<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->Organy podatkowe, w celu zapewnienia sprawnego procedowania mającego na celu wydawanie rozstrzygnięć opartych na rzeczywistym stanie faktycznym, zostały wyposażone w instrument umożliwiający uzyskiwanie informacji od osób mających wiedzę na temat okoliczności danej sprawy. Instrumentem tym jest wezwanie.

Wezwanie jest czynnością procesową organu podatkowego dokonywaną w trakcie postępowania podatkowego, zaliczaną do czynności materialno-technicznych. Podstawowym celem tej czynności jest, stosownie do art. 155 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.; dalej: o.p.), wyjaśnienie stanu faktycznego lub rozstrzygnięcie sprawy.

Generalnie wezwania możemy podzielić na:

– dokonywane w ramach właściwego postępowania podatkowego,
– dokonywane poza właściwym postępowaniem podatkowym.

I. Wezwania dokonywane w ramach postępowania podatkowego
Wezwania dokonywane w ramach właściwego postępowania podatkowego, którego zasadniczym celem jest załatwienie sprawy podatkowej w formie decyzji, mają na celu dostarczyć dowodów i informacji, które pozwolą ustalić rzeczywisty stan faktyczny, a tym samym urzeczywistnić zasadę prawdy obiektywnej1). Zgodnie z tą zasadą, która została wyrażona w art. 122 o.p., w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym. Nałożenie na wezwanego obowiązku złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności ma bowiem na celu wyjaśnienie stanu faktycznego bądź rozstrzygnięcie sprawy2).

Wezwany
Ordynacja podatkowa bardzo szeroko określa krąg osób mogących być adresatami wezwań w postępowaniu podatkowym. Wezwanym może być zarówno strona, jak i każda inna osoba, od której organ podatkowy może uzyskać informacje istotne dla przeprowadzenia postępowania.

Wezwanie powinno określać w jakim charakterze, i w jakim celu, dana osoba została wezwana. Dana osoba może być wezwana w charakterze strony, świadka, biegłego albo osoby trzeciej. W postępowaniu przed organem II instancji wezwanym może być także organ I instancji3).

Cel wezwania
Organ podatkowy może wzywać osoby w w/w charakterze celem:

1) złożenia przez nie wyjaśnień,
2) uzyskania ich zeznań,
3) dokonania określonej czynności, bądź
4) usunięcia braków podania.

Ad. 1) Przez wyjaśnienia w postępowaniu podatkowym należy rozumieć wszelkie informacje kierowane przez stronę postępowania podatkowego do organu podatkowego4). Stąd osobą wezwaną do złożenia wyjaśnień może być tylko i wyłącznie strona, a w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających organizacji prawnej – osoba uprawniona do jej reprezentacji. Organ podatkowy decyduje czy wyjaśnienia mają być złożone osobiście przez stronę czy też mogą być złożone przez pełnomocnika oraz o tym, czy mogą być one złożone na piśmie czy też koniecznym jest złożenie ich ustnie do protokołu. Wyjaśnienia strony, w odróżnieniu od przesłuchania strony, nie stanowią środka dowodowego5).

Szczególną postacią wezwania strony do złożenia wyjaśnień jest przesłuchanie strony na podstawie art. 199 o.p. oraz udzielenia przez stronę informacji objętych tajemnicą bankową (art. 183 o.p.).

Ad. 2) Zeznanie polega na złożeniu zainteresowanemu organowi podatkowemu informacji na temat danej sprawy. Zeznanie to może być złożone jedynie osobiście i nie może być zastąpione zeznaniem złożonym na piśmie – oznacza to konieczność stawienia się osoby wezwanej w charakterze świadka przed organem podatkowym6). W szczególności dotyczy to zeznań składanych w trakcie rozprawy podatkowej7). Zeznanie, w odróżnieniu od wyjaśnień, składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w art. 233 ustawy kodeks karny.

Ad. 3) Nałożenie obowiązku dokonania określonej czynności może polegać nałożeniu obowiązku wzięcia udziału w czynnościach procesowych, których wykonanie jest w ocenie organu konieczne dla załatwienia sprawy. Dokonanie tej czynności może polegać na:

– sporządzeniu opinii przez biegłego (art. 197 § 1 o.p.),
– umożliwieniu dokonania oględzin przedmiotu (art. 198 § 2),
– sporządzeniu informacji przez instytucję finansową (art. 182 i n. o.p.).

Wezwanie powinno precyzować, czy wezwany może określoną czynność dokonać przez pełnomocnika czy też musi dokonać jej osobiście oraz okoliczność czy koniecznym jest stawienie się przed organem podatkowym – czy też możliwym jest dokonanie przedmiotowej czynności na piśmie.

Ad. 4) Szczególną postacią wezwania jest wezwanie wnoszącego do usunięcia braków formalnych pisma (art. 169 § 1 o.p.).

Forma wezwania
Wezwanie jest czynnością sformalizowaną. Powinno być sporządzone na piśmie. Ordynacja podatkowa dopuszcza dokonywanie wezwań w formie uproszczonej, tj. przy użyciu telegrafu, telefonu albo innych środków łączności (art. 160 § 1 o.p.). Wezwanie w formie uproszczonej może być dokonane jedynie w dwóch przypadkach, tj.:

– w przypadku gdy przemawia za tym ważny interes adresata lub
– w przypadku gdy stan sprawy tego wymaga.

Ustawa nie precyzuje co należy rozumieć przez powyższe kryteria. W piśmiennictwie powszechnie wskazuje się, że stosowanie tej formy wezwania może być stosowane w przypadkach, gdy szybkie załatwienie sprawy jest konieczne w interesie społecznym lub gospodarczym albo ze względu na wyjątkowo ważny interes strony8). Okoliczność dokonania wezwania w formie uproszczonej powinna być utrwalona w aktach sprawy w formie adnotacji9).

Treść wezwania
Niezależnie od tego czy wezwanie zostało sporządzone na piśmie czy też przekazane przy użyciu środków komunikacji na odległość – dla swojej ważności powinno zawierać dane określone w § 1 art. 159 o.p. Zgodnie z tym przepisem, minimalna treść wezwania powinna wskazywać:

1) nazwę i adres organu podatkowego,
2) imię i nazwisko osoby wzywanej,
3) sprawę w jakiej w/w osobę wezwano,
4) charakter oraz cel w jakim osobę tę wezwano,
5) okoliczność czy osoba wezwana powinna stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie,
6) termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce zgłoszenia się osoby wzywanej lub jej pełnomocnika,
7) pouczenie zawierające skutki prawne niezastosowania się do wezwania.

Art. 159 § 2 o.p. stanowi, że wezwanie powinno być podpisane przez pracownika organu podatkowego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby podpisującej – zasada ta nie dotyczy jedynie przypadków, gdy wezwanie jest dokonywanie przy użyciu środków komunikacji na odległość (art. 160 o.p.).

Skutki wezwania
Jak już wspomniano powyżej, tylko prawidłowo dokonane wezwanie jest skuteczne. Wezwanie jest prawidłowe, jeżeli zawiera co najmniej treść wskazaną w art. 159 § 1 o.p. oraz zostało prawidłowo dostarczone adresatowi. Wezwanie winno być doręczone w sposób określony przepisami rozdziału 5 działu IV Ordynacji podatkowej10). Natomiast wezwanie dokonane w sposób uproszczony, stosownie do art. 160 § 2 o.p., powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie – oznacza to, w przypadku gdy wezwany zakwestionuje fakt dokonania tego wezwania, że do wezwania w ogóle nie doszło.

Jak wskazano powyżej, nieskutecznym jest także wezwanie, którego treść nie zawiera któregokolwiek z elementów określonych w art. 159 § 1 o.p. W przypadku wezwań dokonywanych na piśmie, brak podpisu pracownika organu podatkowego jest wystarczającą przesłanką do zakwestionowania prawidłowości wezwania. Także brak oznaczenia imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby podpisującej stanowi taki brak. Dane osoby podpisującej mogą być podane pismem odręcznym lub maszynowym albo przy użyciu pieczęci. Dla zakwestionowania wezwania wystarczającym jest wskazanie, że osoba podpisująca w dacie sporządzenia wezwania nie była pracownikiem organu podatkowego.

Jak już wskazano powyżej, wezwanie powinno precyzować czy osoba wezwana powinna stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie. Z uwagi na zasadę pisemności wyrażoną w art. 126 o.p., organy podatkowe powinny przede wszystkim żądać wyjaśnień oraz złożenia dokumentów na piśmie. Wezwanie do osobistego stawienia się powinno być stosowane w ostateczności11).


Wadliwe wezwanie nie wywołuje żadnych skutków prawnych wobec wezwanego, o tyle, o ile wezwany się do niego nie zastosował12). Wadliwość wezwania powoduje:

– pominięcie któregokolwiek ze wskazanych w art. 159 § 1 o.p. elementów wezwania,
– brak możliwości dowiedzenia, że wezwanie dotarło do wezwanego, a także
– brak podpisu pracownika z oznaczeniem jego imienia, nazwiska i stanowiska służbowego – chyba, że wezwanie zostało dokonane przy użyciu środków komunikacji na odległość.


Skutki niewykonania obowiązku określonego wezwaniem

Niewykonanie przez wezwanego obowiązku określonego w wezwaniu powoduje, że może być on, stosownie do art. 262 § 1–3 o.p. ukarany karą porządkową do 2 500 zł. Wymiar kary powinien być w konkretnym przypadku ustalany tak, by stopień wyrządzonej dolegliwości był adekwatny do naruszenia obowiązku13). Ponadto, w myśl § 3 art. 263 o.p. opornego świadka lub biegłego można przymusić do wywiązania się z obowiązku określonego w wezwaniu. Przymus ten może być zastosowany pomimo ukarania w/w osoby karą porządkową. Ukaranie karą porządkową nie stoi na przeszkodzie zastosowania wobec takiej osoby kary przewidzianej za składanie fałszywych zeznań14).

Zgodnie z art. 268 § 1 o.p., wezwanego na którego nałożono karę porządkową można obciążyć w całości lub w części kosztami postępowania, które spowodował na skutek niewykonania obowiązku wskazanego w wezwaniu15).

Uchylenie kary porządkowej powoduje, że przestaje istnieć podstawa do obciążenia strony kosztami wezwanego dodatkowymi kosztami postępowania (art. 268 § 4 o.p.).

Okoliczności pozwalające na niewywiązanie się z wezwania
Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują sytuację, w których wezwany może odmówić:

1) udzielenia zeznań czy opinii lub
2) stawienia się przed organem podatkowym prowadzącym postępowanie.

Ad. 1) Katalog osób niemogących składać zeznań i opinii w postępowaniu podatkowym w ogóle, albo co do określonych faktów, został zawarty w art. 195 o.p. Ponadto, art. 196 o.p. i art. 197 w zw. z art. 196 § o.p. wskazuje okoliczności w jakich świadek lub biegły może odmówić odpowiedzi na pytania. W przypadku osoby wezwanej do okazania przedmiotu okolicznością uzasadniającą niemożność wywiązania się z tego obowiązku będzie wykazanie, że przedmiot okazania nie znajduje się w jej posiadaniu. Wezwany (lub jego przedstawiciele ustawowi) powinien jednakże zakomunikować organowi podatkowemu istnienie okoliczności pozwalających mu na niewywiązanie się z wezwania.

Ad. 2) Ordynacja podatkowa przewiduje dwa przypadki zwalniające wezwanego z obowiązku stawienia się przed organem podatkowym. Pierwszym z tych przypadków jest choroba, kalectwo lub innej ważna przyczyna, z powodu której wezwany nie może stawić się przed organem podatkowym. Inną przyczyną może być w szczególności konieczność sprawowania pieczy nad osobą obłożnie chorą, zaawansowana ciąża czy też podeszły wiek osoby wezwanej. W takim przypadku, organ podatkowy może, stosownie do § 2 art. 155 o.p. przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby. Osoba wezwana może jednakże w takim przypadku odmówić pracownikom organu podatkowego wstępu do ich mieszkania, a odmowa ta nie stanowi przesłanki do nałożenia kary porządkowej, o której mowa w art. 262 o.p.16). Art. 50 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.) gwarantuje bowiem nienaruszalność mieszkania, która może być naruszona jedynie w przypadkach i w sposób określonych w ustawie.

Po drugie, stosownie do § 1 art. 157 o.p., wezwany obowiązany jest do osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa. Norma ta nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż:

– wezwany obowiązany do osobistego stawienia się może, stosownie do § 2 w/w artykułu, zastrzec, że chce stawić się przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy. W przypadku postępowania podatkowego wszczętego z urzędu organ podatkowy w postanowieniu o wszczęciu postępowania powinien pouczyć stronę o możliwości złożenia tego zastrzeżenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego postanowienia. Natomiast w przypadku, gdy organ podatkowy wzywa do osobistego stawienia się osobę inną niż strona postępowania wszczynanego z urzędu, powinien, stosownie do art. 121 § 2 o.p., pouczyć wezwanego zarówno o obowiązku osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa, jak i o możliwości złożenia zastrzeżenia co do chęci osobistego stawienia się przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy17).
Złożenie tego zastrzeżenia powoduje, że organ podatkowy nie może skorzystać z pomocy prawnej organu podatkowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu tej osoby o wezwanie jej w celu złożenia wyjaśnień lub zeznań albo dokonania innych czynności, związanych z prowadzonym postępowaniem.

– a organ podatkowy, stosownie do art. 158 o.p., może wezwać osobę do osobistego stawienia się przed organem podatkowym prowadzącym postępowanie w przypadku, w którym charakter sprawy lub czynności tego wymaga. Organ podatkowy musi jednakże w wezwaniu wskazać przyczyny dla których wezwany musi się stawić przed organem prowadzącym sprawę.


Osoby, które wykażą okoliczności uzasadniające naruszenie tego obowiązku nie podlegają karze porządkowej, o której mowa w art. 262 o.p.18). W przypadku zaś nałożenia tej kary zaistnienie którejkolwiek z tych okoliczności uzasadnia złożenie w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej wniosku o uchylenie kary porządkowej (art. 262 § 6 o.p.).


II. Wezwania dokonywane poza postępowaniem podatkowym
Poza właściwym postępowaniem podatkowym z wezwaniem od organu podatkowego możemy spotkać się:

1) w ramach czynności sprawdzających organ podatkowy może wezwać składającego deklarację do:

– złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji (art. 274a § 1 o.p.),
– złożenia deklaracji, jeżeli deklaracja nie została złożona, mimo takiego obowiązku (art. 274a § 1 o.p.),
– skorygowania w złożonej deklaracji błędów rachunkowych lub innych oczywistych omyłek pisarskich, albo do wypełnienia deklaracji zgodnie z ustalonymi wymaganiami oraz złożenia niezbędnych wyjaśnień – wezwanie to powinno wskazywać przyczyny podania w wątpliwość informacji zawartych w deklaracji (art. 274 § 1 pkt 2 o.p.),
– udzielenia niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji – wezwanie to powinno wskazywać przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych zawartych w deklaracji (art. 274a § 2 o.p.),
– okazania dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa (art. 275 § 1 o.p.);

2) w ramach czynności sprawdzających organ podatkowy może wezwać w charakterze:

– prowadzącego działalność gospodarczą kontrahenta podatnika do przedstawienia dokumentów w zakresie objętym kontrolą u podatnika (art. 274c § 1 o.p.),
– instytucję finansową do sporządzania i przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli zostały one wykazane w deklaracji złożonej przez podatnika (art. 275 § 2 i 3 o.p.);

3) w ramach kontroli podatkowej – kontrolujący, stosownie do art. 284 § 3 o.p., może w przypadku nieobecności kontrolowanego albo uprawnionej do reprezentacji biernej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej wezwać kontrolowanego lub osobę fizyczną upoważnioną, stosownie do art. 281a o.p., do reprezentowania kontrolowanego w trakcie kontroli podatkowej do stawienia się w miejscu, w którym można prowadzić czynności kontrolne następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie to, stosownie do § 4 art. 284 powinno zawierać pouczenie, że niestawienie się wezwanego w terminie, o którym mowa powyżej, spowoduje, że wszczęcie kontroli nastąpi w dniu upływu tego terminu, a upoważnienie do kontroli doręczone zostanie wezwanemu, gdy stawi się w miejscu prowadzenia kontroli.

Stosownie do art. 280 oraz 292 o.p., do wezwań dokonywanych w ramach czynności sprawdzających oraz kontroli podatkowej zastosowanie mają odpowiednio przepisy rozdziału 6 działu IV Ordynacji podatkowej dotyczącego wezwań – dotyczy to w szczególności wymogów co do treści i formy wezwania. Oznacza to, że organ podatkowy jako podstawę prawną wezwania powinien, zamiast art. 155 o.p., wskazać przepis odnoszący się wprost do procedury czynności sprawdzających czy kontroli podatkowej19).

III. Zwrot kosztów poniesionych celem wywiązania się z wezwania
Wezwanemu, który zastosował się do wezwania przysługuje zwrot kosztów postępowania poniesionych z tego tytułu. Stosownie do art. 265 § 1 o.p. do kosztów postępowania zalicza się w szczególności:

1) koszty podróży i inne należności świadków, biegłych i tłumaczy, ustalone zgodnie z przepisami o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym,
2) koszty, o których mowa w pkt 1, związane z osobistym stawiennictwem strony, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu, albo gdy strona została błędnie wezwana do stawienia się,
3) wynagrodzenie przysługujące biegłym i tłumaczom – przy czym prawo do wynagrodzenia jest niezależne od uznania sporządzonej przez biegłego opinii za prawidłową20),
4) koszty oględzin.

Ponadto, stosownie do § 2 art. 265 o.p., organ podatkowy może zaliczyć do kosztów postępowania także inne wydatki bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. Zaliczenie danych wydatków, innych niż wskazane w § 265 § 1 do kosztów postępowania zależy tylko i wyłącznie od uznania administracyjnego organu podatkowego21).


Warunkiem otrzymania przez wezwanego zwrotu kosztów postępowania jest złożenie organowi podatkowemu wniosku w tym zakresie. Organ podatkowy nie może bowiem dokonać zwrotu kosztów z urzędu (art. 266 § 1 o.p.). W przypadku niezłożenia organowi podatkowemu, który prowadzi postępowanie, wniosku o zwrot kosztów podróży przed wydaniem decyzji w sprawie – roszczenie wygasa z dniem wydania decyzji (art. 266 § 2 o.p.). W tym szczególnym przypadku wezwany może utracić roszczenie o zwrot zanim posiądzie wiedzę o wydaniu decyzji22).


Tomasz Kęska-Leszyński


--------------------------------------------------------------------------------

1) Wyrok NSA z dn. 15 grudnia 1995 r., sygn. akt. SA/Lu 507/95.

2) Teza 4 do komentarza do art.155 o.p. (Dz. U.05.8.60), [w:] C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX, 2007, wyd. II.

3) T. Kęska-Leszyński, Rozprawa podatkowa, podatki.pl z dn. 21.11.2007 r.

4) Teza 5 do komentarza do art. 199 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

5) K. Dworniak, Ordynacja podatkowa. Dowody w postępowaniu podatkowym, Biul. Skarb. Nr 3/2000.

6) Wyrok NSA z dn. 10 lutego 1999 r., sygn. akt I S.A./Lu 1956/97.

7) T. Kęska-Leszyński, Rozprawa podatkowa, podatki.pl z dn. 21.11.2007 r.

Komentarz do art. 160 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

9) H. Dzwonkowski, Z. Zgierski, Procedury podatkowe, Wyd. I, Difin 2006, s. 758.

10) Na temat doręczeń zobacz szerzej w T. Kęska-Leszyński, Doręczanie pism przez organy administracji publicznej.

11) D. Strzelec, Wezwania jako czynności porządkujące postępowanie podatkowe – standardy stosowania, najczęstsze nieprawidłowości, M. Podat. Nr 10/2006.

12) Teza 4 do komentarza do art. 159 o.p. [w:] C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Huchla, Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. III; Teza 4 do komentarza do art. 159 o.p. [w:] C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. II, LEX, 2007; Komentarz do art. 159 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

13) Por. wyrok NSA z dnia 18 lipca 2000 r., sygn. akt I SA/Kr 2246/98, wyrok WSA w Opolu z dnia 21 września 2005 r., sygn. akt I SA/Op 148/05.

14) Teza 3 do komentarza do art. 263 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

15) Teza 3 do komentarza do art. 268 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

16) Teza 7 do komentarza do art.155 o.p. [w:] C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX, 2007, wyd. II.

17) Teza 2 do komentarza do art.156 o.p. [w:] C. Kosikowski, L. Etel, R. Dowgier, P. Pietrasz, S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX, 2007, wyd. II.

18) Ustawy z dn. 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

19) L. Etel, Uprawnienia gminnych organów podatkowych, PP Nr 1/2003.

20) Teza 3 do komentarza do art. 265 o.p. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. III, LexisNexis, 2006.

21) Komentarz do art. 265 o.p. [w:] C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Huchla, Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. III.

22) Komentarz do art. 266 o.p. [w:] C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Huchla, Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. III.<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->