkt. 1 ? 3 uzależnić wynagrodzenie ryczałtowe naczelników i komorników skarbowych procentowo od wyegzekwowanych należności przez egzekutorów i dopiero wtedy ograni-czyć do ?nie więcej niż dwukrotności najniższego wynagrodzenia zasadniczego?. Uzasadnienie: Konstrukcja tego wynagrodzenia powinna być związana bezpośrednio z uzyskiwanymi przez komórkę egzekucyjną efektami pracy - czyli ze ściągniętą w danym miesiącu kwotą, ponieważ to komornik skarbowy jest w pełni za komórkę egzekucyjną odpowiedzialny, to on bezpośrednio organizuje i koordynuje jej pracę. Zamiast omawianego przepisu proponuje się, aby komornik skarbowy miał prawo do wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 0,5% ściągniętych przez komórkę egzekucyjną kwot. Natomiast adekwatnie do przedstawionej propozycji dot. komornika skarbowego proponuje się, aby Naczelnik Urzędu Skarbowego miał prawo do wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 0,5% od ściągniętych kwot oczywiście z ograniczeniem, jak w przy-padku komornika. Efektem takiego działania byłoby zwiększenie liczby własnych (podatkowych) wystawianych tytułów wykonawczych. Ponadto tak naczelnicy jak i komornicy skarbowi byliby osobiście (materialnie) zainteresowani efektywną egzekucją prowadzoną przez egzekutorów.
|  |