. .

PRZEDSTAWICIEL ZAŁOGI - „MĄŻ ZAUFANIA”

Jak wybrać przedstawicieli załogi

Pracodawca powinien kontaktować się ze związkami zawodowymi w różnych sprawach i konsultować z nimi swoje decyzje. Niektóre z nich musi jednak uzgodnić z radą pracowników czy z innymi przedstawicielami załogi. Wiele przepisów przewiduje konieczność konsultowania przez pracodawcę różnych spraw z przedstawicielami pracowników bądź ich udziału w różnych gremiach. Pojęcie "przedstawiciele pracowników" występuje także w licznych aktach Unii Europejskiej. Według nich są to przedstawiciele pracowników w rozumieniu prawa krajowego i/lub praktyki krajowej. Dyrektywy Unii Europejskiej przyznają takim reprezentantom załogi wiele uprawnień.

W kodeksie pracy
W kodeksie pracy takie współdziałanie pracodawcy i przedstawicieli załogi przewidują:
> art. 23 1a § 1 k.p. - dotyczy porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami w zakresie i przez czas ustalony w porozumieniu,
> art. 91 § 1 k.p. - dotyczy porozumienia o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem organizacji związkowej,
> art. 145 k.p. - zgodnie z którym stanowiska, gdzie czas pracy ulega skróceniu na okres trwania warunków szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia, ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami.
> art. 151 7 § 4 k.p. - dotyczy ustalenia przez pracodawcę wykazu prac szczególnie niebezpiecznych albo związanych z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym, przy których wykonywaniu czas pracy pracownika pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy,
> art. 237 11a § 1 k.p. - nakazuje pracodawcy konsultowanie z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy,
> art. 237 12 § 1 k.p. - zobowiązuje pracodawcę zatrudniającego więcej niż 250 pracowników do powołania komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład której wchodzić będą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy oraz pracowników,

W innych przepisach.
O uzgadnianiu niektórych spraw z przedstawicielami pracowników mówią też inne przepisy:
> art. 10 ustawy z 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji: skład i zasady powoływania oraz tryb działania komisji wyborczej, która ma przeprowadzić wybory członków rady pracowników u pracodawców, u których nie działają organizacje związkowe, określa regulamin ustalony przez pracodawcę i uzgodniony z pracownikami wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy;
> art. 6 ust. 2 ustawy z 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych: "rozpoczęcie negocjacji w sprawie zawarcia porozumienia, o którym mowa w ust. 1, następuje z inicjatywy zarządu centralnego albo na pisemny wniosek co najmniej 100 pracowników lub przedstawicieli reprezentujących taką liczbę pracowników...";
> art. 11 ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji: w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza. Liczbę jej członków określa statut, z tym że pierwsza rada nadzorcza liczy pięć osób, w tym dwóch przedstawicieli pracowników. Tryb wyboru członków rady nadzorczej przez pracowników albo pracowników i rolników lub rybaków określa statut spółki albo regulaminy uchwalone w sposób określony w statucie. Członkowie rad nadzorczych będący przedstawicielami pracowników albo pracowników i rolników lub rybaków wybierani są w wyborach bezpośrednich i tajnych, przy zachowaniu zasady powszechności. Przedstawicieli pracowników do pierwszej rady nadzorczej wybiera ogólne zebranie pracowników (delegatów);
> art. 2 ust. 7 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników -jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, uprawnienia tych organizacji w zakresie wynikającym z ust. 1 - 5 tego artykułu przysługują przedstawicielom pracowników wyłonionym w trybie przyjętym u pracodawcy;
> ustawa z 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej - m.in. w art. 58 pkt 5 definiuje pojęcie przedstawiciela pracowników w rozumieniu prawa państwa członkowskiego lub zgodnie z praktyką tego państwa;
> art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych: zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu pracodawca ustala w regulaminie. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia ten regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów, a jak wynika z art. 4 ust. 1 tej ustawy, u pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników, których pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawach dowolnego kształtowania wysokości odpisu na fundusz lub nietworzenia go może zawierać regulamin wynagradzania; postanowienia dotyczące tych kwestii u pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, wymagają uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Wybieramy przedstawiciela

Choć przepisy mówią o przedstawicielach "wyłonionych w sposób przyjęty u danego pracodawcy" czy "wybranych przez załogę", to nie precyzują, jak to "wyłonienie" czy "wybór" ma wyglądać. Również prawo Unii Europejskiej nie reguluje sposobu wyłaniania przedstawicieli załogi. Unormowanie tego zagadnienia pozostawiono prawu poszczególnych krajów.
Bez dyskryminacji
Ustalane przez państwa członkowskie zasady wyłaniania przedstawicieli załogi nie mogą jednak prowadzić do dyskryminacji poszczególnych kategorii pracowników. Ponadto jeśli mają to być przedstawiciele pracowników, czyli osoby reprezentujące interesy załogi, to na ich wybór powinni mieć wpływ tylko pracownicy, a nie pracodawca. Zapewni to zastosowanie demokratycznej procedury, czyli wybory powszechne, równe i tajne.
Takie zasady powinny być stosowane także przy wyborze przedstawicieli pracowników na potrzeby uzgodnienia regulaminu wyborów członków rady pracowników zgodnie z art. 10 ustawy z 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.

Zgodnie z regulaminem

Skład i zasady powoływania oraz tryb działania komisji wyborczej, która ma przeprowadzić wybory członków rady pracowników u pracodawców, u których nie działają organizacje związkowe, określa regulamin ustalony przez pracodawcę i uzgodniony z pracownikami wyłonionymi w trybie przyjętym u niego.
Co powinno być w takim regulaminie?
Obok przedstawiamy propozycję zasad wyborczych spełniających - według nas - minimum wymogów, aby zapewnić pracownikom demokratyczny wybór ich przedstawicieli.

Elzbieta Puławska
Autorka jest radcą prawnym, wspólnikiem kancelarii Janowski, Kulczycki, Puławska Kancelaria Prawnicza s.c.

http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/fi ... a_a_6.html

U nas to takiego przedstawiciela załogi wybrano jak było przeprowadzane postępowanie dyscyplinarne względem pracownika, który coś tam ponoć przełożonemu "chlapnął" do słuchu i ów "przedstawiciel" postępowanie prowadził.
Innego przedstawiciela nie mamy  

To był rzecznik dyscyplinarny nie przedstawiciel załogi
Chyba, że... dwa w jednym: pełni funkcję przedstawiciela załogi będąc jednocześnie rzecznikiem dyscyplinarnym.
Ale to chyba niezbyt fortunne rozwiązanie.

A co ze Społecznym Inspektorem Pracy działającym na podst. ustawy z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy? Czy SIP może być wybierany tylko w zakładach pracy, w których działają związki zawodowe?

Czytając ustawę o społecznej inspekcji pracy ma się wrażenie, że na dwoje babka wróżyła.
Z jednej strony wynika, że SIP może być wybierany tylko w zakładach pracy, w których działają związki zawodowe
Art. 2.
Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe.
Art. 5.
Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu.
Art. 6.
Wybory społecznych inspektorów pracy przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe na podstawie uchwalonych przez siebie regulaminów wyborów.

Z drugiej strony wynika, że SIP może być wybierany również w zakładach pracy, w których nie działają związki zawodowe
Art. 5.
Zakładowe organizacje związkowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem pracy może być również pracownik zakładu nie będący członkiem związku zawodowego.
Art. 6.
Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy.
Społecznych inspektorów pracy wybiera się na okres 4 lat.
Zakładowych i oddziałowych (wydziałowych) społecznych inspektorów pracy wybiera:
1) w zakładach pracy lub oddziałach (wydziałach) liczących do 300 pracowników - ogólne zebranie pracowników zakładu pracy lub oddziału (wydziału),
2) w zakładach pracy lub oddziałach (wydziałach) liczących powyżej 300 pracowników:
a) zakładowego społecznego inspektora pracy - zebranie oddziałowych (wydziałowych) i grupowych społecznych inspektorów pracy,
b) oddziałowego (wydziałowego) społecznego inspektora pracy - zebranie grupowych społecznych inspektorów pracy.

Ponieważ zajmowałem się niedawno wyborami przedstawiciela pracowników, to przy okazji konsultowałem z radcą prawnym kwestię wyboru SIP. Jego opinia była taka, że SIP może być wybierany tylko w zakładach pracy, w których działają związki zawodowe.