Zatrzymać w trybie 75 kpk można wyłącznie podejrzanego, a nie osobę podejrzewaną. Osobę podejrzewaną można zatrzymać tylko w trybie art. 247 kpk, a uczynić to władny jest jedynie prokurator (na wniosek fopp).
A tu coś na temat, kiedy mamy do czynienia z podejrzanym:
http://www.pk.gov.pl/upload_doc/000001218.doc
Ryszard A. Stefański
Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2009 r., sygn. IV KK 256/08
Streszczenie
W glosie zostały aprobowane oba poglądy Sądu Najwyższego, a jedynie dodano dodatkową argumentację na ich poparcie z odwołaniem się do wypowiedzi doktryny i orzecznictwa. Zwrócono uwagę, że poglądy te są na tyle ugruntowane w literaturze i orzecznictwie, że nie powinny budzić wątpliwości, zwłaszcza u podmiotu kwalifikowanego, jakim jest Prokurator Generalny.
1. Pomiędzy terminami ?wydanie? postanowienia z art. 71 § 1 k.p.k. a ?sporządzenie? postanowienia z art. 313 § 1 k.p.k. zachodzi istotna różnica, jako że dla ?wydania? niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych wskazanych w tym drugim przepisie, określanych jako ?promulgacja? postanowienia, która jest z kolei niezbędna dla skuteczności tej czynności procesowej. Tym samym dla przyjęcia, że nastąpiło przekształcenie się postępowania z fazy in rem w fazę in personam nie jest, poza wypadkami wskazanymi w art. 313§ 1 in fine k.p.k., wystarczające sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, lecz niezbędne jest również jego ogło-szenie podejrzanemu.
2. Niezwłoczne ogłoszenie nie oznacza nic innego, jak ogłoszenie w możliwie najszybszym czasie, bez zbędnych przerw, już w momencie sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów powinny zostać podjęte także czynności związane z wezwaniem podejrzanego do stawiennictwa w realnym terminie i, jeżeli nie wystąpią przeszkody wskazane w art. 313 § 1 in fine k.p.k., to obowiązkiem organu ścigania jest wykonanie wymienionych w tym przepisie czynności (sporządzenie, ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego) w możliwie krótkich odstępach czasu, bez nieuzasadnionej zwłoki, co nie oznacza ?natychmiast?. Obowiązek ?niezwłocznego? ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów ciąży tym samym na organie procesowym i wyłącznie z przy-czyn praktycznych (ukrywanie się podejrzanego lub jego nieobecność w kraju) możliwe jest w tym względzie opóźnienie.
1. W glosowanym postanowieniu Sąd Najwyższy ponownie wyjaśnił na czym polega przedstawienie zarzutów i od jakiego momentu postępowanie przygotowawcze przekształca się z prowadzonego w sprawie (in rem) w prowadzone przeciwko osobie (in personam). Wydawać by się mogło, że jest to instytucja na tyle utrwalona nie tylko w doktrynie, ale i w praktyce prokuratorskiej, że nie ma potrzeby do niej wracać. Tymczasem treść kasacji Prokuratora Generalnego wskazuje, że nawet tak kwalifikowany podmiot ma istotne trudności z rozumieniem tej instytucji. W skardze tej bowiem ? co wynika expressis verbis z motywów glosowanego postanowienia ? zaprezentowany został pogląd, że ?wszczęciem postępowania przeciwko osobie? nie jest chwila promulgacji postanowienia o przedstawieniu zarzutów, a moment jego sporządzenia. Jest to pogląd oczywiście błędny i zasadnie spotkał się trafnym odporem Sądu Najwyższego.
2. Treść art. 313 § 1 k.p.k. jest na tyle jasna, że nie pozostawia wątpliwości, że na przedstawienie zarzutów składają się trzy następujące po sobie czynności: 1) sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, 2) ogłaszanie go niezwłocznie podejrzanemu, 3) przesłuchanie podejrzanego. Ustawa nakłada na organ procesowy obowiązek ich wykonania i to w takiej kolejności, która musi być rygorystycznie przestrzegana . Ostatnie dwie czynności mogą być niewykonane tylko wówczas, gdy ? co zostało wyraźnie zastrzeżone w tym przepisie ? nie jest to możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju. Są to podstawowe czynności, które muszą być wykonane, by doszło do skutecznego przedstawienia zarzutów. Ponadto podejrzany może do czasu zawiadomienia go o terminie zaznajomienia z materiałami śledztwa żądać podania mu ustnie podstaw zarzutów, a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie, o czym należy go pouczyć, a w razie złożenia takiego wniosku uzasadnienie należy doręczyć podejrzanemu i ustanowionemu obrońcy w terminie 14 dni (art. 313 § 3 k.p.k.).
Na konieczność wykonania wszystkich tych podstawowych czynności zwracał już wcześniej uwagę Sąd Najwyższy, stwierdzając, że:
? ?Wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów nie można utożsamiać z jego sporządzeniem, gdyż wydanie postanowienia oznacza zarazem jego uzewnętrznienie? .
? "Aby postanowienie to zostało uznane za wydane, czyli prawnie skuteczne, niezbędne jest kumulatywne spełnienie 3 warunków: sporządzenie postanowienia, jego niezwłoczne ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego? .
? ?Przekształcenie dochodzenia z pierwszej fazy w drugą (?) następuje wraz z ?wydaniem? postanowienia o przedstawieniu zarzutów ? art. 71 § 1 k.p.k. Znaczenie terminu ?wydanie? i odkodowanie wynikających z niego norm prawnych może nastąpić jedynie przez pryzmat treści art. 313 § 1 k.p.k. Pomiędzy terminami ?wydanie? postanowienia z art. 71 § 1 k.p.k. a ?sporządzenie? z art. 313 § 1 k.p.k. zachodzi istotna różnica, jako że dla ?wydania? niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych określonych w tym drugim przepisie, w piśmiennictwie nazywanych ?promulgacją? postanowienia, niezbędną dla skuteczności tej procesowej czynności? .
Takie też stanowisko zajmował Naczelny Sąd Administracyjny, uznając, że ?W pojęciu ?wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów? mieści się nie tylko jego sporządzenie, lecz także obowiązek niezwłocznego ogłoszenia go osobie, wobec której je sporządzono (art. 71 i art. 313 k.p.k.). Istota tej czynności procesowej polega na przedstawieniu zarzutów osobie, wobec której zebrano w toku postępowania przygotowawczego dowody wskazujące na popełnienie przez nią przestępstwa? .
Trafnie Sąd Najwyższy odróżnia ?wydanie postanowienia o przestawieniu zarzutów? (art. 71 § 1 k.k.) od ?sporządzenia postanowienia o przestawieniu zarzutów? (art. 313 § 1 k.p.k.). Za takim rozróżnieniem przemawia zarówno wykładnia językowa, jak i systemowa. Słowo ?wydać? oznacza ?dać, wydzielić komu tyle ile się należy, tyle ile trzeba wręczyć? , ?ogłosić, podać do wiadomości? , ?powiadomić o czymś autorytatywnie? , zaś ?sporządzić? ? ?wykonać coś, zrobić z czego? , ?przygotować coś, zwłaszcza różnego rodzaju pisma, dokumenty? .
Posłużenie się przez ustawodawcę w tych przepisach różnymi pojęciami oznacza, że nie mogą one ? zgodnie z zakazem stosowania interpretacji homonimicznej ? być rozumiane tak samo. Błędnie w doktrynie utożsamiano te pojęcia, uznając, że kodeks postępowania karnego posługuje się tymi terminami zamiennie, na co ma wskazywać użyty w art. 313 § 1 k.k. zwrot ?sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów? . Gdyby w art. 71 § 1 k.p.k. chodziło tylko o sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, to ustawodawca posłużyłby się tym terminem i wówczas nie budziłoby wątpliwości, że podejrzanym jest osoba, co do której zostało tylko sporządzone postanowienie o przestawienia zarzutów i nie jest wymagane dokonanie innych czynności, np. ogłoszenia podejrzanemu . Użycie innego określenia, a mianowicie ?wydanie postanowienia o przestawieniu zarzutów?, nie można odczytać inaczej, jak w ten sposób, że termin ten obejmuje uzewnętrznienie postanowienia. Zasadnie zwrócono uwagę w piśmiennictwie, że do chwili ogłoszenia postanowienia mamy do czynienia z jego sporządzeniem . Treść art. 71 § 1 k.p.k. trzeba odczytywać przez pryzmat art. 313 § 1 k.p.k. Słusznie podkreśla się w doktrynie, że wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów oznacza jego uzewnętrznienie i nie można utożsamiać jego sporządzenia z wydaniem; przedstawienie zarzutów polega na sformułowaniu zarzutu i jego ujawnieniu podejrzanemu , o wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów przesądza podanie jego treści do wiadomości podejrzanemu .
?Sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów? ? to normatywna nazwa czynności technicznej, stanowiącej materialny przejaw oceny uprawnionego organu procesowego odnośnie do istnienia podstaw do przedstawienia określonej osobie zarzutów i jednocześnie pierwszy etap instytucji przedstawienia zarzutów, wywołującej skutki prawne dopiero z chwilą ogłoszenia postanowienia połączonego z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego . Zasadnie uznaje się, że sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest czynnością inaugurującą przedstawienie zarzutów .
Ogłoszenie postanowienia o przestawieniu zarzutów ma istotne znaczenie, bowiem w tym momencie podejrzany dowiaduje się o uzyskaniu statusu podejrzanego i może korzystać z przysługujących mu praw, a w szczególności z prawa do obrony, a nadto ma możliwość niezwłocznego ustosunkowania się do stawianych mu zarzutów.
3. Ogłoszenie podejrzanemu postanowienia o przedstawieniu zarzutów ma nastąpić niezwłocznie. Z punktu widzenie leksykalnego słowo ?niezwłocznie? oznacza ?natychmiast, zaraz, tak szybko jako to możliwe (?) bez zwłoki? .
W doktrynie wskazuje się, że jego ogłoszenie musi być dokonane: 1) bezpośrednio i natychmiast po jego sporządzeniu , 2) niezwłocznie po jego sporządzeniu, tj. najpóźniej w ciągu kilku dni , 3) natychmiast po sporządzeniu postanowienia , 4) w możliwie krótkich odstępach czasu , 5) bez nieuzasadnionej zwłoki , bez niepotrzebnej zwłoki , w możliwie jak najkrótszym czasie lub bez zbędnych przerw .
Sformułowania te wskazują, że nie może dojść do nieuzasadnionego opóźnienia. Nie sposób jednak akceptować poglądu, że ma to nastąpić natychmiast, bowiem gdyby zamiarem ustawodawcy było wprowadzenie takiego właśnie terminu, użyłby słowa ?natychmiast?, jak to uczynił np. w art. 246 § 3 k.p.k.. Nie jest możliwe odroczenie ogłoszenia tego postanowienia. Zaraz po ogłoszeniu postanowienia niezbędne jest też przystąpienie do przesłuchania podejrzanego. Słusznie Sąd Najwyższy w glosowanym postanowieniu wskazał, że termin ten zostanie zachowany gdy zostanie ono ogłoszone ?w możliwie najszybszym czasie, bez zbędnych przerw?.
4. Wyjątkowo można odstąpić od ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchania podejrzanego, lecz może to mieć miejsce tylko w wypadkach wskazanych w ustawie. W myśl art. 313 § 1 in fine k.p.k. można tak postąpić tylko wówczas, gdy nie jest to możliwe z powodu ukrywania się podejrzanego lub jego nieobecności w kraju. Jest to katalog zamknięty (numerus clausus) i inne okoliczności nie uzasadniają takiego procedowania. Słusznie Sąd Najwyższy w glosowanym postanowieniu podniósł, że ?Nie znajduje przy tym jakiegokolwiek uzasadnienia sformułowany w kasacji pogląd, że wymienienie w przepisie art. 313 § 1 in fine k.p.k. możliwych powodów zwłoki w ogłoszeniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów nie ma charakteru taksatywnego?, skoro ustawodawca nie posłużył się sformułowaniem dopuszczającym jeszcze inne okoliczności, np. określeniem ?w szczególności?, a rozszerzenie tych okoliczności stanowiłoby niedopuszczalną interpretację rozszerzająca na niekorzyść podejrzanego. Chodzi o okoliczności zawinione przez podejrzanego, którego zachowanie uniemożliwia ogłoszenie postanowienia oraz przesłuchanie. Do nieogłoszenia postanowienia o przedstawieniu i przesłuchania podejrzanego mogą doprowadzić także inne negatywne zachowania osoby podejrzanej, lecz nie mogą one ? ze względu na enumeratywne ich wyliczenie w art. 313 § 1 in fine k.p.k. ? skutkować opóźnienia dokonania tych czynności. By dochować tego terminu, już w momencie sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów ? na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w tymże postanowieniu ? powinny zostać podjęte także czynności związane z wezwaniem podejrzanego do stawiennictwa w realnym terminie. Gdy zajdzie taka konieczność, organ procesowy powinien podjąć pozostające w jego dyspozycji środki przymusu, by doprowadzić do ich wykonania. Słusznie wskazuje się w doktrynie, że w razie niestawienia się takiej osoby bez usprawiedliwienia konieczne może być zarządzenie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia (art. 247 § 1 k.p.k.) .
Możliwość ograniczenia się tylko do sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów we wskazanych wyżej dwóch wypadkach została wprowadzona ustawą z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy ? Kodeks postępowania karnego, ustawy ? Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych i została wymuszona koniecznością m.in. zastosowania tymczasowego aresztowania w celu wydania listu gończego (art. 279 § 1 k.p.k.). Przed zmianą tego przepisu w orzecznictwie wyjątkowo dopuszczano taką możliwość, wskazując, że ?Wszczęcie postępowania karnego przeciwko osobie o przestępstwo zarzuca?ne jej w postanowieniu o przedstawieniu zarzutów następuje z datą jego wydania także wtedy, gdy z przyczyn niezależnych od organów ścigania (np. z powodu ucieczki lub ukrywania się podejrzanego) nie nastąpiło niezwłocznie ogłoszenie go osobie podejrzanej? .
Commentary on the Supreme Court decision of 16 January 2009, file no. IV KK 256/08
Abstract
This commentary accepts both opinions of the Supreme Court but provides additional arguments in their favour by resorting to doctrine and judicial decisions. Attention is also paid to the fact that the said opinions are so well established in the literature and judicial decisions that they should not be questioned in any way whatsoever, especially by such a qualified authority as Prosecutor General.
|
kadet 
Tylko to nie jakiś urzędnik ale funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego 
>> ładniej brzmi, a prokurator to prokurator szkoda że nie nadzoruje nas zamiast izby.. 
