Zgłaszający
Kazimierz Ziobro

Adresat
minister finansów

Data wpływu interpelacji
21-11-2012

Data ogłoszenia interpelacji
06-12-2012 (posiedzenie nr 28)

Odpowiadający
Wojciech Kowalczyk - podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów

Data wpływu odpowiedzi na interpelację
21-12-2012

Data ogłoszenia odpowiedzi na interpelację
24-01-2013 (posiedzenie nr 32)


Szanowny Panie Ministrze! Zgodnie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Finansów (Dz. U. z dnia 18 listopada 2011 r.) jednym z działów administracji rządowej, którymi kieruje Minister, jest dział: instytucje finansowe. Wprawdzie definicja instytucji finansowych w polskim systemie prawnym nie jest jednolita, jednakże co do zasady w swym zakresie pojęciowym mieści ona takie podmioty jak banki. W związku z tym moją interpelację w sprawie egzekucji wierzytelności dłużników z rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych kieruję do Szanownego Pana Jana Vincent-Rostowskiego, Ministra Finansów.

W obecnych czasach kryzysu wiele osób ledwo wiąże koniec z końcem, dlatego zaciąga zobowiązania finansowe przekraczające ich realne możliwości płatnicze, co skutkuje popadnięciem w długi i wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez odpowiednie organy, w trakcie którego częstokroć następuje również zajęcie rachunku bankowego. Do mojego biura poselskiego kierowane są prośby właśnie takich osób, dlatego podejmuję stosowne działania, które mieszczą się w zakresie kompetencji przysługujących mi jako posłowi na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.

Prowadzanie egzekucji podlega ograniczeniom podmiotowym i przedmiotowym z przyczyn humanitarnych i społecznych, tak by nie pozbawić dłużnika środków do życia i zapewnić mu minimum egzystencji. Takie ochronne regulacje przewidziane są m.in. w art. 829 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego czy też art. 8 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jednakże głównym przedmiotem mojej interpelacji chciałbym uczynić normę prawną wyrażoną w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe: „Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego”.

W związku z powyższym chciałbym otrzymać informacje na tematy poruszone w poniższych pytaniach:

1. Jakie jest stanowisko Ministerstwa Finansów odnośnie do sposobu obliczania przywileju przewidzianego w art. 54 ust. 1 Prawa bankowego w postaci zwolnienia od zajęcia środków pieniężnych w granicach limitu ustawowego wynoszącego trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia? Czy przewidziany limit zajęcia w postaci wysokości trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dotyczy sumy obrotów na rachunku w ciągu całego roku, czy też środków znajdujących się faktycznie na rachunku? Jaka jest obecnie wysokość tego zwolnienia? Czy podany przepis powoduje trudności interpretacyjne w praktyce?

2. Czy zdaniem Ministerstwa Finansów podczas obliczania zwolnienia od zajęcia środków pieniężnych należy brać pod uwagę wszystkie posiadane przez dłużnika rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowe lokat oszczędnościowych, czy tylko ten jeden rachunek, z którego w danym momencie prowadzana jest egzekucja? Art. 54 ust. 1 nie określa w sposób jednoznaczny tej kwestii, gdyż posługuje się zwrotem: „środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia”.

3. Czy środki gromadzone na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych podlegają również ograniczeniom egzekucyjnym przewidzianym w art. 87 § 1 Kodeksu pracy, jeśli pochodzą z wynagrodzenia za pracę?

4. Czy Ministerstwo Finansów w zakresie swoich działań postulowało lub widzi potrzebę wprowadzenia stosownej nowelizacji przepisów dotyczącej ograniczeń egzekucji z rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych, tak by w większym stopniu uwzględniała ona prawa dłużnika i zagwarantowanie środków potrzebnych mu na zapewnienie minimum egzystencji?

Z góry dziękuję za udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na poruszone przeze mnie zagadnienia, gdyż zostaną one przekazane osobom zainteresowanym ich rzetelnym wyjaśnieniem. Mam nadzieję, że udzielona odpowiedź na interpelację będzie stanowiła wyjaśnienie zgodne z zasadami współżycia społecznego.

Z wyrazami szacunku

Poseł Kazimierz Ziobro

Rzeszów, dnia 21 listopada 2012 r.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 12059 w sprawie egzekucji wierzytelności dłużników z rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych

Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację posła na Sejm RP pana Kazimierza Ziobro, przekazaną przy piśmie z dnia 3 grudnia 2012 r., znak: SPS-023-12059/12, w sprawie egzekucji wierzytelności dłużników z rachunków oszczędnościowych, rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień, przygotowanych po konsultacji z Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Komisją Nadzoru Finansowego.

1. Przepis art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 65, z późn. zm.) stanowi, że środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Zgodnie z brzmieniem art. 54 ust. 1 Prawa bankowego wolne od zajęcia są środki pieniężne „znajdujące się na rachunkach”, a zatem przewidziane w tym przepisie ograniczenie egzekucji nie dotyczy sumy obrotów na danym rachunku bankowym w ciągu całego roku, lecz środków pieniężnych znajdujących się na danym rachunku w chwili doręczenia zawiadomienia o zajęciu. Wolne od egzekucji są także środki pieniężne wpłacone później, do wysokości ustalonej zgodnie z przedmiotowym przepisem. Taki pogląd wyraża również Ministerstwo Sprawiedliwości, wskazując, iż w ramach egzekucji sądowej zastosowanie znajduje art. 890 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.). Powyższy przepis stanowi, że zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, w tym rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy dłużnika, jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty, które w chwili zajęcia nie znajdowały się na rachunku bankowym, w tym rachunku bankowym obejmującym wkład oszczędnościowy, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia. Analogiczne rozwiązanie na gruncie egzekucji administracyjnej przewiduje art. 80 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz.1015, z późn. zm.), zgodnie z którym zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego zobowiązanego jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu i obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym w chwili zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia. W związku z powyższym ograniczenie egzekucji przewidziane w art. 54 ust. 1 Prawa bankowego obejmuje środki pieniężne znajdujące się na rachunku w chwili doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu oraz środki wpłacone później, do wysokości ustalonej zgodnie z przedmiotowym przepisem.

2. Sposób obliczania kwoty wolnej od zajęcia został określony w art. 54 ust. 1 Prawa bankowego poprzez wskazanie, że środki pieniężne są zwolnione od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

3. W odniesieniu do zagadnienia ustalania kwoty wolnej od zajęcia w przypadku wielości rachunków posiadanych przez dłużnika, Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśla, iż rozróżnić należy dwie możliwe sytuacje. Po pierwsze, w przypadku gdy egzekucja jest skierowana do wszystkich rachunków dłużnika, należy wziąć pod uwagę wszystkie te rachunki. Należy przy tym podkreślić, że zwolnienie od zajęcia dotyczy określonej kwoty środków pieniężnych, nie zaś rachunku do określonej kwoty środków pieniężnych, zatem kwota wolna od zajęcia pozostaje taka sama niezależnie od liczby posiadanych przez dłużnika rachunków, na co wskazuje Komisja Nadzoru Finansowego. Po drugie, w przypadku gdy egzekucja jest skierowana do jednego lub niektórych rachunków dłużnika, obliczenie kwoty wolnej od zajęcia następuje przy uwzględnieniu wyłącznie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach, które zostały zajęte, gdyż środki znajdujące się na rachunkach niezajętych są w całości wolne od zajęcia.

4. W nawiązaniu do zagadnienia wzajemnej relacji przepisów art. 54 ust. 1 Prawa bankowego i art. 87.1 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), należy zauważyć, że zgodnie z powyższą regulacją, przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Powyższe ograniczenie egzekucji dotyczy egzekucji z wierzytelności przysługującej dłużnikowi wobec pracodawcy o zapłatę wynagrodzenia. W przypadku wpłacenia przez pracodawcę wynagrodzenia na rachunek bankowy dłużnika wierzytelność przysługująca dłużnikowi wobec pracodawcy zostaje zaspokojona i w tym zakresie wygasa. Natomiast egzekucja skierowana do rachunku bankowego dłużnika nie jest prowadzona z wynagrodzenia, ale z wierzytelności przysługującej dłużnikowi wobec banku i wynikającej z umowy rachunku bankowego.

Potrzeba zmiany przepisu art. 54 ust. 1 została wyrażona w przyjętych przez Radę Ministrów założeniach projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, opublikowanych na stronie Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny. Zgodnie z przyjętymi przez Radę Ministrów założeniami, ograniczenie egzekucji w kształcie przewidzianym w powyższym przepisie nie znajduje aksjologicznego uzasadnienia. Wobec powyższego proponuje się obniżenie kwoty wolnej od zajęcia do 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości, aktualnie trwają prace mające na celu opracowanie projektu ustawy na podstawie powyższych założeń.

Z poważaniem

Podsekretarz stanu

Wojciech Kowalczyk