 |  
Szanowny Panie Premierze! Sytuacja Finansowa Rzeczpospolitej nie jest prawdopodobnie najlepsza, skoro Pana Rząd zaczyna debatę o podniesieniu podatków. Zdaję sobie sprawę z tego, że duży wpływ na tę sytuację może mieć światowy kryzys. Mam jednak także świadomość, iż winne są temu także zaniechania reform podatkowych oraz reform w samym aparacie skarbowym . Za to nie można już winić innych. Trzeba uderzyć w swoje piersi i (lub) piersi osób z najbliższego otoczenia. Z pewnością nie wie Pan, że ponad dwa lata temu została zdiagnozowana sytuacja w aparacie skarbowym. Wskazano jednocześnie cele, jakie powinny zostać osiągnięte i jakie środki użyte, dla ich osiągnięcia. Raport został przekazany kierownictwu Ministerstwa Finansów. I co? I NIC!
W raporcie wskazano, że znaczącymi problemami w administracji podatkowej są między innymi: ? -niestabilne prawo podatkowe, ? -brak właściwego statusu zawodowego pracowników administracji skarbowej w systemie administracji publicznej (ścieżka kariery zawodowej z jasno określonym systemem wynagrodzeń, system szkoleń specjalistycznych, szkoła skarbowości), ? -obciążanie dodatkowymi (nie fiskalnymi) zadaniami, bez budżetu zadaniowego i dodatkowych etatów, ? -brak jednolitej struktury wewnętrznej administracji skarbowej, ? -niekompatybilne systemy informatyczne (zróżnicowane, między którymi nie można wymieniać informacji, danych itp.), ? -bardzo duża ilość zbieżnych sprawozdań, bez jednolitej bazy danych i jednolitych aplikacji do wykonania sprawozdań, ? -brak procedur i strategii medialnej w sytuacjach kryzysowych, ? -brak wykorzystania wsparcia finansowego aparatu skarbowego ze źródeł zewnętrznych m. in. Unii Europejskiej i PFRON, ? -destabilizacja funkcjonowania urzędów wynikająca z dużej fluktuacji kadr m. in. z przyczyn politycznych i pozamerytorycznych, ? -brak wyodrębnionego szefa w strukturze MF nadzorującego tylko i wyłącznie służby podatkowe.
Zespół, w skład którego wchodzili przedstawiciele Ministerstwa Finansów, jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Finansów oraz związków zawodowych, stwierdził, iż problemy te utrudniają, a czasami ? wprost uniemożliwiają zrealizowanie celów strategicznych polskiej administracji skarbowej, którymi, zdaniem Zespołu, były:
? -Wysoka jakość usług świadczonych przez administrację skarbową. ? -Silna i profesjonalna służba skarbowa. ? -Efektywna i sprawna administracja skarbowa. ? -Promowanie dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych.
Dla realizacji ww. celów i eliminacji problemów, o których mowa na wstępie, zaproponowano następujące działania:
1. W zakresie podniesienia jakości usług świadczonych przez administrację skarbową.
a) Ujednolicenie wewnętrznych struktur organizacyjnych i standardów funkcjonowania administracji skarbowej, przy jednoczesnym ograniczeniu rozwiązań szczególnych, (opracowanie ustawy o służbie podatkowej). b) Przyjęcie poprzez stosowną legislację, zalecanego przez Ministerstwo Finansów jednego systemu zarządzania jakością w administracji skarbowej. c) Zorganizowanie zewnętrznej polityki informacyjnej przez Ministerstwo Finansów i podległe jednostki organizacyjne. d) Wdrożenie elektronicznego systemu kompatybilnej, sprawnej i szybkiej komunikacji wewnętrznej między jednostkami Ministerstwa Finansów. (m. in. Krajowy VIES). e) Zapewnienie środków finansowych na podwyższenie jakości usług świadczonych przez administrację skarbową.
2. W zakresie budowy silnej, profesjonalnej służby skarbowej.
a) Stworzenie autonomicznej, ściśle zdefiniowanej pragmatyki zawodowej pracowników administracji skarbowej, wyłączonej ze służby cywilnej, na każdym poziomie organizacji Resortu. b) Stworzenie ścieżki zawodowej dla pracowników administracji skarbowej, określającej zasady oceny i awansowania pracowników na wszystkich szczeblach oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń. c) Wdrożenie szkoleń specjalistycznych na szczeblu centralnym i terenowym. d) Zapewnienie apolityczności pracowników skarbowych (zakaz członkostwa w partiach politycznych i zakaz manifestowania swoich poglądów politycznych).
3. W zakresie budowy efektywnej i sprawnej administracji skarbowej.
a) Doskonalenie szczelnego, sprawnego systemu poboru podatków. b) Zabezpieczenie w budżecie Państwa odpowiednich środków na funkcjonowanie administracji podatkowej. c) Oddzielenie funkcji zarządzania administracją skarbową od polityki podatkowej Ministerstwa Finansów. d) Zapewnienie precyzyjnego podziału i stałości kompetencji organów administracyjnych podległych Ministrowi Finansów. e) Zsynchronizowanie i ujednolicenie baz danych oraz prowadzonych spraw w organach podległych Ministrowi Finansów. f) Powołanie przez Ministra Finansów Pełnomocnika ds. modernizacji administracji skarbowej i ścisłe określenie zakresu jego działań. g) Zweryfikowanie struktury i sieci urzędów skarbowych, izb skarbowych, urzędów kontroli skarbowej oraz ich etatyzacji, w taki sposób, aby zapewnić sprawiedliwy i zbliżony poziom obciążenia pracą oraz rozsądną odległość dzielącą podatnika i organ podatkowy. h) Umieszczenie w planie pracy Kierownictwa Resortu na III kwartał 2008r. omówienia spraw organizacyjnych administracji skarbowej oraz sprawy powołania Pełnomocnika Ministra Finansów.
4. W zakresie promowania dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych.
a) Właściwe zorganizowanie obsługi podatników, zapewniające dogodne wypełnianie obowiązków podatkowych. b) Uproszczenie prawa podatkowego, jego jednoznaczność i stabilność. c) Zorganizowanie aktywnej, ujednoliconej polityki medialnej Ministerstwa Finansów i podległych jednostek organizacyjnych. d) Opracowanie projektu polityki informacyjnej Resortu wobec podległych urzędników oraz klientów zewnętrznych (strony internetowe, obsługa prasowa, publikacje i itp.). e) Kontynuacja i doskonalenie edukacji ekonomicznej społeczeństwa w kierunku uświadamiania obowiązków podatkowych. f) Realizowanie zadań poprawiających wizerunek administracji skarbowej i budujących zaufanie społeczeństwa do administracji skarbowej.
Członkowie Zespołu, w podsumowaniu prac, stwierdzili między innymi: ? -przed dzisiejszą administracją skarbową stoją cele strategiczne, a ich realizacja pozwoli na stworzenie nowoczesnej i elastycznej administracji skarbowej, o przejrzystej strukturze, ? -administracja ta powinna się także cechować precyzyjnie i jednoznacznie określonymi kompetencjami poszczególnych organów, ? -w pracach nad zmianami organizacyjnymi i strukturalnymi w administracji skarbowej należy wykorzystać dotychczasowe publikacje naukowe i materiały analityczne, w tym opracowaną przez Ministerstwo Finansów ?Strategię Działania Polskiej Administracji Skarbowej na lata 2005-2010?. ? przygotowania do zmian powinny być poprzedzone przeglądem modeli funkcjonowania wybranych administracji skarbowych przede wszystkim krajów Unii Europejskiej (a także OECD), ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań zbliżonych do naszej konstrukcji ustrojowej, a także zastrzeżeniem związanym z trwającymi procesami. ? prace, których efektem jest sprawozdanie Zespołu, powinny być kontynuowane (należy w szczególności opracować projekcję ścieżek dojścia do realizacji celów strategicznych i ustalić harmonogram działań), ? należy niezwłocznie rozpocząć prace nad nową ustawą o służbie podatkowej, zastępującą anachroniczną już ustawę o izbach i urzędach skarbowych.
Ponadto Zespół rekomendował do rozpatrzenia przez Kierownictwo Resortu wnioski wynikające ze Strategii Działania Polskiej Administracji Skarbowej na lata 2005-2010 opracowanej w czerwcu 2005 roku oraz powołanie przez Ministra Finansów Pełnomocnika ds. modernizacji administracji skarbowej, znającego specyfikę funkcjonowania administracji skarbowej, popartą doświadczeniem zawodowym. Zespół, w skład którego wchodzili przedstawiciele Ministerstwa Finansów oraz związków zawodowych, stwierdził, iż problemy te utrudniają, a czasami ? wprost uniemożliwiają zrealizowanie celów strategicznych polskiej administracji skarbowej, którymi, zdaniem Zespołu, są:
? Wysoka jakość usług świadczonych przez administrację skarbową. ? Silna i profesjonalna służba skarbowa. ? Efektywna i sprawna administracja skarbowa. ? Promowanie dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych.
Dla realizacji ww. celów i eliminacji problemów, o których mowa na wstępie, zaproponowano następujące działania:
5. W zakresie podniesienia jakości usług świadczonych przez administrację skarbową.
a) Ujednolicenie wewnętrznych struktur organizacyjnych i standardów funkcjonowania administracji skarbowej, przy jednoczesnym ograniczeniu rozwiązań szczególnych, (opracowanie ustawy o służbie podatkowej). b) Przyjęcie poprzez stosowną legislację, zalecanego przez Ministerstwo Finansów jednego systemu zarządzania jakością w administracji skarbowej. c) Zorganizowanie zewnętrznej polityki informacyjnej przez Ministerstwo Finansów i podległe jednostki organizacyjne. d) Wdrożenie elektronicznego systemu kompatybilnej, sprawnej i szybkiej komunikacji wewnętrznej między jednostkami Ministerstwa Finansów. (m. in. Krajowy VIES). e) Zapewnienie środków finansowych na podwyższenie jakości usług świadczonych przez administrację skarbową.
6. W zakresie budowy silnej, profesjonalnej służby skarbowej.
a) Stworzenie autonomicznej, ściśle zdefiniowanej pragmatyki zawodowej pracowników administracji skarbowej, wyłączonej ze służby cywilnej, na każdym poziomie organizacji Resortu. b) Stworzenie ścieżki zawodowej dla pracowników administracji skarbowej, określającej zasady oceny i awansowania pracowników na wszystkich szczeblach oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń. c) Wdrożenie szkoleń specjalistycznych na szczeblu centralnym i terenowym. d) Zapewnienie apolityczności pracowników skarbowych (zakaz członkostwa w partiach politycznych i zakaz manifestowania swoich poglądów politycznych).
7. W zakresie budowy efektywnej i sprawnej administracji skarbowej.
a) Doskonalenie szczelnego, sprawnego systemu poboru podatków. b) Zabezpieczenie w budżecie Państwa odpowiednich środków na funkcjonowanie administracji podatkowej. c) Oddzielenie funkcji zarządzania administracją skarbową od polityki podatkowej Ministerstwa Finansów. d) Zapewnienie precyzyjnego podziału i stałości kompetencji organów administracyjnych podległych Ministrowi Finansów. e) Zsynchronizowanie i ujednolicenie baz danych oraz prowadzonych spraw w organach podległych Ministrowi Finansów. f) Powołanie przez Ministra Finansów Pełnomocnika ds. modernizacji administracji skarbowej i ścisłe określenie zakresu jego działań. g) Zweryfikowanie struktury i sieci urzędów skarbowych, izb skarbowych, urzędów kontroli skarbowej oraz ich etatyzacji, w taki sposób, aby zapewnić sprawiedliwy i zbliżony poziom obciążenia pracą oraz rozsądną odległość dzielącą podatnika i organ podatkowy. h) Umieszczenie w planie pracy Kierownictwa Resortu na III kwartał 2008r. omówienia spraw organizacyjnych administracji skarbowej oraz sprawy powołania Pełnomocnika Ministra Finansów.
8. W zakresie promowania dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych.
a) Właściwe zorganizowanie obsługi podatników, zapewniające dogodne wypełnianie obowiązków podatkowych. b) Uproszczenie prawa podatkowego, jego jednoznaczność i stabilność. c) Zorganizowanie aktywnej, ujednoliconej polityki medialnej Ministerstwa Finansów i podległych jednostek organizacyjnych. d) Opracowanie projektu polityki informacyjnej Resortu wobec podległych urzędników oraz klientów zewnętrznych (strony internetowe, obsługa prasowa, publikacje i itp.). e) Kontynuacja i doskonalenie edukacji ekonomicznej społeczeństwa w kierunku uświadamiania obowiązków podatkowych. f) Realizowanie zadań poprawiających wizerunek administracji skarbowej i budujących zaufanie społeczeństwa do administracji skarbowej.
Członkowie Zespołu, w podsumowaniu prac, stwierdzili między innymi: ? -przed dzisiejszą administracją skarbową stoją cele strategiczne a ich realizacja pozwoli na stworzenie nowoczesnej i elastycznej administracji skarbowej, o przejrzystej strukturze, ? -administracja ta powinna się także cechować precyzyjnie i jednoznacznie określonymi kompetencjami poszczególnych organów, ? -w pracach nad zmianami organizacyjnymi i strukturalnymi w administracji skarbowej należy wykorzystać dotychczasowe publikacje naukowe i materiały analityczne, w tym opracowaną przez Ministerstwo Finansów ?Strategię Działania Polskiej Administracji Skarbowej na lata 2005-2010?. ? -przygotowania do zmian powinny być poprzedzone przeglądem modeli funkcjonowania wybranych administracji skarbowych przede wszystkim krajów Unii Europejskiej (a także OECD), ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań zbliżonych do naszej konstrukcji ustrojowej, a także zastrzeżeniem związanym z trwającymi procesami. ? -prace, których efektem jest sprawozdanie Zespołu, powinny być kontynuowane (należy w szczególności opracować projekcję ścieżek dojścia do realizacji celów strategicznych i ustalić harmonogram działań), ? -należy niezwłocznie rozpocząć prace nad nową ustawą o służbie podatkowej, zastępującą anachroniczną już ustawę o izbach i urzędach skarbowych.
Ponadto Zespół rekomendował do rozpatrzenia przez Kierownictwo Resortu wnioski wynikające ze Strategii Działania Polskiej Administracji Skarbowej na lata 2005-2010 opracowanej w czerwcu 2005 roku oraz powołanie przez Ministra Finansów Pełnomocnika ds. modernizacji administracji skarbowej, znającego specyfikę funkcjonowania administracji skarbowej, popartą doświadczeniem zawodowym.
Analiza bieżącego stanu wskazuje, że wskazane w czerwcu 2008 roku problemy w administracji podatkowej nie tylko nie zostały rozwiązane, ale nawet spiętrzyły się. Prawo podatkowe jak było niestabilne, tak jest niestabilne. O szkole skarbowości czy ścieżce kariery zawodowej można jedynie pomarzyć. Obciążenie zadaniami fiskalnymi wzrasta, przy czym na realizację tych zadań nie ma żadnych dodatkowych środków, a wynagrodzenia spadają nie tylko w wymiarze realnym, ale nawet nominalnym. Ministerstwo Finansów podjęło co prawda próbę ujednolicenia wewnętrzne struktury administracji skarbowej, ale sposób jej wdrażania jest nie do przyjęcia. Brak wiedzy o obciążeniu pracą poszczególnych urzędów, liczne błędy systemowe w projekcie nowych statutów urzędów, brak pilotażowych programów pozwalających na eliminację błędów w małej próbie czy wreszcie pospieszne konsultacje z zainteresowanymi (w piątek projekt, na poniedziałek opinia) ? kompromitują twórców tej ?reformy?. Ministerstwo Finansów często nie wspiera krytykowanych za normalne wykonywanie zadań pracowników, a zdarza się nawet, że przedstawiciele kierownictwa resortu krytykują prawidłowo wykonujących zadania pracowników. Wsparcie finansowe ze środków Unii Europejskiej jest nadal mizerne i często bezsensowne (na przykład zakup netbooków zamiast notebooków do pracy w jednostkach kontrolowanych), a wsparcia z PFRON nadal Ministerstwu Finansów ? mimo wielokrotnych monitów w tej sprawie ze strony związków zawodowych - nie udało się uzyskać w ogóle. W przeciwieństwie do Służby Celnej nadal nie ma w strukturze Ministerstwa Finansów szefa nadzorującego tylko i wyłącznie służby podatkowe. Na dodatek osoba nadzorująca urzędy skarbowe, izby skarbowe i urzędy kontroli skarbowej już nawet nie pozoruje dialogu społecznego, gdyż od 2 lat nie zechciała się spotkać z przedstawicielami związków zawodowych (przeciwnie, pod jej kierownictwem zbiera się dane personalne liderów związków zawodowych, co stwarza nieodparte wrażenie chęci zastraszenia działaczy związkowych). Nadal funkcjonują niekompatybilne systemy informatyczne (zróżnicowane, między którymi nie można wymieniać informacji, danych itp.), aktualnie funkcjonują w urzędach skarbowych: - system POLTAX zaprogramowany w języku ORACLE oraz aplikacje pomocnicze: - POLTAX2B - EGAPOLTAX - KONTROLA - BIBLIOTEKA AKT - RATY - SPED ? dla obsługi E-DEKLARACJI - system CZM zaprogramowany w języku CLIPPER przestarzały z licznymi wadami i od lat nie modernizowany mimo licznych wniosków a obsługujący ważną część działań urzędów skarbowych jakimi są podatki od czynności cywilno-prawnych - oraz wiele innych wykorzystujących łącza internetowe z serwerami Ministerstwa Finansów Faktem jest bardzo duża ilość zbieżnych sprawozdań, bez jednolitej bazy danych i jednolitych aplikacji do wykonania sprawozdań oraz oznak ze strony Ministerstwa wyciągania z nich wniosków skutkujących poprawą warunków działania urzędów skarbowych Brak jest także wyodrębnionego ze struktur MF przełożonego w randze adekwatnej do ilości podległych pracowników oraz wagi zadań, jakie mają do wykonania (nadzorującego tylko i wyłącznie służby podatkowe). Wprowadza się kolejne procedury prawne utrudniające skuteczny nadzór i pobór należności podatkowych Praktycznie coroczne nakładane są na urzędy skarbowe nowe zadania nie związane z poborem podatków, przy czym nowe zadania nakładane są bez zabezpieczenia odpowiednich środków na ich realizację (co niekorzystnie odbija się na głównym zadaniu aparatu podatkowego, jakim jest pozyskiwanie środków dla budżetu). Brak jasnej, skutecznej i racjonalnej polityki kadrowej przejawia się w fakcie funkcjonowania od 4 lat pełniących obowiązki naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych, ale także dyskryminowaniem osób, które wygrały konkursy, ale nie uzyskały stosownego namaszczenia z odpowiednich kręgów. Bardzo poważnym problemem są obniżające się w relacjach do innych grup zawodowych służby cywilnej od 3 lat płace. Szczególnie bolesnym problemem jest brak dialogu z ustawowymi przedstawicielami pracowników, a wręcz zachowania lekceważące i wrogie. Osoby postępujące w ten sposób nie biorą pod uwagę że jesteśmy kompetentnymi i doświadczonymi pracownikami, których uwagi mogły by rozwiązywać wiele problemów trapiących aparat skarbowy. Jesteśmy w pełni świadomi faktu, że dobro naszej służby idzie w parze z dobrem pracowników, a niekompetencja i brak dobrej woli przedstawicieli Ministerstwa Finansów odbija się niekorzystnie tak na pracownikach jaki i na służbie jaką pełnią dla państwa. Można oczywiście dalej osłabiać aparat skarbowy. Obniżać wynagrodzenia, a prawo czynić przyjaznym dla przestępców podatkowych. Można, zamiast modyfikować, chować do szuflady gotowe projekty reformy w skarbowości (jak to się zdarzyło w Ministerstwie Finansów). Można wreszcie tolerować ten stan, bo mamy ?najlepszego Ministra Finansów w Unii Europejskiej?. Ciekawe jednak, jak długo nie spowoduje to spadku dochodów państwa? Jak długo pracownicy skarbówki będą jeszcze to tolerować? Oby jak najdłużej, bo inaczej czeka nas ?strajk włoski? w aparacie skarbowym ? i wtedy może być tylko gorzej?
Pozdrawiam, Tomasz Ludwiński |  |