Tajemnicą skarbową, zgodnie z art. 293 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60, z późn. zm.), objęte są indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów. Tajemnica skarbowa stanowi szczególny rodzaj tajemnicy służbowej. Można przyjąć, iż tego rodzaju tajemnica musi być zakreślona bardzo szeroko. Z opodatkowaniem bowiem związane są zjawiska gospodarcze, a niejednokrotnie wiąże się ono też z indywidualnymi przejawami życia jednostki, co wymaga ścisłego przestrzegania zawodowej dyskrecji wszelkich informacji, jakie poszykowane są dla potrzeb stosowania prawa podatkowego.


Pozyskiwanie informacji oraz ich przekazywanie innym podmiotom, musi się poza tym odbywać z poszanowaniem prawa dla ochrony prywatności, zważywszy iż indywidualne dane zawarte w składanych przez nich dokumentach podatkowych zawierają wiele informacji ze sfery prywatności (zob. Biegalski A., Kucewicz M., Prawo do prywatności a system wymiany informacji w sprawach podatkowych, Prawo i podatki 2008, nr 8, str. 17).

Każdy przypadek udostępniania danych zawartych we wszelkich dokumentach podatkowych powinien być ściśle unormowany, tak co do podmiotów, którym można udostępniać te dane, jak i zakresu, w jakim to może nastąpić. Regułą jest bowiem wykorzystywanie informacji znajdujących się w posiadaniu organu podatkowego tylko wewnątrz jego struktur organizacyjnych i wyłącznie dla potrzeb podatkowych, zaś wyjątki od tego powinny być expressis verbis określone przez prawo (zob. Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa, Komentarz 2011, str. 1162).

Tajemnicą skarbową, oprócz deklaracji oraz innych dokumentów składanych przez podatników, płatników oraz inkasentów, zgodnie z art. 293 § 2 Ordynacji podatkowej, objęte są także dane zawarte w:

a) informacjach podatkowych przekazywanych organom podatkowym przez podmioty inne niż wymienione w § 1,
b) aktach dokumentujących czynności sprawdzające,
c) aktach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej oraz aktach postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe,
d) dokumentacji rachunkowej organu podatkowego,
e) informacjach uzyskanych przez organy podatkowe z banków oraz z innych źródeł niż wymienione w § 1 lub w pkt 1,
f) informacjach uzyskanych w toku postępowania w sprawie zawarcia porozumień, o których mowa w dziale IIa.

Przestrzeganie tajemnicy skarbowej

Podmiotami zobowiązanymi do przestrzegania tajemnicy skarbowej zgodnie z art. 294 § 1 Ordynacji podatkowej są:

a) pracownicy urzędów skarbowych oraz izb skarbowych,
b) funkcjonariusze celni i pracownicy urzędów celnych oraz izb celnych,
c) wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa oraz pracownicy urzędów ich obsługujących,
d) członkowie samorządowych kolegiów odwoławczych, a także pracownicy biur tych kolegiów,
e) minister właściwy do spraw finansów publicznych oraz pracownicy Ministerstwa Finansów,
f) osoby odbywające staż, praktykę zawodową lub studencką w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub w innych organach podatkowych,
g) przedstawiciele obcej władzy obecni w toku czynności kontrolnych, w związku z prowadzeniem równoczesnych kontroli.

Podmioty wymienione powyżej obowiązane są do przestrzegania tajemnicy skarbowej tzn. jeżeli mają one dostęp do danych objętych tajemnicą. Przestrzeganie tajemnicy skarbowej nie obejmuje natomiast osób, których dotyczą informacje nią objęte. Przestrzeganie tajemnicy skarbowej, w myśl art. 294 § 2, obowiązuje osoby wymienionej w § 1, które złożą na piśmie przyrzeczenie następującej treści: „Przyrzekam, że będę przestrzegał tajemnicy skarbowej. Oświadczam, że są mi znane przepisy o odpowiedzialności karnej za ujawnienie tajemnicy skarbowej.” Zachowanie tajemnicy skarbowej obowiązuje także po ustaniu zatrudnienia, zakończeniu stażu lub praktyki.

Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy skarbowej

Naruszenie tajemnicy skarbowej jest przestępstwem, które zostało określone w art. 306 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie bowiem z zapisami tego artykułu, kto będąc obowiązanym do zachowania tajemnicy skarbowej, ujawnia informacje objęte tą tajemnicą, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5. Natomiast kto, będąc obowiązanym do zachowania tajemnicy skarbowej, ujawnia informacje objęte tajemnicą skarbową, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5, a jeżeli sprawa powyższych czynów działa nieumyślnie, podlega karze pobawienia wolności do lat 2. Stosownie do art. 306 § 4, naruszenie tajemnicy skarbowej jest przestępstwem publicznoprawnym (ściganym z urzędu) tylko, jeśli, pokrzywdzonym jest Skarb Państwa. W pozostałych przypadkach przestępstwo to jest ścigane tylko na wniosek pokrzywdzonego.

Robert Lewandowski