Art. 53 § 27 kks: Należność publicznoprawna uszczuplona czynem zabronionym jest to wyrażona liczbowo kwota pieniężna, od której uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia w całości lub w części osoba zobowiązana uchyliła się i w rzeczywistości ten uszczerbek finansowy nastąpił.

Art. 11. § 1. Jeżeli wymiar grzywny jest przewidziany w wielokrotności kwoty należności państwowej narażonej na uszczuplenie, za kwotę tę przyjmuje się różnicę między kwotą należną a kwotą przypadającą do uiszczenia według zeznania lub zgłoszenia strony.

A w jaki sposób podatnik ukrywa bądź ujawnia podatek w trakcie roku? Kiedyś były deklaracje miesięczne.
Nierozliczenie faktur na 2557 zł zarzut nierzetelnej księgi? Gdyby prokurator dostał taki wniosek, to sprawa po oświadczeniu podatnika, że omyłkowo, że zapomniał, że on zawsze prawidłowo… nie zostałaby wszczęta. Ja po zapłaceniu podatku dałabym mandat, gdybym się bardzo uparła to nawet 2. Nie robiłabym jednak sprawy sądowej o nierozliczenie faktur na taką kwotę.

Nie zgłoszenie działalności do CEIDG stanowi zatajenie przez organem podatkowym przedmiotu opodatkowania – działalności gospodarczej. Oczywistym jest, że takim działaniem sprawca narusza  szereg obowiązków podatnika, w tym obowiązek złożenia zeznania, jednak wszystkie te naruszenia są skutkiem decyzji sprawcy o nieujawnieniu działalności. Nieujawnienie działalności jest zaś przyczyną tych naruszeń, i jako przyczyna, pochłania skutki - pozostałe nieprawidłowości.
W literaturze wskazuje się, że Kodeks karny skarbowy ma budowę kaskadową: najcięższe czyny karalne opisane są na początku, a każdy następny artykuł opisuje czyn nie wyczerpujący znamion  czynów uprzednich. I dlatego czyny najcięższej kategorii - niezgłoszenie przedmiotu, czy podstawy opodatkowania znajdują się w art. 54, podanie nieprawdy w „ujawnieniu” - zeznaniu – w art. 56, a nierzetelna księga, bez uszczuplenia – w art. 61 kks.
Podobnie ma się rzecz w art. 54 kks. Wskazano w nim trzy znamiona czynu zabronionego: nie ujawnienie przedmiotu opodatkowania, nie ujawnienie podstawy opodatkowania i nie złożenie zeznania. Z uwagi na wagę nie ujawnienie przedmiotu zostało przez ustawodawcę wymienione jako pierwsze. Świadczy to o tym, że takie działanie ma najcięższy kaliber. Nie ujawnienie podstawy opodatkowania stanowi czyn lżejszej kategorii, a nie złożenie zeznania ma najmniejszy ładunek szkodliwości społecznej.
I teraz, na tle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w części dotyczącej osób prowadzących działalność gospodarczą:
1.Nie ujawnienie przedmiotu opodatkowania ma miejsce wtedy, gdy sprawca unika opodatkowania w ogóle nie zgłaszając prowadzenia działalności. W takim przypadku sam fakt niezgłoszenia działalności, jako najważniejszy, pochłania wszystkie jego implikacje, takie jak nie ujawnienie podstawy opodatkowania, czy nie złożenie zeznania.
2.Nie ujawnienie podstawy opodatkowania ma miejsce wtedy, gdy sprawca zgłasza prowadzenie działalności, a nie ujawnia podstawy opodatkowania – nie prowadzi ksiąg.
3.Natomiast sprawca, który zgłosił działalność (ujawnił przedmiot opodatkowania) i prowadzi księgi, (w których ujawnia podstawę opodatkowania), dopiero nie składając zeznania popełnia czyn z art. 54 kks.

Updof:
Art. 24a. 1. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej "księgą", z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a-22o.

Art. 44. 1. Podatnicy osiągający dochody:
1)   z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14,
2)   z najmu lub dzierżawy
są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 3f-3h.
2. Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2.
3. Podatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. Wysokość zaliczek, z zastrzeżeniem ust. 3f, ustala się w następujący sposób:
1)   obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku;
2)   zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26, 27 i 27b;
3)   zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
6. Zaliczki miesięczne od dochodów wymienionych w ust. 1, wpłaca się w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne podatnicy wpłacają w terminie do 20 dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc lub odpowiednio kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i dokona zapłaty podatku na zasadach określonych w art. 45.

Ordynacja podatkowa:
Art. 5. Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Art. 21. § 1. Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:
1)   zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania;
2)   doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.
§ 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3.
§ 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

(...)
Pojęcia „narażona lub uszczuplona na narażenia należność publicznoprawna" i „wymagalne zobowiązanie podatkowe" pochodzą z różnych gałęzi prawa. Co prawda, art. 53 § 30 k.k.s. odsyła w zakresie ustalenia znaczenia pojęć użytych w rozdziale 6 k.k.s. do definicji zawartych w ordynacji podatkowej, ale przecież termin „narażona lub uszczuplona na narażenie należność publicznoprawna" nie został zdefiniowany na gruncie ordynacji, lecz w kodeksie (art. 53 § 27 i 28 k.k.s.), i ma znaczenie swoiste. Z definicji tych nie wynika żadna przesłanka, by to organ podatkowy miał wypełnić je treścią.
Należy podkreślić, że wyliczenie kwot uszczuplonych lub narażonych na uszczuplenie należności publicznoprawnych nie jest tożsame z określeniem wymiaru podatku (ściślej: konkretnego zobowiązania podatkowego) w drodze decyzji administracyjnej. Nie wywołuje tożsamych skutków. Są to określenia zawarte w odrębnych aktach normatywnych różnych gałęzi prawa.
Oczywiście, można twierdzić, że przecież w obu przypadkach chodzi o to samo – o podatek. Jednak wspomniana dystynkcja powoduje, że o ile tylko organ podatkowy w drodze decyzji może określić zobowiązanie podatkowe w sposób odmienny, niż dokonał tego podatnik w deklaracji podatkowej, a ściślej: ustalić jego wymiar, o tyle określić wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej może tylko organ procesowy w postępowaniu karnym. W tym zakresie organ procesowy może, a nawet powinien wykorzystać ustalenia organów podatkowych odnośnie do prawidłowego wymiaru zobowiązania podatkowego, finalnie przyjmujące postać decyzji wymiarowej (o ile taka zapadła). Nie znaczy to jednak, że są to tożsame pojęcia. W pewnych przypadkach organ procesowy, dysponując decyzją wymiarową, musi nawet dokonać dalszych obliczeń w celu ustalenia wysokości uszczuplonej należności publicznoprawnej.
Traktowanie zatem uzyskania decyzji podatkowej jako warunku sine qua non postępowania karnego jest nieporozumieniem. Stanowi konsekwencję utożsamiania pojęć, których utożsamiać nie należy. Wywołują one różne skutki na różnych płaszczyznach prawnych („wymagalne zobowiązanie podatkowe" – na gruncie prawa podatkowego, „uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna" – w prawie karnym). Świadczą o tym m.in. odmienne sposoby egzekwowania tych kwot (a niekiedy nawet odrębne kwoty) w konsekwencji ustaleń dokonanych przez różne organy, w całkowicie odrębnych i autonomicznych względem siebie postępowaniach, oraz inne terminy przedawnienia. Gdyby było inaczej, należałoby postępowanie karne skarbowe traktować jako szczególny rodzaj postępowania podatkowego. Ponad wszelką wątpliwość postępowanie karne skarbowe jest jednak szczególnym rodzajem postępowania karnego. Ponadto z zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego (art. 8 § 1 k.p.k.) wynika, że ma on prawo do samodzielnego wyliczenia uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej oraz ustalenia w związku z tym, że doszło do złamania przepisów prawa finansowego.
(...)
Reasumując, problem, z którym zmierzył się SN w glosowanym orzeczeniu, sprowadza się do tego, jaki organ jest uprawniony do obliczenia uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej i czym owa należność w istocie jest. Niestety, SN błędnie utożsamia ją z wymagalnym zobowiązaniem podatkowym określonym w decyzji wymiarowej, co prowadzi Sąd do błędnego wniosku, że uzyskanie wymiarowej decyzji podatkowej stanowi warunek konieczny postępowania karnego. Stanowisko to pozbawione jest podstaw prawnych i wynika z utożsamiania pojęć, których utożsamiać nie należy. Niestety, upowszechnienie się poglądów zaprezentowanych w glosowanym orzeczeniu może prowadzić do niebezpiecznej w skutkach dysfunkcji systemu prawa w obszarze zarówno prawa karnego, jak i podatkowego.

Postanowienie
Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z dnia 17 czerwca 2009 r. II AKz 334/09
Sąd Okręgowy w Lublinie wywodzi, powołując się na dyspozycję art. 8 § 1 k.p.k., że sąd karny nie jest związany decyzjami organów podatkowych i w związku z tym uchylenie decyzji, a potem jej zmiana nie stanowi, w jego ocenie, nowego dowodu w rozumieniu art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. Powyższe stanowisko nie zyskało aprobaty Sądu Apelacyjnego, jako że pominięto w nim doniosłość decyzji wydawanych przez organy podatkowe w związku z konsekwencjami jakie rodzą one dla podatnika. Sąd Apelacyjny w Lublinie w ślad za Sądem Apelacyjnym w Krakowie stoi na stanowisku, że skoro mają one decydujące znaczenie dla ustalenia istnienia zobowiązania podatkowego, czy jego wysokości, rodzą po stronie podatnika określone skutki finansowe, zapadają w trybie odrębnych przepisów, przewidujących ich instancyjną kontrolę, w tym nadzwyczajny środek zaskarżenia, to należy je traktować jako rozstrzygnięcia "kształtujące stosunek prawny" w rozumieniu art. 8 § 2 k.p.k. (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 20 kwietnia 2000 r. w sprawie II AKa 32/00, KZS 2000/6/15). W konsekwencji korzystając z tego rodzaju statusu winny być traktowane jako nowa okoliczność faktyczna, a nie nowy dowód w sprawie, jak przyjął Sąd I instancji.