Jednolity Plik Kontrolny ułatwi wykrywanie nadużyć
11 lipca 2016
Marcin Bizoń
Dyrektor
Jednolity Plik Kontrolny (JPK) dla dużych przedsiębiorstw obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2016. JPK wprowadzono po to, żeby zwiększyć efektywność kontroli podatkowych i m.in. usprawnić walkę z oszustwami podatkowymi, w szczególności wyłudzeniami podatku VAT.
W dyskusjach towarzyszących wprowadzaniu JPK często padają ze strony przedsiębiorców pytania, w jaki sposób organy skarbowe będą wykorzystywać JPK do realizacji kontroli podatkowych. Zapraszam do lektury kolejnego wpisu na naszym blogu poświęconego JPK i śledczej analizie danych, w którym przedstawiam bliżej możliwości, jakie daje JPK w zakresie identyfikacji nadużyć i nieprawidłowości,
Jednolity Plik Kontrolny
Ideę jednolitego pliku kontrolnego przedstawiałem już na naszym blogu kilka miesięcy temu. Od tamtej pory miało miejsce kilka istotnych zmian, z którymi warto się zapoznać:
•opublikowano ostateczne specyfikacje plików – zmiany w stosunku do opublikowanych w grudniu 2015 projektów dostosowały specyfikacje JPK do realiów systemów finansowo-księgowych (FK);
•opublikowano odpowiedzi na pytania, które pojawiały się podczas implementacji JPK – wyjaśniły one część wątpliwości dotyczących interpretowania specyfikacji poszczególnych plików;
•nowelizacją Ordynacji Podatkowej z dnia 13 maja 2016r. wprowadzono obowiązek regularnego miesięcznego przekazywania JPK zawierającego ewidencję zakupu i sprzedaży VAT, oraz w tym zakresie przyspieszono wdrożenie JPK dla średnich i małych przedsiębiorstw (regularne przekazywanie ewidencji VAT zaczną 1 stycznia 2017r.).
Rewolucja w kontroli
Już przed wprowadzeniem JPK organy skarbowe miały możliwość pobierania danych objętych zakresem JPK w postaci elektronicznej. A jednak moim zdaniem wprowadzenie JPK stanowi przełom w sposobie prowadzenia kontroli podatkowych. Skąd taka opinia? Poszukiwanie błędów i nieprawidłowości w danych księgowych, ze względu na ich rozmiar, często przypomina przysłowiowe szukanie igły w stogu siana. Dzięki JPK organy skarbowe będą miały łatwy i szybki dostęp do pełnych, tj. detalicznych, danych księgowych podatnika, i co ważne w standardowym formacie.
Jednolity Plik Kontrolny z jednej strony przynosi, więc wszystkie korzyści związane z możliwością analizy wszystkich elementów bardzo dużych zbiorów danych (np. dziennik księgowań, zbiór faktur za rok obrachunkowy), z drugiej natomiast eliminuje największe niedogodności związane z obróbką i analizą danych elektronicznych (różnorodna postać danych wymagająca indywidualnego podejścia).
Oczywistym celem zbierania tak szerokiego zakresu danych przez służby podatkowe jest weryfikacja składanych przez przedsiębiorców deklaracji podatkowych. W praktyce weryfikacja ta będzie prowadzona poprzez:
•weryfikację danych dostarczonych przez danego przedsiębiorcę – taka analiza ukierunkowana będzie na wykrycie błędów rachunkowych lub merytorycznych w składanych deklaracjach;
•porównanie danych dostarczonych przez różnych przedsiębiorców – taka analiza będzie miała zastosowanie szczególnie w walce z wyłudzeniami VAT w ramach tzw. kontroli krzyżowych, ale również może być wykorzystana np. w celu weryfikacji cen transferowych.
Należy także pamiętać, że organy skarbowe będą mogły zażądać danych firmy nie tylko w przypadku kontroli, ale również w ramach czynności sprawdzających. JPK może też być wykorzystany do budowy zapowiadanej kilkukrotnie centralnej bazy faktur.
Testowanie JPK
Od strony technicznej weryfikacja JPK to nic innego jak wykonanie na danych w nich zawartych testów analitycznych, które mają charakter reguł. W przypadku spełnienia warunku zdefiniowanego w danym teście (regule), test zwraca wynik pozytywny, co wskazuje na wystąpienie potencjalnego błędu lub nieprawidłowości.
Testowanie JPK możemy podzielić ze względu na cel na:
•ocenę zgodności formalnej i spójności wewnętrznej JPK – jest to tzw. walidacja techniczna, której celem jest stwierdzenie, czy pliki JPK są zgodne z wymogami formalnymi przedstawionymi przez Ministerstwo Finansów oraz spójne wewnętrznie (np. czy informacja określona w specyfikacji jako wymagana została zamieszczona w JPK w odpowiednim formacie).;
•ocenę merytoryczną JPK – celem testów tego typu jest identyfikacja potencjalnych błędów i nieprawidłowości w danych księgowych skutkującym błędami w składanych deklaracjach podatkowych (np. podwójne ujęcie w księgach faktury zakupowej, może mieć wpływ na zawyżenie kosztów uzyskania przychodu oraz podwójne odliczenie VAT).
Poniżej prezentuję kilka przykładowych testów z każdej z grup.
Nie tylko ryzyko podatkowe
Szeroki zakres danych pozwala na zastosowanie JPK także, jako źródła danych dla innych zadań o charakterze kontrolnym, których celem jest wykrywanie nadużyć i nieprawidłowości, np. realizowanych w ramach funkcji audytu wewnętrznego, compliance czy controllingu. Na JPK można też oprzeć system ciągłego monitorowania ryzyka zgodności, o czym więcej można znaleźć w tym wpisie na naszym blogu.
Z naszej praktyki prowadzenia audytów śledczych wiemy, że zakres danych dostępnych w JPK świetnie nadaje się do identyfikacji nadużyć z następujących obszarów:
•nadużycia księgowe – pełen zrzut dziennika księgowań zawarty w JPK pozwala na szeroki zakres analiz, o których więcej można przeczytać w tym wpisie;
•zakupy – w JPK znajdziemy dane o dostawcach, przedmiocie i wartości zakupów oraz ich przeznaczeniu (poprzez powiązanie faktur do kont kosztowych) – daje to szerokie możliwości identyfikowania nieprawidłowości, których przykłady przedstawiliśmy w jednym z niedawnych wpisów;
•gospodarka magazynowa – JPK zawiera detaliczne ruchy magazynowe wraz z ich powiązaniem do odpowiednich dokumentów (o nadużyciach w gospodarce magazynowej pisaliśmy ostatnio w dwóch wpisach: gm1 i gm2).
Sprawdź swój JPK
Opisane powyżej możliwości weryfikowania zawartości JPK nie są zastrzeżone tylko dla organów skarbowych. Każdy przedsiębiorca niedużym nakładem własnym lub z pomocą zewnętrznych specjalistów może przetestować swoje JPK w celu sprawdzenia ich przed przekazaniem do władz podatkowych. Jeszcze większe korzyści da regularne monitorowanie ryzyka wystąpienia nadużyć i nieprawidłowości, także w szerszym niż tylko podatkowym kontekście. Takie rozwiązanie, poza kłopotami z fiskusem, pozwoli uniknąć wielu innych problemów, które w swoich skutkach mogą być znacznie bardziej dotkliwe dla przedsiębiorcy.
http://www.blog.ey.pl/audytsledczy/jedn ... e-naduzyc/