 |  
RADA SEKCJI KRAJOWEJ
PRACOWNIKÓW SKARBOWYCH
NSZZ ?SOLIDARNOŚĆ?
W WARSZAWIE
SK/93/2010 Radom, 2010-08-14
Pan
Jacek Vincent Rostowski
Minister Finansów RP
Dotyczy: opinii w sprawie organizacji urzędów i izb skarbowych oraz nadania im statutów.
PO SZCZEGÓŁOWEJ ANALIZIE ZAPISÓW PRZEDSTAWIONEGO PROJEKTU OPINIUJEMY PROJEKT ZDECYDOWANIE NEGATYWNIE.
Projekt zarządzenia w sprawie organizacji urzędów i izb skarbowych oraz nadania im statutów, które ma zastąpić zarządzenie nr 13 Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2006 r. w sprawie organizacji urzędów i izb skarbowych oraz nadania im statutów (Dz. Urz. MF Nr 7, poz.55 z późn. zm.), wpisuje się w obserwowany już od dawna ciąg działań pozornych Ministerstwa Finansów wobec aparatu skarbowego.
Zamiast, wzorem służb celnych, opracować nową ustawę na miarę współczesnych wyzwań finansowo ? ekonomicznych stojących przed służbami odpowiedzialnymi za pobór środków zasilających budżet państwa, stworzono protezę, która zamiast usprawniać działania to co gorsza jeszcze bardziej komplikuje funkcjonowanie urzędów i izb skarbowych. Dodatkowe generowanie kosztów funkcjonowania instytucji skarbowych, tak w momencie wprowadzenia zarządzenia w życie, ale też i w przyszłości, jest wbrew i na przekór planom oszczędnościowym ogłoszonym przez Rząd. Rada Sekcji Krajowej zauważa, że przeprowadzenie zmian organizacyjnych, które będą generować wydatki:
- osobowe (na wynagrodzenia pracowników, odprawy i ewentualne inne roszczenia pracownicze),
- materialne (szkolenia pracowników związane z przekwalifikowaniem),
- związane z funkcjonowaniem urzędu,
w perspektywie zapowiedzianego ?zamrożenia? wynagrodzeń w służbie cywilnej (w służbach skarbowych w szczególności) dokonywane przez Ministerstwo Finansów może budzić podejrzenie, że program oszczędnościowy jest tylko pretekstem do ograniczenia wynagrodzeń pracowników aparatu skarbowego, a w istocie chodzi o kolejne gesty w stosunku do przedstawicieli szarej strefy podatkowej (ich najbardziej cieszy fakt systematycznych działań na rzecz osłabienia służb skarbowych).
Przedstawiona ocena skutków regulacji jest zdawkowa i w żaden sposób nie odpowiada na pytanie o wysokość i źródła finansowania przewidywanych kosztów wdrożenia zmian. Projektodawca wręcz nie przeprowadził rzetelnej analizy kosztów wdrożenia projektu, o czym może świadczyć fakt, że w części dot. oceny skutków regulacji, na początku analizy przewidywanych koszów wskazuje, że w okresie dostosowawczym koszty materialne (w tym wydatki na szkolenia dla pracowników) wdrożenia projektowanych zmian kształtować się będą w granicach 4-5 tys. w odniesieniu do małych urzędów skarbowych, ok. 7-8 tys. zł w średnich i ok. 10 tys. w dużych, natomiast pod koniec krótkiego wywodu na temat kosztów wprowadzenia zmian pada stwierdzenie, że inne skutki finansowe, w tym na szkolenia dla pracowników są aktualnie trudne do oszacowania. Tymczasem profesjonalne opracowanie projektu wymaga przedstawienia przynajmniej szacunkowej kalkulacji wydatków na szkolenia pracowników. Tym bardziej, że w strukturach skarbowych funkcjonują ośrodki szkoleniowe i zasięgnięcie opinii nie powinno stwarzać zbyt dużego problemu. Naszym zdaniem sporządzona przez projektodawcę ocena skutków regulacji jest zdawkowa i zaciemniająca obraz faktycznych kosztów wprowadzenia zmian, a przede wszystkim kosztów dotyczących spraw pracowniczych. Tym samym uznać należy, że projektodawca wręcz wprowadza w błąd osoby oceniające projekt z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów...
Projekt jest kolejnym przykładem, w jaki sposób Minister Finansów traktuje pracowników aparatu skarbowego: sprawy pracownicze są najmniej istotne, a brak uwzględnienia czynnika ludzkiego jest już bez mała znakiem firmowym resortu finansów. Ministerstwo Finansów ? po raz kolejny - przerzuca koszty reorganizacji, np. związanych z przekwalifikowaniem i szkoleniami (we własnym zakresie tzw. samokształcenie) na pracowników! Przypomnieć przy tym należy, że od dawna nie ma właściwej pomocy instytucji podległych Ministrowi Finansów w zakresie tzw. samokształcenia pracowników. Inni pracodawcy (nie tylko prywatni, ale też funkcjonujący w sferze budżetowej) poza odpowiednią gratyfikacją, pomagają pracownikom poprzez udzielany urlop szkolny, czy współfinansowanie ponoszonych przez pracowników wydatków. Taka praktyka resortowi finansów jest jednak zupełnie obca?
Najwidoczniej poza brakiem wyobraźni, a przede wszystkim elementarnej wiedzy w zakresie efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi, projektodawca sprawy pracownicze traktuje w sposób marginalny, a samych pracowników zatrudnionych w aparacie skarbowym w sposób przedmiotowy (a wystarczyłaby lektura sprawozdania Szefa Służby Cywilnej, który wskazuje, że ?korpus służby cywilnej składa się z wielu grup pracowniczych o zróżnicowanym statusie, pewnej odrębności zasad w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi. Najliczniejszą grupę tworzą pracownicy administracji skarbowej, którzy w 2009 r. stanowili 39% korpusu służby cywilnej. Urzędy administracji skarbowej są dobrze rozpoznawalną częścią administracji. Oznacza to, że sytuacja w administracji skarbowej w istotny sposób oddziaływuje na cały korpus służby cywilnej i wpływa na sposób postrzegania służby cywilnej przez obywateli. Uzasadnia to monitorowanie sytuacji w administracji skarbowej, prowadzenie na temat występujących problemów, które należy podjąć z udziałem Ministra Finansów, Rady Służby Cywilnej i partnerów społecznych?). Ponadto autor (autorzy?) tworzący ten marny projekt wykazał się kompletnym brakiem znajomości realiów i warunków, w jakich pracują instytucje skarbowe.
Tworzenie natomiast dokumentu sygnowanego przez Ministra Finansów prowokującego wręcz do rozwoju zjawisk patologicznych jest niewątpliwym novum i wręcz kamieniem milowym na drodze do działań mających na celu kompletny rozkład służb, które w każdym poważnym kraju są odpowiednio doceniane i otaczane adekwatnym zainteresowaniem.
Wprawdzie autor twierdzi że głównym celem wprowadzenia nowego zarządzenia jest: ?poprawa efektywności funkcjonowania służb podatkowych poprzez przyjęcie takich rozwiązań, które w możliwie największym stopniu pozwolą na płynne przegrupowanie zasobów kadrowych oraz zadań i dostosowanie ich do aktualnych potrzeb z uwzględnieniem realizowanych celów strategicznych, wpisując się tym samym w sferę działań organizacyjnych wdrażanego programu ?e-Podatki.?, ale stwierdzenie to mija się z prawdą, ponieważ wdrożenie proponowanych zmian nie tylko nie poprawi efektywności służb skarbowych, ale wręcz przeciwnie - spowoduje cały szereg negatywnych skutków, wśród których można wymienić w szczególności:
? -spadek efektywności związany z wprowadzonymi zmianami, co wpłynie niekorzystnie na funkcjonowanie urzędu po wprowadzania zmian,
? -otwarcie możliwości dla powstania sytuacji patologicznych, co udowodniły liczne przypadki nadużyć dokonane przez osoby posiadające dostęp do systemów Poltax i Poltax2B,
? -brak otwartości pracowników na zmiany spowodowany brakiem motywacji oraz jasnym przedstawieniem celu wprowadzonych zmian, spowoduje konflikty, nietrafny wybór pracowników do nowych komórek organizacyjnych, co pogorszy wykonywanie zadań urzędu,
? -jeszcze większe niż dotychczas obłożenie pracą szeregowych pracowników (biorąc pod uwagę ogromną ilość zadań nałożonych na pracowników Urzędu, przekraczających obecnie ich możliwości czasowe,
? -znaczne wydłużenie czasu załatwianych spraw (każda sprawa będzie wymagać akceptacji nie jednego lecz kilku kierowników, z których każdy może wnosić swoje uwagi i mieć odmienne stanowisko w rozpatrywanej sprawie,
? -tworzenie dodatkowych stanowisk kierowniczych stworzy sytuację, że nie będzie wystarczającej liczby szeregowych pracowników do wykonywania nałożonych zadań,
? -zbędne podniesienie kosztów funkcjonowania urzędów skarbowych średnio od 70-100 zł na etat .
Nadmienić należy także, że dostosowywanie struktury urzędów skarbowych do programu ?e-Podatki? w sytuacji, gdy program ten w chwili obecnej ma bardzo ograniczone zastosowanie, a ostatnia akcja przyjmowania zeznań podatkowych zakrawała wręcz na jego klęskę, świadczy całkowicie o życzeniowym myśleniu autora. Logicznym powinno być najpierw doprowadzenie do powszechności zastosowania programu ?e-Podatki?, a dopiero następnym krokiem wprowadzenie nowej struktury urzędów. Tryb przyjęty przez projekt doprowadzi do sytuacji, w której niezmniejszone obciążenie urzędów zostanie nałożone na sztywną strukturę doprowadzając do faktycznego paraliżu aparatu podatkowego.
Również ujednolicenie nazewnictwa jest zbyt błahym powodem, aby decydować się na paraliż organów odpowiedzialnych za pobór i przekazywanie środków budżetowych. Autor chyba jeszcze nie zauważył, jakim zagrożeniem dla funkcjonowania struktur państwowych jest zmniejszenie wpływów do budżetu. Zmniejszenie dodajmy, które usiłuje się zrekompensować między innymi zamrożeniem wynagrodzeń w służbach skarbowych, co wpłynie niewątpliwie na przyspieszenie tendencji spadkowej realizacji dochodów budżetu państwa w przyszłości. Nasze gratulacje dla pomysłodawcy zwiększania sprawności służb odpowiedzialnych za realizację dochodów państwa poprzez obniżanie realnych wynagrodzeń zatrudnionych w nich pracowników i wdrażanie ?reformy?, która wpłynie jedynie na wzrost poziomu bałaganu w tych służbach.
Kuriozalnym wręcz jest fakt, iż autor uzasadnienia i zapewne całego planu restrukturyzacyjnego nie zna obowiązujących przepisów prawnych.
Przykładem mogą być komórki organizacyjne podatków majątkowych, które muszą przecież dalej istnieć, bo organem podatkowym podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku od spadków i darowizn jest naczelnik urzędu skarbowego. Wprawdzie dochód z tego podatku w całości jest dochodem gminy, ale przepisy jednoznacznie nakładają na urzędy określone zadania w tym zakresie. Nasuwa się pytanie, co ze ściągalnością tego podatku i przekazywaniem go do gmin? Jeżeli gminy stracą jedno ze źródeł dochodów, sięgną do budżetu państwa. Patrząc na trudną sytuację gospodarczą, a do tego jeszcze sytuację popowodziową, trudno oprzeć się wrażeniu, że ze spokojem rezygnuje się z pokaźnych kwot. Jednocześnie ze smutkiem należy stwierdzić, że z fachowością i kompetencją autor zarządzenia ma niewiele wspólnego.
Podniesiony w uzasadnieniu zarzut wobec obowiązującego zarządzenia nr 13, że daje dużą dowolność w tworzeniu regulaminów, świadczy o kompletnym braku znajomości realiów. Możliwość tworzenia specyficznych regulaminów jest jednym z głównych elementów przyczyniających się do sprawnego funkcjonowania aparatu skarbowego. Każda odpowiedzialna osoba kierująca urzędem dostosowuje strukturę do lokalnych warunków i potrzeb. Nie zauważono różnicy pomiędzy urzędem działającym w dużym ośrodku miejskim, a urzędem obsługującym rolniczy powiat czy między urzędem położonym w centralnej Polsce, a urzędem funkcjonującym w przy granicy państwa.
Kolejnym przykładem na brak znajomości realiów, w jakich pracują urzędy skarbowe obsługujące osoby fizyczne jest sztywny podział na bezpośrednią obsługę podatnika i postępowanie podatkowe. W ogólnym zarysie pierwsze półrocze w takim urzędzie charakteryzuje się wzmożonym natężeniem prac związanych z bieżącą obsługą, natomiast drugie - wynikających stąd postępowań podatkowych. Brak możliwości płynnego przesuwania pracowników do konkretnych zadań w zależności od aktualnych potrzeb oprócz wcześniej zasygnalizowanych problemów spotka się z niezadowoleniem podatników spowodowanym przedłużającym się czasem dokonywanych czynności.
Zapis dot. oceny skutków przewidywanych kosztów bez wskazania ich źródeł świadczy o tym, że kolejny raz znalezienie środków na realizację swoich nieprzemyślanych decyzji Ministerstwo Finansów zrzuca na Dyrektorów Izb i Naczelników Urzędów Skarbowych, a tym samym na pracowników administracji skarbowej. Można stąd wysnuć wniosek, że mit o ?bezkosztowym? funkcjonowaniu aparatu skarbowego znalazł trwałe miejsce w procesie myślowym pracowników Ministerstwa Finansów. Tymczasem - według naszych szacunków - bezpośrednie koszty wprowadzenia zarządzenia będą wynosić ok. 70-100 zł na etat.
Jak sam projektodawca wskazał, zarządzenie będzie miało wpływ na pracowników urzędów skarbowych i izb skarbowych, którzy w związku z reorganizacją zostaną przesunięci do pracy w innych komórkach organizacyjnych i otrzymają nowe zakresy zadań, co będzie wiązało się z ponownym przeprowadzeniem procesu wartościowania stanowisk pracy, a co za tym idzie zmianę wysokości wynagrodzeń. Tu należy wskazać, ze projektodawca ponownie wykazał się niekonsekwencją w przytoczonych argumentach. W części dot. zakresu przedmiotowego wprowadzonych zmian konieczność tworzenia stanowiska kierownika samodzielnego referatu uzasadnia dbałością o zgodność z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej, podczas gdy takiej dbałości nie przejawia przy tworzeniu stanowisk, które trudno nazwać zgodnymi z przedmiotowym rozporządzeniem. Zarządzenie da możliwość tworzenia wieloosobowych stanowisk pracy ? zatrudniających co najmniej 2 pracowników z kierującym (koordynatorem) włącznie oraz tworzenie jednoosobowych stanowisk pracy, tzw. ?samodzielnych stanowisk pracy?. I tak, na podstawie zarządzenia w strukturach organizacyjnych urzędów skarbowych, pojawiają się stanowiska ?koordynatora? oraz ?stanowisko samodzielne ds...?. Oczywiście organizacyjnie jest to zrozumiale, lecz przy dokonywaniu opisu i wartościowania stanowisk powoduje problemy. Stanowiska utworzone na podstawie zarządzenia nie są tożsame ze stanowiskami określonymi w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych (?) wydane na podstawie art. 99 ustawy o służbie cywilnej. Stanowiska koordynujące w służbie cywilnej (rozporządzenie) to: kierownik działu, kierownik samodzielnego referatu, komornik skarbowy, podczas gdy na podstawie zarządzenia koordynatorem może zostać komisarz skarbowy (czy starszy komisarz skarbowy). W związku z powyższym powstanie problem przy wartościowaniu stanowiska komisarza skarbowego kierującego wieloosobowym stanowiskiem pracy w urzędzie skarbowym Z doświadczenia wiemy, że powodowało to szereg problemów, np. czy w opisie wpisać komisarz skarbowy, któremu podlega część pracowników, czy wpisać koordynator (bo przecież takie stanowisko pracy jest w urzędzie)?
Rozporządzenie określa też stanowiska, które są samodzielnymi stanowiskami w służbie cywilnej, tj. radca prawny, oskarżyciel skarbowy, kierownik referatu, inspektor kontroli podatkowej, starszy komisarz skarbowy, podczas gdy w strukturze organizacyjnej pojawia się stanowisko samodzielne ds. np. kadrowych, które zajmuje specjalista (wg rozporządzenia grupa stanowisk specjalistycznych w służbie cywilnej). Niespójność i niejasność w stosowanym nazewnictwie stanowisk pracy powoduje dość znaczne rozbieżności w dokonywanych opisach i wartościowaniu stanowisk, co z kolei spowoduje duże różnice w wynagrodzeniu pracowników wykonujących te same zadania (zajmujących tożsame stanowiska pracy w różnych urzędach).
OPINIA DO ZARZĄDZENIA
§ 2. 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, za zgodą Ministra Finansów, dyrektor izby skarbowej, na wniosek naczelnika urzędu skarbowego, może utworzyć dwa lub trzy stanowiska zastępcy naczelnika urzędu skarbowego bez spełnienia warunków dotyczących liczby zatrudnionych pracowników, określonych w ust. 3.
Tak ogólnikowe stwierdzenie bez chociażby zasygnalizowania zakresu ?szczególnie uzasadnionych przypadków? praktycznie otwiera furtkę do powszechnego powoływania dodatkowych zastępców naczelnika, co będzie miało znaczący wpływ na podział funduszu płac kierowanych urzędów i zmniejszenie przeciętnych wynagrodzeń pracowników szeregowych.
§ 3. 1. W urzędach skarbowych mogą być tworzone następujące komórki organizacyjne:
1) działy - zatrudniające co najmniej 10 pracowników, włącznie z kierownikiem działu;
2) samodzielne referaty ? zatrudniające co najmniej 5 pracowników, włącznie z kierownikiem samodzielnego referatu;
3) referaty stanowiące komórki organizacyjne wydzielone w ramach działów lub samodzielnych referatów - zatrudniające co najmniej 5 pracowników, włącznie z kierownikiem referatu;
4) wieloosobowe stanowiska pracy - zatrudniające co najmniej 2 pracowników, włącznie z kierującym stanowiskiem;
5) jednoosobowe stanowiska pracy.
Pomysł dający naczelnikowi urzędu możliwość stworzenia referatów liczących 4 szeregowych pracowników plus jednego kierownika referatu oraz działów liczących łącznie 8 szeregowych pracowników, na którego przypada dodatkowo 1 kierownik działu uważamy za swoiste kuriozum. W rezultacie na 8 szeregowych pracowników przypadać może aż trzech kierowników (2 kierowników referatu i jeden kierownik działu). Dodatkowo powstać mogą ?wieloosobowe stanowiska pracy? - zatrudniające co najmniej 2 pracowników, włącznie z kierującym stanowiskiem. Doprowadzi to do powstania tworu, w którym 25-30% pracowników będzie kierownikami. Zbyt mała liczba osób do wykonywania merytorycznej pracy, a zbyt wiele osób nadzorujących zrodzi szereg negatywnych skutków:
? zwiększenie już i tak dużego obciążenia pracą szeregowych pracowników,
? znaczne wydłużenie czasu załatwienia sprawy,
? rozmycie odpowiedzialności.
§ 11. Regulaminy organizacyjne urzędów skarbowych i izb skarbowych nadane na podstawie zarządzenia, o którym mowa w § 12, zachowują moc do czasu wejścia w życie regulaminów organizacyjnych nadanych na podstawie niniejszego zarządzenia, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2010 r.
§ 12. Traci moc zarządzenie Ministra Finansów Nr 13 z dnia 20 czerwca 2006 r. w sprawie organizacji urzędów i izb skarbowych oraz nadania im statutów (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 7, poz. 55, z późn. zm.).
§ 13. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
Główną wadą projektu zarządzenia praktycznie go dyskwalifikującym jest to, że stworzono teoretyczny twór bez wcześniejszych prac badawczo-studialnych oraz przy braku wstępnego przetestowania zaproponowanych rozwiązań w praktyce na reprezentatywnej próbie izb i urzędów skarbowych. Może to tylko świadczyć o arogancji autora i resortu, który (przynajmniej teoretycznie) odpowiada za nadzór i sprawność działania instytucji mających zapewnić niezakłócony dopływ środków do budżetu państwa.
ZAŁĄCZNIK NR 2
STATUT URZĘDU SKARBOWEGO
Dobitnym przykładem na brak elementarnej wręcz wiedzy o urzędach skarbowych jest opracowanie sztywnego statutu dla wszystkich urzędów (o czym pisaliśmy już wcześniej). Dla uświadomienia autorowi złożoności problemu informujemy, że w Polsce funkcjonują następujące rodzaje urzędów skarbowych:
- wyspecjalizowane urzędy do obsługi wybranych podmiotów
- duże urzędy
- średnie urzędy
- małe urzędy
- małe urzędy bez komórek egzekucyjnych
Wdrożenie tak opracowanego statutu spowoduje efekty w części urzędów tragiczne, a części wręcz komiczne, ponieważ dla jednych narzucona struktura nie będzie przystawać do faktycznych potrzeb natomiast w innych nastąpi przerost formy nad treścią.
§ 1. 1. W skład urzędu skarbowego wchodzą następujące komórki organizacyjne:
1) obsługi bezpośredniej (OB);
2) postępowań podatkowych (PP);
3) analiz i planowania (AP);
4) kontroli podatkowej (KP);
5) rachunkowości podatkowej (RP);
6) egzekucji administracyjnej (EA);
7) organizacji i logistyki (OL);
8) rachunkowości budżetowej (RB);
9) spraw karnych skarbowych (KS);
10) obsługi prawnej (OP).
Naczelnicy urzędów skarbowych w dotychczasowej praktyce w zakresie struktur organizacyjnych dążyli do tworzenia komórek organizacyjnych, jak najmniej rozbudowanych, co pozwalało kierownikom komórek na bardziej efektywne zarządzanie, na zwiększanie wydajności oraz poprawę terminowości i merytorycznej jakości załatwiania spraw. W proponowanym statucie rozwiązania organizacyjne idą w przeciwnym kierunku. Niektóre komórki organizacyjne będą liczyć po kilkadziesiąt osób, gdzie faktyczną rolę kierownika winien pełnić z racji przydzielonych zadań, zastępca naczelnika. W jednej komórce organizacyjnej będzie usytuowane kilka wewnętrznych komórek, z kilkoma kierownikami i wielką różnorodnością zadań. W naszej ocenie komórka organizacyjna ds. obsługi bezpośredniej oraz postępowań podatkowych obejmuje swoim działaniem bardzo szeroki zakres zadań. Z doświadczeń urzędów wynika, iż zdecydowanie sprawniej funkcjonują mniejsze komórki organizacyjne, o zawężonym spektrum działania. Pozwala to zarówno pracownikom, jak i kierownikom poszczególnych komórek efektywniej wykorzystywać potencjał posiadanej wiedzy i tworzyć wyspecjalizowaną w danej dziedzinie prawa podatkowego kadrę pracowniczą. Kierowanie mniejszą komórką organizacyjną w dużym stopniu umożliwia właściwe i efektywne nadzorowanie i monitorowanie realizowanych zadań, jak również ułatwia prawidłowe organizowanie pracy.
Naczelnikowi urzędu narzuca się strukturę organizacyjną, z przypisanymi odgórnie komórkami organizacyjnymi i zadaniami, jakie w komórkach mają być wykonywane. Naczelnik urzędu praktycznie nie posiada żadnego pola manewru w kształtowaniu rozwiązań organizacyjnych. Sztywny statut dla każdego urzędu skarbowego, praktycznie bez żadnych możliwości w dokonywaniu zmian organizacyjnych przez naczelnika urzędu jest naszym zdaniem najważniejszą wadą statutu. To co może być dobre organizacyjnie dla małych urzędów skarbowych, nie musi być dobre w przypadku dużych urzędów. Decentralizacja zadań, a nie ich centralizacja jest źródłem sukcesu. Zaproponowany projekt nowego statutu zmierza w kierunku centralizacji, od którego odstąpiono wiele lat temu. Brak elastyczności w sprawach organizacyjnych stoi w sprzeczności z pozytywnymi doświadczeniami wyniesionymi z podziału dużych urzędów skarbowych, co poprawiło efektywność ich działania.
2. W skład urzędu skarbowego, właściwego wyłącznie w zakresie podatników określonych w art. 5 ust. 9b ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych, wchodzi komórka do spraw handlu wewnątrzwspólnotowego.
Kompletnie niezrozumiałym jest ograniczenie możliwości tworzenia komórek do spraw handlu wewnątrzwspólnotowego wyłącznie do urzędów wyspecjalizowanych, chociaż tego typu operacje są dotychczas obsługiwane praktycznie we wszystkich urzędach. W obecnej strukturze wszelkie zadania dot. współpracy administracyjnej, wymiany informacji podatkowych oraz handlu wewnątrzwspólnotowego wykonywane są w jednej komórce, co pozwala z jednej strony na wyspecjalizowanie osób do tych celów zatrudnionych, tzn.
? bardzo dobra znajomość systemów informatycznych VIES, VAT-REFUND,
? wiedza dot. zasad wyjaśniania rozbieżności w raportach w systemie VIES,,
? znajomość procedur związanych z generowaniem dokumentów SCAC,
? znajomość przepisów VAT ukierunkowana na identyfikowanie transakcji wewnątrzwspólnotowych, miejsca świadczenia itp.,
z drugiej ułatwia nadzór nad kompleksowym i terminowym wykonywaniem zadań wynikających z zarządzenia Nr 12 Ministra Finansów z dnia 26 marca 2009r. w sprawie procedur wymiany informacji o podatku VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym.
Realizacja każdego z ww. zadań, tzn.
? wprowadzenia VAT-UE
? wyjaśnia rozbieżności w raportach VIES
? generowania dokumentów SCAC
? przesyłania wniosków VAT-REFUND
wymaga posiadania uprawnień do systemu VIES, a ich ilość przydzielona dla każdego US jest ograniczona, co w przypadku podzielenia zadań na różne komórki może uniemożliwić ich prawidłowe wykonanie z uwagi na brak uprawnień.
Powyższe wskazuje na konieczność uwzględnienia zadań dot. tak ważnej dziedziny w przygotowanym statucie praktycznie w każdym urzędzie.
3. Naczelnik urzędu skarbowego, jeżeli uzasadnia to zakres i rozmiar realizowanych zadań, może w ramach komórek, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 7, wydzielić:
1) w ramach komórki obsługi bezpośredniej komórkę:
a) obsługi bieżącej (OB-1),
b) identyfikacji i rejestracji podatkowej (OB-2),
c) przetwarzania danych (OB-3),
d) czynności sprawdzających (OB-4);
2) w ramach komórki postępowań podatkowych komórkę:
a) orzecznictwa podatkowego (PP-1),
b) udzielania ulg w spłacie zobowiązań (PP-2),
c) zabezpieczeń i odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe (PP-3);
Zdumienie może budzić fakt, że po tylu złych doświadczeniach wynikających z faktu posiadania tylko przez niektóre osoby dostępu do systemów Poltax i Poltax2B, autor zdecydował się na scalenie komórek obsługujących podatek dochodowy z VAT (!). Chyba że to jest klucz do zrozumienia całego projektu ? stworzenie warunków aby ?wybrani? podatnicy byli szczególnie ?uprzywilejowani? w świadczeniu danin publicznych. Jak już wcześniej zaznaczono najlepsze efekty w naszych organach daje specjalizacja, tak pracowników, jak i komórek organizacyjnych. Stąd w naszej ocenie projekt nie ma na celu usprawnienia działania urzędów i poprawienia efektywności poboru należności publicznych
W projekcie statutu nie uwzględniono zadań wykonywanych przez komórkę organizacyjną podatków majątkowych, m.in. prowadzone postępowania w zakresie ustalania i określania zobowiązań podatkowych z tytułu podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym nie uwzględniono zadań związanych z wymienionymi wyżej podatkami, w konsekwencji czego w katalogu komórek organizacyjnych ? podstawowym oraz katalogu tych komórek, które naczelnik urzędu skarbowego może wydzielić, jeżeli uzasadnia to zakres i rozmiar realizowanych zadań - nie ujęto podatków majątkowych, które obok np. podatków dochodowych czy podatku od towarów i usług stanowią odrębne zagadnienia. Beneficjantem podatków majątkowych jest samorząd terytorialny. Zanik tej kategorii podatku w statucie spowoduje komplikacje już nie tylko w samym urzędzie, ale przede wszystkim w kontaktach zewnętrznych, a to naruszy zapisy Ordynacji podatkowej, która wymusza współpracę organu podatkowego z beneficjantem.
Podobnie niezrozumiałym jest brak komórki obsługującej płatników podatku dochodowego od osób fizycznych. W ciągu roku podatkowego jest to jedna z poważniejszych pozycji wpływów podatkowych. Brak takiej komórki wpłynie znacząco na kwoty wpłacane przez zobowiązanych, co już da się zaobserwować po likwidacji deklaracji miesięcznych. Jest to kolejny przyczynek do podejrzenia, że oprócz wykonujących zadania podatkowe nikt z przełożonych nie jest zainteresowany podniesieniem efektywności pracy urzędów skarbowych.
3) w ramach komórki organizacji i logistyki komórkę:
a) administracyjno ? organizacyjną (OL-1),
b) kadr i szkolenia (OL-2),
c) informatyki (OL-3).
Charakter pracy komórki informatycznej w urzędzie jest specyficzny, mocno powiązany z technologią i mający znaczenie strategiczne dla efektywnej pracy urzędu. Obecnie technologie informatyczne w bardzo szerokim zakresie wspierają wykonywanie zadań statutowych urzędu, dlatego odpowiedzialność komórki informatyki ma szczególne znaczenie. Informatycy muszą łączyć wysokie kompetencje techniczne ze zrozumieniem zagadnień podatkowych. Utrzymanie systemów informatycznych w urzędzie w pełnej dostępności (system nie może się zawieszać i opóźniać pracy) generuje pracę w warunkach stresujących, każda awaria musi być usunięta bardzo szybko. To wymaga od pracowników komórki informatycznej doskonałej współpracy między sobą, jak i kierownikiem komórki, optymalizacji podziału zadań i ciągłego doskonalenia zawodowego (bardzo dynamiczny rozwój technologii, coraz większy stopień informatyzacji urzędów).
Włączenie komórki informatyki do komórki spraw ogólnych skutkować będzie zmianą charakteru pracy oraz możliwym rozszerzeniem zakresu obowiązków informatyków o sprawy typowe dla działów ogólnych związane m.in. z obsługą przetargów, zamówień publicznych, aspektów budowlanych lub remontowych, obsługi archiwum itd. Ponadto w przypadku urlopów lub zwolnień pracowników działu ogólnego nieuniknione będzie w takiej sytuacji zastępstwo tych pracowników kosztem czasu poświęcanego na obsługę informatyczną urzędu. Nierozerwalnie z tym wiąże się też ograniczenie procesu rozwoju i podnoszenia kwalifikacji w dziedzinie informatyki z powodu obarczenia informatyków dodatkowymi, nie informatycznymi zadaniami.
Informatycy dotychczas współpracują ze wszystkimi komórkami urzędu i w zdecydowanej większości wprowadzanie zmian w procesie przetwarzania wymuszonych zmianami w ustawodawstwie i oprogramowaniu, jak i przydzielanie zadań nie leży w kompetencjach kierownika działu ogólnego, lecz naczelnika urzędu skarbowego. Kierownik jest tu tylko dodatkowym zbędnym ogniwem. Dodatkowym utrudnieniem jest także brak wykształcenia informatycznego u większości kierowników działów ogólnych. Podobna sytuacja ma miejsce w zakresie kadr i szkolenia, również wysoko specjalistycznych i wyjątkowych w urzędzie stanowisk.
Zastanawiają motywy jakimi kierował się autor statutu odbierając naczelnikowi dwie najważniejsze w kierowaniu urzędem komórki, które do tej pory mu bezpośrednio podlegały. Najprawdopodobniej chodzi o utrudnienie efektywnego kierowania i tak już trudno kierowalnej struktury, jaką stanie się urząd po wprowadzeniu projektowanego statutu?
6. W urzędach skarbowych, w których jest zatrudnionych powyżej 100 pracowników, tworzy się komórkę bezpieczeństwa i higieny pracy właściwą do realizacji zadań określonych w § 2 ust. 2 pkt 7 lit. b tiret siódme i ósme.
Zapis ten świadczy z kolei o całkowitym lekceważeniu podległych pracowników przez resort finansów, co zresztą zademonstrowano przy reakcji na wyniki kontroli przeprowadzonej przez Państwową Inspekcję Pracy w urzędach podległych Ministrowi Finansów. Czym się różnią osoby pracujące w urzędach poniżej 100 pracowników od pozostałych, że pozbawia się ich właściwej opieki pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy? Czy oszczędności konieczne z uwagi na trudną sytuację budżetu mogą tłumaczyć osłabianie nadzoru nad właściwymi warunkami pracy? Widocznie według autora projektu tak?
7. W urzędzie skarbowym właściwym wyłącznie w zakresie podatników określonych w art. 5 ust. 9b ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych i w Drugim Urzędzie Skarbowym Warszawa Śródmieście, naczelnik urzędu skarbowego, za zgodą dyrektora izby skarbowej, może:
1)łączyć lub dzielić komórki organizacyjne, określone w ust. 1, jeżeli uzasadnia to zakres i rozmiar realizowanych zadań;
2)utworzyć komórkę organizacyjną nie wymienioną w ust. 1, jeżeli uzasadnia to zakres i rozmiar zadań lub inne ważne względy.
Kompletnie niezrozumiałym jest pozbawienie naczelników pozostałych urzędów elastycznego podejścia do organizowania podległych komórek. W tym miejscu pragniemy przypomnieć autorowi, że w zakresie podatku dochodowego w urzędzie wyspecjalizowanym zasadniczo funkcjonuje tylko podatek dochodowy od osób prawnych. Natomiast w pozostałych, oprócz tego podatku, dochody przytłaczającej większości podatników są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, liniowym podatkiem dochodowym, zryczałtowanym podatkiem dochodowym oraz kartą podatkową. Ta różnorodność sprawia, że jedynie swoboda w tworzeniu komórek adekwatnych do lokalnych warunków działania pozwoli na prawidłowe i skuteczne działanie aparatu skarbowego. Jest to kolejny dowód na to, że projekt statutu nie ma na celu poprawienie efektywności w poborze podatków, ale prawdopodobnie wykazanie się jego autorów aktywnością w celu otrzymania premii lub odznaczenia ?Za zasługi dla Skarbowości Rzeczypospolitej Polskiej", ustalenia jej wzoru oraz zasad i trybu nadawania, a także noszenia??
10. Do realizacji stałych lub okresowych zadań naczelnik urzędu skarbowego może powołać pełnomocników, zespoły lub komisje, określając odpowiednio: osobę lub skład, cel powołania, zakres zadań i tryb pracy.
11. Naczelnik urzędu skarbowego, jeżeli uzasadnia to zakres i rozmiar realizowanych zadań, może powierzyć pracownikom urzędu skarbowego dodatkowe wydzielone zadania, które będą realizowane pod jego bezpośrednim nadzorem. Dotyczy to w szczególności spraw z zakresu:
1) koordynowania realizacji kontroli zarządczej w urzędzie skarbowym;
2) zarządzania jakością;
3) administrowania bezpieczeństwem informacji;
4) ochrony informacji niejawnych;
5) służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dziwić może fakt dania szerokich uprawnień (w przeciwieństwie do pkt.7) naczelnikom do powoływania pełnomocników, zespołów lub komisji. Jednakże, znając podejście Ministerstwa Finansów do kwestii pracowniczych rozumiemy, że tym zapisem pragnie się ukryć znany od dawna fakt przeciążenia zadaniami urzędów skarbowych i wymusić nałożenie dodatkowych obowiązków. W kontekście braku zabezpieczenia dodatkowych środków na wdrożenie statutu dochodzimy do wniosku, że dodatkowe świadczenie pracy będzie odbywać się bez należnego wynagrodzenia. Na takie ostentacyjne łamanie prawa pracy jako związek zawodowy nigdy się nie zgodzimy.
§ 2. 1. Do zakresu zadań komórek organizacyjnych urzędu skarbowego należy, w szczególności:
1) podejmowanie działań dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy;
2) wdrażanie, utrzymywanie i doskonalenie systemu zarządzania jakością;
3) współdziałanie przy realizacji zadań z innymi podmiotami na podstawie i w granicach prawa;
3) zgłaszanie uwag do projektów aktów prawnych oraz propozycji zmian w przepisach;
Z treści zapisu § 2 ust. 1 pkt 4 wynika, iż do zakresu zadań komórek organizacyjnych urzędu skarbowego należy zgłaszanie uwag do projektów aktów prawnych oraz propozycji zmiany w przepisach. Brak jest jednak informacji o trybie zgłaszania takowych uwag. Nie wiadomo również jak traktowane były by owe uwagi w systemie legislacyjnym. Z uwagi na duże obciążenie zadaniami i niedoborem etatów uważamy, iż powyższa regulacja stanie się ?przepisem martwym?. Jest to prosta droga do zrzucania odpowiedzialności za buble legislacyjne z ich twórców na urzędy.
2. Do zakresu zadań komórek organizacyjnych urzędu skarbowego należy, w szczególności:
1) komórki organizacyjnej obsługi bezpośredniej, w zakresie:
a) obsługi bieżącej:
? udzielanie niezbędnych informacji z zakresu właściwości rzeczowej urzędu,
? przyjmowanie deklaracji podatkowych, wniosków, informacji i innych dokumentów, w tym w formie elektronicznej,
? identyfikowanie i rejestrowanie w systemie informatycznym przyjętych dokumentów,
? wydawanie zaświadczeń niezastrzeżonych do właściwości rzeczowej innych komórek organizacyjnych,
? prowadzenie spraw związanych z kasami rejestrującymi,
b) identyfikacji i rejestracji podatkowej:
? prowadzenie ewidencji podatników, płatników podatków i płatników składek ubezpieczeniowych,
? prowadzenie postępowań w sprawach nadania numerów identyfikacji podatkowej (NIP),
? przekazywanie danych z dokumentacji stanowiącej podstawę nadania NIP do Krajowej Ewidencji Podatników (KEP),
? rejestrowanie i wykreślanie z rejestru podatników podatku od towarów i usług (VAT)
i podatników VAT UE,
? weryfikacja danych w rejestrach lokalnych w oparciu o raporty niezgodności zgłaszane przez system centralnej weryfikacji (SCW) zgodnie z wcześniej przekazanymi wytycznymi Ministerstwa Finansów,
c) przetwarzania danych:
? wprowadzanie do systemu informatycznego danych szczegółowych z deklaracji podatkowych oraz innych dokumentów,
? przetwarzanie danych przesłanych za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
? tworzenie rejestrów przypisów i odpisów,
Brak znajomości przez autora realiów obsługi podatników przez urzędy skarbowe zaowocowało zapisem wydzielającym osobną komórkę przetwarzania danych. Jeżeli celem wprowadzenia nowego statutu byłaby poprawa obsługi podatników to te zadania powinny być włączone do zakresu działania komórki obsługi bieżącej. Komórka obsługi bieżącej jako element struktury organizacyjnej stojąca na styku ?petent ? urząd? ma przyjmować deklaracje podatkowe oraz inne dokumenty. Wprowadzenie w jej zakresie zadań komórki przetwarzania danych uprości obieg dokumentów w urzędzie a tym samym skróci czas wprowadzania danych do systemu informatycznego. Działanie takie nakreśla strukturę urzędu, w której funkcjonuje tylko jedna komórka obsługująca interesantów oraz wprowadzająca do systemu informatycznego wszystkie dokumenty wpływające do urzędu (deklaracje, wnioski, pisma, akty notarialne, informacje i inne). Powyższe pozwoliło by zaoszczędzić etatów celem zasilenia komórek merytorycznych. Przy czym tak skonstruowany statut i tak nie rozwiązuje problemu obsługi nawału podatników w pierwszym półroczu każdego roku kalendarzowego.
a) czynności sprawdzających:
? dokonywanie czynności sprawdzających niezastrzeżonych do właściwości rzeczowej innych komórek organizacyjnych,
? przekazywanie wniosków o dokonanie zwrotu podatku od wartości dodanej do właściwych państw członkowskich,
? realizacja zadań związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi,
? obsługa systemu wymiany informacji o podatku VAT (VIES);
Niechlujstwo legislacyjne autora przejawiło się w zapisie dot. zakresu czynności sprawdzających, gdzie określony został zakres zadań poszczególnych komórek organizacyjnych. Z powyższego zakresu nie wynika wprost, jakie zadania będzie realizowała komórka ds. czynności sprawdzających. Zapis jest zbyt ogólny, w związku z powyższym trudno jest przypisać czy dookreślić zadania, które nie zostały uwzględnione w innych komórkach, a mianowicie: działy specjalne produkcji rolnej, opodatkowanie osób duchownych, sprzedaż nieruchomości, opodatkowanie dochodów zagranicznych, zaświadczenia VAT-25 (w tym postanowienia odmawiające wydania zaświadczenia), zadania dot. wymiany informacji o transakcjach wewnątrzwspólnotowych (VIES)?, zwroty podatku VAT itd.
2) komórki organizacyjnej postępowań podatkowych, w zakresie:
a) orzecznictwa podatkowego:
? prowadzenie postępowań podatkowych, w tym w sprawach zwrotu osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym,
? określanie wysokości dochodu, wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości zaliczek na podatek, wysokości nadpłaty, wysokości straty poniesionej przez podatnika, wysokości odsetek za zwłokę, wpłat z zysku, kwoty zwrotu różnicy podatku, kwoty zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy,
? ustalanie zobowiązań podatkowych,
? stwierdzanie nadpłaty,
? badanie zasadności zwrotu podatku,
? wydawanie postanowień w sprawach przedłużenia terminu zwrotu podatku,
? orzecznictwo w sprawach cen,
? wnioskowanie o zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych,
? udostępnianie informacji zawartych w aktach spraw w przypadkach i na zasadach określonych w przepisach prawa,
? prowadzenie postępowań z zakresu nieujawnionych źródeł przychodów,
? rozstrzyganie o odpowiedzialności spadkobierców, a także odpowiedzialności podatkowej wspólników spółek, o których mowa w art. 115 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.),
b) udzielania ulg w spłacie zobowiązań:
? prowadzenie postępowań w sprawach udzielania ulg w spłacie zobowiązań i innych ulg przewidzianych przepisami prawa,
? prowadzenie postępowań w sprawach zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania podatku,
? prowadzenie postępowań w sprawach ograniczenia poboru zaliczek na podatek,
? prowadzenie postępowań w sprawach odraczania terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego,
? monitorowanie pomocy publicznej,
? prowadzenie postępowań w sprawach przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych,
c) zabezpieczeń i odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe:
? prowadzenie postępowań w sprawach sukcesji praw i obowiązków następców prawnych i podmiotów przekształconych,
? prowadzenie postępowań w sprawach odpowiedzialności podatkowej osób trzecich oraz płatników,
? wydawanie decyzji w sprawach zabezpieczeń na poczet zobowiązań podatkowych,
? wydawanie zarządzeń w sprawach zabezpieczenia na majątku zobowiązanego,
? rozpatrywanie wniosków w sprawie przyjęcia zabezpieczenia,
? sporządzanie wniosków o ustanowienie hipoteki przymusowej,
? prowadzenie rejestru zastawów skarbowych,
? prowadzenie ewidencji wpisów hipotek przymusowych do ksiąg wieczystych,
? prowadzenie czynności związanych z wygaśnięciem zobowiązań z powodu przedawnienia,
? prowadzenie czynności związanych z postępowaniem naprawczym, upadłościowym i likwidacyjnym,
? nadawanie decyzjom rygoru natychmiastowej wykonalności;
Pozbawienie prawa do kontroli komórki postępowań podatkowych, chociażby doraźnych, w poważnym stopniu utrudni prowadzenie wielu postępowań podatkowych. Podatnik zagrożony dokonaniem wymiaru podatku będzie starał się przedłużać postępowanie, a nawet ukrywać dowody. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem jest przeprowadzenie kontroli dokumentacji źródłowej u podatnika. Przekazywanie tego typu spraw do komórki kontroli po pierwsze wydłuży postępowanie, a po drugie już obecnie działy kontroli mają trudności z wykonywaniem zadań ze względu na niewspółmiernie dużą ilość spraw w stosunku do zatrudnionych tam pracowników. Takie rozwiązanie praktycznie sparaliżuje kontrolę podatkową i jest to kolejny dowód na to, że faktycznym celem wprowadzenia statutu nie jest poprawa ściągalności podatków. Brak jest również w statucie wskazania obowiązków w zakresie obsługi podatku od spadków i darowizn (wydawania decyzji określających, ustalania spadkobierców itp.). A jest to przecież ważny element pracy urzędów skarbowych.
3)komórki organizacyjnej analiz i planowania:
a) pozyskiwanie informacji, mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego oraz ustalenie zobowiązania podatkowego, w tym także z tytułu nieujawnionych źródeł dochodu,
b) analizowanie oświadczeń majątkowych,
c) analizowanie informacji o wydatkach i wartości zgromadzonego mienia,
d) analizowanie realizacji zadań w podstawowych obszarach działalności urzędu,
e) analizowanie ryzyka zewnętrznego i wewnętrznego,
f) typowanie podmiotów do kontroli,
g) sporządzanie projektów planów kontroli podatkowej,
h) podejmowanie działań zmierzających do przeciwdziałania powstawaniu zaległości zagrożonych przedawnieniem,
i) współpraca z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
Zadaniem komórki analiz i planowania jest między innymi pozyskiwanie informacji mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego oraz ustalenie zobowiązania podatkowego, w tym także z tytułu nieujawnionych źródeł dochodu oraz typowanie podmiotów do kontroli. Na bazie jakich danych można tego będzie dokonać, jeżeli jedna osoba będzie obsługiwać i podatek VAT i dochodowy? Jeżeli będzie to robić rzetelnie, to sama wytypuje podmiot do kontroli. Natomiast jeżeli podejmie działania bezprawne, to i tak analiza prowadzona przez wyodrębnioną komórkę nie da żadnych efektów.
Również dla tej komórki organizacyjnej przypisano sporządzenie projektów planów kontroli podatkowej. Z dotychczasowych doświadczeń związanych z wykonywaniem zadań przez komórkę planowania kontroli i analiz wynika, iż sporządzanie projektów planów kontroli podatkowej przez komórkę planowania jest nieuzasadnione, gdyż wiąże się to z organizacją pracy w wyodrębnionej w strukturze urzędu skarbowego komórce organizacyjnej, tj. kontroli podatkowej. Sporządzenie projektu planu kontroli ściśle wiąże się z uwzględnieniem możliwości jego realizacji, tj. przy jego sporządzaniu należy uwzględnić zasoby osobowe działu kontroli podatkowej w bieżącym okresie oraz czas wykonania poszczególnych kontroli. Komórka planowania i analiz nie posiada bieżącej wiedzy dotyczącej ilości pracowników mogących podjąć czynności kontrolne oraz realizowanych przez nich zadań w danym okresie. Sporządzanie projektów planów kontroli winno być realizowane przez komórkę kontroli podatkowej.
Niezrozumiałym jest, dlaczego dla komórki analiz i planowania przypisano monitorowanie zaległości zagrożonych przedawnieniem. Realizacja powyższego zadania znacznie odbiega swoim zakresem od pozostałych zadań komórki analiz i planowania, w związku z tym wykonywaniem ww. zadania winna zajmować się komórka realizująca zadania w zakresie rachunkowości podatkowej bądź komórka organizacyjna realizująca zadania w zakresie zabezpieczeń i odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe. Realizacja zadań monitorowania zaległości zagrożonych przedawnieniem przez komórkę analiz i planowania sprowadzałaby się do obsługi wyłącznie technicznej i wymagałaby angażowania merytorycznego innych komórek tj. w szczególności rachunkowości podatkowej i egzekucji administracyjnej.
Jak z powyższego wynika, komórka z takim zakresem zadań jest kompletnie zbędna i tylko będzie absorbować etaty, które mogły by być bardziej efektywnie wykorzystane.
7) komórki organizacyjnej organizacji i logistyki w zakresie:
b kadr i szkolenia:
? realizowanie polityki kadrowej, szkoleniowej, zatrudnienia i płac,
? prowadzenie spraw związanych ze stosunkiem pracy osób zatrudnionych w urzędzie,
? prowadzenie akt osobowych pracowników,
? kierowanie przebiegiem służby przygotowawczej,
? prowadzenie spraw socjalnych,
? sporządzanie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego pracowników oraz członków rodzin dla potrzeb ZUS,
? wykonywanie zadań z zakresu profilaktyki zdrowotnej i spraw bezpieczeństwa i higieny pracy,
? zapewnienie wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników,
? orzecznictwo w pierwszej instancji w sprawach wyłączenia pracownika,
Komórce organizacyjnej kadr i szkolenia statut przypisuje sporządzanie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego pracowników oraz członków rodzin dla potrzeb ZUS. Powyższe zadanie winno być realizowane przez komórkę organizacyjną rachunkowości budżetowej. To tam są wykorzystywane odpowiednie programy umożliwiające sporządzanie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego pracowników oraz członków rodzin dla potrzeb ZUS. Program płacowy PROSTA-C jest przystosowany do przekazywania wszelkich informacji wymaganych przez ZUS. Program PŁATNIK bezpośrednio pobiera te dane z programu PROSTA-C. Jeżeli wszystkie dane przekazywane są za pomocą jednego programu, dają gwarancję spójności i wykluczają wszelkie błędy systemowe.
Po lekturze zarządzenia i statutu z przykrością należy stwierdzić żenująco niski poziom profesjonalizmu i kompetencji u osób decydujących się upublicznić przedłożony do zaopiniowania dokument. Główne zarzuty to:
? -Konieczność sporządzania nowych opisów stanowisk, zakresów czynności, wartościowania co przysporzy wielu pracownikom dodatkowej pracy.
? -Nieefektywna alokacja zasobów ludzkich, technicznych i akt podatników,
? -Niepotrzebne, dodatkowe koszty rzeczowe związane z modernizacją sali obsługi oraz wymianą pieczątek, tablic i tabliczek informacyjnych, przeprogramowanie infomatu, centrali telefonicznej, dokonanie zmian na stronie internetowej, zmiany w programie Biblioteka Akt wiążą się z dodatkowymi kosztami funkcjonowania urzędu(środki finansowe i czas).
? -Niezbędne szkolenia pracowników wygenerują dodatkowe koszty, a także spowodują zakłócenie pracy urzędu w związku z koniecznością ich oddelegowania celem przeszkolenia.
? -Utworzenie komórki org. przetwarzania danych spowoduje mniejszą elastyczność wykorzystania kadr z uwagi na zróżnicowaną ilość wpływających do urzędu dokumentów w poszczególnych miesiącach. Pociągnie to również konieczność obniżenia pkt. wynikających z wartościowania stanowisk pracy, a to wiąże się z obniżeniem wynagrodzeń
? -Umieszczenie stanowisk informatyków w SO spowoduje wydłużenie przepływu informacji pomiędzy tymi stanowiskami, a kierownictwem urzędu.
? -Brak w projekcie statutu zadań wykonywanych przez komórkę organizacyjną podatków majątkowych; bez zmiany ustawodawstwa doprowadzi to do paradoksalnej sytuacji, w której wprawdzie urząd będzie musiał wypełniać zadania z tym związane, ale już w urzędzie nie wiadomo, kto za to będzie odpowiadał.
? -Projekt statutu urzędu skarbowego nie uwzględnia zadań związanych z wykonywaniem obowiązków nałożonych na wszystkie US wynikających z wymiany informacji o podatku VAT (zarządzenie Nr 12 Ministra Finansów z dnia 26 marca 2009r. w sprawie procedur wymiany informacji o podatku VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym).
? -Projekt nie uwzględnia również zadań wynikających z tytułu obowiązków płatnika, chociaż ten podatek jest w ciągu roku jednym z głównych źródeł wpływów budżetowych.
ZAŁĄCZNIK NR 4 - STATUT IZBY SKARBOWEJ
Podstawą do oceny projektu statutu w części dot. izb skarbowych były regulacje zawarte w ustawie z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.), istota poszczególnych podatków, ich związek z rachunkowością podatkową, przepisy prawa o charakterze ?zabezpieczającym? pobór podatków oraz instytucje służące profesjonalnemu pozyskiwaniu wiedzy (informacji) o barierach w działaniu izb skarbowych, poziomie ich sprawności oraz o udziale w poborze należnych podatków. Zatem nawet jeśli nie ma werbalnego odniesienia do wyniku w postaci pobranych podatków, to każda zawarta w niniejszym tekście myśl powinna zostać sformułowana w kontekście wpływów budżetowych.
Odnosząc się ogólnie do projektu statutu należy zauważyć, że sprawna realizacja zadań, jakie wynikają z zagadnień podatkowych wymaga rodzajowego ich grupowania, a następnie w ramach rodzaju, jednorodnego grupowania zadań. Nie można bowiem pomijać faktu, że wysiłek organizacyjny polegający na współdziałaniu w szczegółowych zagadnieniach w ramach jednego przedmiotu o szerokim zakresie skutkuje efektami synergicznymi. Takiego skutku nie zapewnia natomiast rozproszenie organizacyjne. Rozproszenie organizacyjne to wyższe koszty czasowe, jakościowe i finansowe. W przypadku izb skarbowych wyższe koszty czasowe wynikają z braku płynnego dostępu do akt i kompleksowej informacji w indywidualnych sprawach, jakościowe związane są z przedmiotowym dostępem oraz z brakiem motywacji do wyczerpującego merytorycznie wykonywania zadań i z wadliwym zarządzaniem wiedzą, na finansowe składają się niezasadne wyższe wydatki oraz utrata bieżących i przyszłych korzyści.
Elementarną cechą każdej instytucji powinno być funkcjonowanie jej w takiej strukturze organizacyjnej, która gwarantować będzie prawidłowe i przejrzyste osiąganie wyznaczonych celów, bez narażania przy tym na marnotrawstwo przyznanych środków finansowych. Treść projektu zarządzenia ogranicza się w części specyfikującej komórki organizacyjne do komórek, które ?mogą być tworzone? (§ 3 i 7), a więc trybu fakultatywnego dopuszczającego pewną dowolność. Natomiast w projekcie statutu izby skarbowej zastosowano tryb obligatoryjny, a więc mający cechy dyspozycji. Zestawienie brzmienia ww. przepisów: projektu zarządzenia i projektu statutu pokazuje istotną niespójność, mającą znaczenie organizacyjne. W statucie, inaczej niż w zarządzeniu, jest mowa o komórkach, które wchodzą w skład izby skarbowej, co jest trafnym sformułowaniem w kontekście rygorów organizacyjnych, jakie powinny obowiązywać instytucje administracji rządowej.
§ 2. 1. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej należy w szczególności:
2. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej w zakresie ich właściwości należy,
w szczególności:
4) komórki organizacyjnej orzecznictwa egzekucyjnego i pozaegzekucyjnego:
a) orzecznictwo w pierwszej i drugiej instancji w sprawach wynikających ze stosowania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz w sprawach majątkowej represji karnej,
b) orzecznictwo w drugiej instancji w sprawach:
? numerów identyfikacji podatkowej,
? odmowy wydania zaświadczenia o żądanej treści,
? potrąceń zobowiązań podatkowych oraz w sprawach zaliczeń na poczet zaległości podatkowych,
c) orzecznictwo dotyczące uchylenia lub zmiany decyzji i postanowień ostatecznych, stwierdzenia ich nieważności oraz wznowienia postępowania,
d) rozpatrywanie sporów kompetencyjnych dotyczących właściwości miejscowej naczelników urzędów skarbowych,
e) przygotowywanie odpowiedzi na skargi do sądu administracyjnego;
Zupełnie chybioną jest propozycja zorganizowania komórki, a raczej tworu pn. ?orzecznictwo egzekucyjne i pozaegzekucyjne?. Przede wszystkim, jako orzecznictwo ?pozaegzekucyjne?, można określić każde orzecznictwo, które nie jest orzecznictwem egzekucyjnym. Oznacza to, że w konsekwencji komórce tej mogą zostać przekazane zadania nie mające żadnego wspólnego mianownika, a to oznacza zagrożenie ładu organizacyjnego i niższą sprawność. Ponadto przedmiot orzecznictwa egzekucyjnego jest na tyle rozległy, szczegółowy i wykraczający poza regulacje stricte egzekucyjne, że włączenie orzecznictwa odrębnego bezspornie stanowi rozwiązanie nieracjonalne, będące w istocie barierą organizacyjną.
Bez wątpienia zadania wymienione w §2 ust.2 pkt 4 lit.b projektu statutu, stanowiące orzecznictwo inne, niż egzekucyjne, kwalifikują się z powodu swego przedmiotu na włączenie do orzecznictwa podatkowego za wyjątkiem orzecznictwa dotyczącego numerów identyfikacji podatkowej. Zarówno wydawanie zaświadczeń jak i potrącanie zobowiązań podatkowych czy zaliczenie na poczet zaległości podatkowych to immanentne zagadnienia orzecznictwa podatkowego, a dokładniej: stanu podatkowego. Oderwanie od orzecznictwa podatkowego w drugiej instancji ww. potrącania czy zaliczania skutkuje licznymi błędami w orzecznictwie podatkowym przejawiającymi się konsekwencjami finansowymi i zbędnymi nakładami czasowymi.
Co do orzecznictwa w zakresie NIP, to zupełnie bezpiecznie i sprawnie może funkcjonować jako samodzielne stanowisko pracy, ewentualnie dwu- lub wieloosobowe. Zagadnienia ?nipowskie? nie mają bowiem cech wspólnych z zagadnieniami podatkowymi ani egzekucyjnymi, choć dla obu tych zagadnień są niezbędne.
§ 2. 1. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej należy w szczególności:
10) komórki organizacyjnej audytu wewnętrznego:
prowadzenie audytu wewnętrznego zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych;
?Panowanie? nad ładem organizacyjnym i realizacją celów fiskalnych zapewnia dobrze skonstruowany i autentycznie niezależny, obiektywny, profesjonalny i rzetelny audyt. Ze statutu powinna wynikać co najmniej przedmiotowa niezależność. Nie wynika jednak i w związku z tym zachodzi obawa, że audyt może być fikcją. Za taką konkluzją przemawia dotychczasowa praktyka audytu w izbach skarbowych. W celu uświadomienia roli audytu, jego przydatności należy zauważyć, że w spółkach prawa handlowego o ugruntowanej pozycji gospodarczej stanowi on fundamentalne źródło informacji o spółce, stosowane na potrzeby wypracowania i utrzymania danej pozycji rynkowej, przekładającej się na wynik finansowy. Nie inaczej powinno być w publicznych instytucjach podatkowych, takich jak izby skarbowe, gdyż nie ma różnicy między celami realizowanymi przez podmioty gospodarcze, a instytucje fiskalne Państwa.
Pewną gwarancją respektowania ww. standardów audytu powinno być zapisanie w statucie, że jest on wykonywany zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Audytu Wewnętrznego, a nie tylko ? jak jest obecnie ? zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych (szczególnie, że w wymienionej ustawie o zasadach wykonywania audytu w istocie niewiele jest powiedziane).
Nierozłączną z audytem dziedziną jest ocena ryzyka, czyli określanie obszarów, podmiotów lub przedmiotów ewentualnych strat albo utraty przyszłych korzyści. Zatem w komórce audytu powinna być ulokowana komórka zajmująca się oceną ryzyka, która w projekcie statutu jest niesłusznie przewidziana w komórce nadzoru nad urzędami skarbowymi. Charakter i tryb wykonywania przedmiotowego nadzoru jest wystarczający do pozyskiwania odpowiedniej wiedzy o realizacji zadań w urzędach i o utrudnieniach przez urzędy skarbowe napotykanych.
§ 2. 1. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej należy w szczególności:
17) komórki organizacyjnej komunikacji:
a) kreowanie wizerunku izby i urzędów skarbowych przez m. in. popularyzowanie przepisów podatkowych wśród podatników i współpraca z ich organizacjami, redagowanie stron internetowych izby skarbowej i koordynowanie zawartości stron internetowych urzędów skarbowych,
b) wykonywanie zadań rzecznika prasowego;
Stanowisko ds. komunikacji powinno być stanowiskiem jednoosobowym. Zadania, które w tym przedmiocie może i powinna realizować izba skarbowa są na tyle nieobszerne i nieograniczone proceduralnie, że angażowanie więcej niż jednej osoby ma cechy rozrzutności (nieracjonalności). Ponadto jest niewspółmierne do obciążenia i presji istniejących w komórkach podatkowych.
§ 2. 1. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej należy w szczególności:
1) podejmowanie ogółu działań dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy;
2) sprawowanie merytorycznego nadzoru nad działalnością podległych urzędów skarbowych w zakresie właściwości komórki;
3) wdrażanie, utrzymywanie i doskonalenie systemu zarządzania jakością;
4) współdziałanie przy realizacji zadań z innymi podmiotami na podstawie i w granicach prawa;
5) zgłaszanie uwag do projektów aktów prawnych oraz propozycji zmian w przepisach;
6) przestrzeganie i promowanie zasad etycznego postępowania;
7) ochrona informacji niejawnych;
8) ochrona danych osobowych;
9) sporządzanie informacji, analiz i sprawozdań;
10) prowadzenie wymaganych ewidencji i rejestrów;
11) archiwizowanie dokumentów zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
2. Do zadań komórek organizacyjnych izby skarbowej w zakresie ich właściwości należy,
w szczególności:
pkt 1-18
W statucie nie ma słowa o zadaniach dyrektora izby skarbowej. To rażący błąd fundamentalny zagrażający realizacji celów fiskalnych, dla jakich izby skarbowe są przecież powołane. Regulacje wynikające z ustaw nie zastępują przepisów statutu.
Wobec przedmiotowego braku zadań dyrektora izby skarbowej, podwójnie zostały wymienione zadania poszczególnych komórek organizacyjnych, tj. w §2 w ust.1 i w ust.2. Przedmiotowego dualizmu §2 nie zmienia rozwinięcie w ust.2 w stosunku do ust.1 zadań realizowanych w poszczególnych komórkach organizacyjnych. W istocie większość zadań wymienionych w §2 ust.1 projektu statutu kwalifikuje się ze swej istoty jako zadania dyrektora izby skarbowej.
§ 5. 1. Dyrektor izby skarbowej nadaje, na podstawie statutu, regulamin organizacyjny izby skarbowej w drodze zarządzenia.
2. Regulamin organizacyjny izby skarbowej powinien określać:
1) strukturę organizacyjną izby skarbowej;
2) zakres zadań komórek organizacyjnych;
3) zasady organizacji pracy izby skarbowej;
4) zakres nadzoru sprawowanego przez dyrektora i wicedyrektora (wicedyrektorów);
5) zakres stałych uprawnień - wicedyrektora (wicedyrektorów), głównego księgowego, naczelników wydziałów, kierowników komórek organizacyjnych i innych pracowników zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych - do wydawania decyzji, podpisywania pism i wyrażania opinii w określonych sprawach.
Nie wiadomo, dlaczego w odniesieniu do wymienionego w § 5 ust.2 regulaminu jest mowa wyłącznie o zakresie nadzoru sprawowanego przez dyrektora izby skarbowej, a brakuje odniesienia do zadań tego kierownika, które przecież istnieją i są szersze niż nadzór, biorąc pod uwagę przepisy podatkowe, egzekucyjne i o finansach publicznych. W statucie powinno być także zaznaczone zobowiązanie dyrektora izby skarbowej do komunikatywnego i przejrzystego zarządzania, gdyż ma to kolosalne znaczenie dla jakości pracy i jej wyników finansowych.
Z przedłożonego projektu wynika, że pracownicy Ministerstwa Finansów nie są w stanie samodzielnie opracować takiego dokumentu. Mając jednakże świadomość konieczności dokonania zmian w funkcjonowaniu urzędów skarbowych, wzywamy zatem do przystąpienia do merytorycznej dyskusji na ten temat. Dla opracowania dobrego zarządzenia i statutu należy więc, jak już to wcześniej praktykowano, powołać zespół złożony z osób znających aspekty funkcjonowania urzędów w także w praktyce, przy udziale przedstawicieli reprezentatywnych związków zawodowych. Następnie należałoby przetestować na reprezentatywnej grupie instytucji zaproponowane rozwiązania. I dopiero po naniesieniu ewentualnych korekt wynikających z tak uzyskanych doświadczeń wdrożyć nowe rozwiązania we wszystkich urzędach i izbach skarbowych. Inna metoda spowoduje bałagan, zbędne koszty reorganizacji, dezorganizację pracy, a w efekcie spadek dochodów budżetu państwa.
Niezmiernie nam przykro, ale widzimy wyłącznie jeden pozytywny aspekt przekazania projektu do konsultacji. Jest to mianowicie czytelna informacja, że w Ministerstwie Finansów w komórkach organizacyjnych nadzorujących izby i urzędy skarbowe są bez wątpienia osoby sprawnie posługujące się edytorem tekstu. Niestety, nauka obsługi edytora trwa kilka-kilkanaście dni, natomiast zdobycie wiedzy merytorycznej i praktycznej dotyczącej funkcjonowania izb i urzędów skarbowych trwa o wiele dłużej. Stąd widocznie projekt jest niedopracowany, pełen błędów, rozwiązań kuriozalnych i szkodliwych ? po prostu bubel. Oznacza to zarazem (niestety), że wprowadzenie niezbędnych w obliczu współczesnych wyzwań, merytorycznie uzasadnionych i skutkujących rzeczywistą poprawą efektywności działania służb skarbowych, znowu się odwlecze?
z up. RSK Tomasz Ludwiński
Do wiadomości:
- Pan Donald Tusk, Prezes Rady Ministrów,
- Pan Sławomir Brodziński, Szef Służby Cywilnej. | |
oliv21 
Nie możesz rozpoczynać nowych wątków