Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych w pytaniach i odpowiedziach (1)
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Przedstawiamy pierwszą część odpowiedzi na pytania dotyczące Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.
1. Jakie przepisy regulują działalność ZFŚS?
Zasady tworzenia i gospodarowania ZFŚS uregulowane zostały w ustawie z dnia 04 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Dodatkowo należy posiłkować się rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 1994 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. Nr 43, poz. 168 ze zm.).
2. Z jakich środków finansowane są wpłaty na ZFŚS?
Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego. Dodatkowo środki Funduszu zwiększa się o:
1. wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych korzystających z działalności socjalnej,
2. darowizny oraz zapisy osób fizycznych i prawnych,
3. odsetki od środków Funduszu,
4. wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe,
5. wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy socjalnego i mieszkaniowego,
6. przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych (pomniejszone o koszty sprzedaży lub likwidacji) służących działalności socjalnej, w części nie przeznaczonej na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych,
7. przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji (pomniejszone o koszty sprzedaży lub likwidacji) zakładowych domów i lokali mieszkalnych w części nie przeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych zasobów mieszkaniowych,
8. inne środki określone w odrębnych przepisach.
3. Kto wypłaca świadczenie urlopowe?
Świadczenie urlopowe bez konieczności tworzenia Funduszu mogą wypłacać pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Postanowienia takie, u pracodawców, których pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, może zawierać regulamin wynagradzania. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie nie tworzenia funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
4. Czy wpłaty z ZFŚS można zaliczyć do kosztów uzyskania?
Zarówno przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jak i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w identyczny sposób definiują pojęcia kosztów uzyskania przychodów. Natomiast w katalogu wyłączeń z kosztów określonych w art. 16 ust. 1 i odpowiednio art. 23 ust. 1 znajdują się zapisy, które wprowadzają wyjątki od wyłączeń. I tak, kosztem uzyskania przychodów są:
1. podstawowe odpisy i wpłaty na te fundusze, jeżeli obowiązek lub możliwość ich tworzenia w ciężar kosztów określają odrębne przepisy,
2. odpisy i zwiększenia, które w rozumieniu ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obciążają koszty działalności pracodawcy, jeżeli środki pieniężne stanowiące równowartość tych odpisów i zwiększeń zostały wpłacone na rachunek ZFŚS.
Co istotne, warunkiem zaliczenia powyższych wpłat i odpisów do kosztów jest fizyczne wpłacenie tych środków na wyodrębniony rachunek ZFŚS, bowiem samo zaksięgowanie (bez wpłaty) kosztem być nie może.
Natomiast nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 42 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wydatki finansowane z tego Funduszu. Przepisy uznają jednak za koszt wypłacone świadczenia urlopowe.
5. Jakie są zasady i terminy wpłaty środków na ZFŚS?
Równowartość odpisów i zwiększeń na Fundusz naliczonych na dany rok kalendarzowy, pracodawca winien przekazać na rachunek bankowy Funduszu w terminie do dnia 30 września danego roku. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że do dnia 30 maja, pracodawca winien przekazać kwotę stanowiącą równowartość co najmniej 75% odpisów.
6. Czy w razie potrzeby można wycofać pieniądze w ZFŚS?
Przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w art. 12a ust.1 wskazują, że kto będąc przedsiębiorcą lub będąc odpowiedzialnym, w imieniu pracodawcy, za wykonywanie przepisów ustawy, nie wykonuje przepisów ustawy lub podejmuje działania niezgodne z przepisami ustawy, podlega karze grzywny. Wynika, z tego, że niedopuszczalne jest spożytkowanie zgromadzonych środków na cele bieżącej działalności niezwiązanej z działalnością socjalną.
7. W jaki sposób ustala się wysokość wpłat w poszczególnych latach?
Wysokość odpisu na jednego zatrudnionego ustalana jest w proporcji do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.
I tak w 2006 roku odpis podstawowy wynosi:
- od kwoty 2038,00 zł na jednego pracownika - 37,5% - 764,25 zł,
- na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy - 50% - 1019,00 zł,
- na jednego młodocianego: w pierwszym roku nauki - 5% - 101,90 zł, w drugim roku nauki - 6% - 122,28 zł, w trzecim roku nauki - 7% 142,66 zł,
- na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, wysokość odpisu na te osoby może wynieść 43,75 % podstawy wymiaru - 891,63 zł,
- na każdego emeryta i rencistę objętego opieką socjalną zakładu pracy wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona. o 6,25% - 127,38 zł.
8. Jaki akt prawny reguluje wykorzystanie środków z ZFŚS?
Zasady i warunki przyznawania świadczeń socjalnych określa regulamin gospodarowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych utworzony na bazie przepisów ustawy z dnia 04 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. t. j. z 1996 roku Nr 70, poz. 335 z późn. zm.).
9. Kto może korzystać ze środków zgromadzonych w ZFŚS?
Osobami uprawnionymi do korzystania ze świadczeń socjalnych z ZFŚS są:
1. u pracodawców prowadzących działalność socjalną:
a) pracownicy i członkowie rodzin pracowników,
b) emeryci i renciści, byli pracownicy i ich rodziny,
c) inne osoby, jeżeli w regulaminie zakładowym pracodawca przyznał prawo do świadczeń (np. osoby zatrudnione na umowę zlecenia, umowę o dzieło).
2. u pracodawców nie mających obowiązku prowadzenia działalności socjalnej:
a. pracownicy korzystający w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 dni kolejnych dni kalendarzowych.
10. Jakie wydatki mogą być finansowane z ZFŚS?
Z ZFŚS mogą być finansowane lub dofinansowane:
- wczasy, pobyt w sanatorium na leczeniu lub rekonwalescencji połączony z wypoczynkiem,
- kolonie, obozy, zimowiska, rajdy "zielone szkoły dla dzieci", dla dzieci i młodzieży,
- wypoczynek zorganizowany we własnym zakresie tzw. wczasy "pod gruszą", wczasy turystyczne,
- wycieczki,
- świadczenia rzeczowe z zakresu sportu i rekreacji (uczestnictwo w zajęciach rekreacyjno-sportowych, bilety do kina, teatru, na koncerty),
- pożyczki na cele mieszkaniowe,
- imprezy integracyjne,
- zapomogi wypłacane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci.
11. Czy wypłaty z ZFŚS są jednakowe dla wszystkich pracowników?
Wszystkie świadczenia socjalne finansowane z ZFŚS mają charakter uznaniowy. Możliwość otrzymania takiego świadczenia oraz jego wysokość uzależnione są m.in. od sytuacji życiowej, rodzinnej, materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (patrz również pytanie nr  .
12. Czy u pracownika korzystającego z ZFŚS powstaje przychód do opodatkowania?
Zgodnie z art. 12 ust. 1 za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Oznacza to więc, że świadczenia te co do zasady będą przychodem pracownika. Odmienną kwestią jest ich opodatkowanie.
Katalog zwolnień ustawowych dotyczących świadczeń z ZFŚS zawarty został w art. 21 ust. 1 ustawy powołanej ustawy. I tak, zwolnione z podatku dochodowego są:
- zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280,00 zł (art. 21 ust.1 pkt 26),
- wartość rzeczowych świadczeń otrzymywanych przez pracownika, sfinansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380,00 zł; świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi (art. 21 ust. 1 pkt 67),
- dopłaty do: wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18 (...) niezależnie od ich wysokości (art. 21 ust. 1 pkt 78 lit.a).
13. Czy od wypłat z ZFŚS nalicza się składki na ubezpieczenie społeczne?
Świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie wchodzą do podstawy wymiaru składek odprowadzanych do ZUS, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Analogiczne rozstrzygnięcia dotyczą podstawy wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
14. Co się dzieje ze środkami ZFŚŚ w przypadku przekształcenia lub sprzedaży pracodawcy?
W przypadku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Jeżeli jest on zobowiązany do tworzenia Funduszu, środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu dotychczasowego pracodawcy przejmowane są przed nowego pracodawcę. Zasady podziału środków pieniężnych stanowiących równowartość odpisu podstawowego, obciążającego koszty pracodawcy przekazującego, dotyczącego roku, w którym następuje przejście części zakładu pracy, określa porozumienie między pracodawcami.
Natomiast w przypadku, gdy nowy pracodawca nie jest obowiązany do tworzenia Funduszu, przejmując środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu pracodawcy przekazującego winien zgromadzić je na odrębnym rachunku bankowym lub wydzielonym subkoncie. Podlegają one wydatkowaniu na zasadach określonych ustawą dla dokonywania wydatków z Funduszu.
15. Czy z ZFŚS mogą być finansowane np. wyjazdy za granicę?
Niestety nie, od dnia 01 stycznia 2003 roku ustawą z dnia 26 lipca 2002 roku - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 153, poz. 1146) wprowadzone zostały zmiany do ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Wyłączono z finansowania ze środków Funduszu wypoczynku poza granicami kraju oraz korzystania z bazy sportowo-rekreacyjnej i kulturalno-oświatowej, znajdującej się poza granicami kraju.
16. Co należy zrobić w przypadku, kiedy nie wykorzysta się w danym roku wszystkich środków zgromadzonych w ZFŚS?
Środki finansowe zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym dotyczącym Funduszu po zakończeniu danego roku nie przepadają. Nadal można je wydatkować zgodnie z przeznaczeniem i według regulaminu, czyli na cele socjalne, np. pożyczki mieszkaniowe, zapomogi, paczki, bilety na imprezy kulturalne, sportowe, dopłaty do wypoczynku.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 04 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. t. j. z 1996 roku Nr 70, poz. 335 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. t. J. Z 2000 roku Nr 14, poz. 176 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (Dz. U. t. j. z 1998 roku Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.),
Katarzyna Sokołowska, ekonomista podatki.pl<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->
|
wjawor 