Moi rodzice zmarli ..mama 2004 a ojciec 2005. Sprawa spadkowa jedna tylko , od razu po mamie i ojcu odbyła sie w marcu 2007 roku. Czy do US musze druki składać osobne po mamie i po tacie, czy tylko po tacie , bo on umarł później .W skład masy spadkowej wchodzi ksiażeczka oszczędnościowa po mamie , domek na wsi - własność tylko taty i mieszkanie własnościowe - wspólnota majatkowa rodziców.

Wszystko na jednym druku. Z postanowieniem sądu.

Oki...ale na druku jest tylko jedno miejsce gdzie podaje sie dane spadkodawcy...to kogo mam podać?

na dwóch, zdecydowanie na dwóch, w ramach oszczędności papieru.

Postępowanie podatkowe prowadzone jest osobno po karzdym ze zmarłych. To ze jest jedno postnowienie sądu nie ma znaczenia. Trzeba złozyć dwa zeznania SD-3. Urząd wyda decyzje osobno w sprawie po mamie i po tacie.

A można zamiast "po karzdym" zmarłym postępowanie prowadzić "po każdym"?  

A ja potem się dziwię, że na różnych forach piszą o "niedouczonych urzędnikach skarbowych".  :angry2:

Oj, Michu, Michu, nieładnie, może chłopina sie po prostu przejęzyczył, albo to była "oczywista omyłka' czyli literówka.

No dobrze, ale po mamie jest podział na mnie, brata i obecnie nieżyjącego tatę. W takim razie, czy za ojca też należy składać SD-3. Według postanowienia sądu po mamie dziedziczymy po 1/3 więc jeśli chodzi o mieszkanie (wspólnota majatkowa obojga rodziców), to jaką część zapisać w zeznaniu podatkowym. Bo chyba do podziału wtedy szłaby tylko połowa mieszkania, druga część należała do taty jako współmałżonka. :unsure:

A można zamiast "po karzdym" zmarłym postępowanie prowadzić "po każdym"?  

A ja potem się dziwię, że na różnych forach piszą o "niedouczonych urzędnikach skarbowych".  :angry2:
<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Ciekawe czy potrafisz wypowiedzieć się merytorycznie na temat podatku od spadku. Jeżeli nie to daruj sobie wpisy na ten temat.



No dobrze, ale po mamie jest podział na mnie, brata i obecnie nieżyjącego tatę. W takim razie, czy za ojca też należy składać SD-3. Według postanowienia sądu po mamie dziedziczymy po 1/3 więc jeśli chodzi o mieszkanie (wspólnota majatkowa obojga rodziców), to jaką część zapisać w zeznaniu podatkowym. Bo chyba do podziału wtedy szłaby tylko połowa mieszkania, druga część należała do taty jako współmałżonka. :unsure:
<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Zeznania podatkowe składają tylko żyjący spadkobiercy. Nie składasz więc zeznania po mamie za ojca. Zeznanie SD-3 (po każdym zmarłym) możesz złożyć jedno razem z bratem wtedy na drugiego spadkobiercę dołącza się załącznik SD-3A albo możecie złożyć 2 zeznania odrębnie. Jeżeli rodzice byli współwłaścicielami mieszkania to jako przedmiot spadku wpisujesz 1/2 mieszkania w zeznaniu po mamie. W zeznaniu po tacie to już wychodzi 4/6.

Sprawy dysortografii mamy chyba juz wyjaśnione. Ewentualne dalsze wyrażanie swoich uczuć do siebie przenieście na priv.
Natomiast zapraszam do kontynuacji w temacie, który czy chcemy czy nie, niestety przy śmierci bliskich nas nie omija.

Data: 13.06.2007 r. e-prawnik

Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Co do zasady podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy (w tym nieruchomości) znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych (np. użytkowania wieczystego, służebności gruntowej, udziałów w spółce kapitałowej, prawa do nieodpłatnego nabycia akcji) wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
darowizny, polecenia darczyńcy;
zasiedzenia;
nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego (np. lokaty bankowej) na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Jakie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn obowiązują?

Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje jednak szereg zwolnień przy nabyciu majątku w drodze spadku, darowizny itd. Zgodnie z art. 4 ustawy, zwalnia się od podatku m.in.:

1.    nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem:

budynków mieszkalnych,
budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym,
urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców
- pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia;

2.     nabycie praw do wkładów w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w spółdzielni kółek rolniczych;

3.    nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na określone cele mieszkaniowe:

na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni,
budowę domu jednorodzinnego,
nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość
albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami;
4.    nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków zgromadzonych na tym rachunku na cele mieszkaniowe;

5.    nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości - do wysokości udziału we współwłasności;

6.     nabycie w drodze spadku:

przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym;
dzieł sztuki i rękopisów będących przedmiotem twórczości spadkodawcy oraz materiałów bibliotecznych, jeżeli spadkodawca zajmował się twórczością lub działalnością naukową, oświatową, artystyczną, literacką lub publicystyczną,
zabytków ruchomych i kolekcji wpisanych do rejestru zabytków, a także zabytków użyczonych muzeum w celach naukowych lub wystawienniczych na okres nie krótszy niż 2 lata,
przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, jeżeli nabywca zabezpiecza je i konserwuje zgodnie z obowiązującymi przepisami;
7.    nabycie przez rolnika pojazdów rolniczych i maszyn rolniczych oraz części do tych pojazdów i maszyn pod warunkiem, że te pojazdy i maszyny rolnicze w ciągu 3 lat od daty otrzymania nie zostaną przez nabywcę sprzedane lub darowane osobom trzecim; niedotrzymanie tego warunku powoduje utratę zwolnienia;

8.    nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

9.     nabycie w drodze spadku prawa do rekompensaty w rozumieniu ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Wszystkie zwolnienia stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Niektóre z poprzednio obowiązujących zwolnień od podatku (np. dotyczące zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części) znikły z końcem 2006 roku, inne zaś uległy pewnym zmianom, dlatego zostały osobno omówione w dalszej części niniejszego opracowania.

Na czym polega zwolnienie od podatku od spadków i darowizn dla najbliższych?

Kogo obejmuje zwolnienie od podatku?

W praktyce podatkowi od spadków i darowizn w większości przypadków podlegało przekazywanie majątku nieodpłatnie między członkami najbliższej rodziny. Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn znosi obciążenia podatkowe tych osób. Od początku 2007 roku do ustawy o podatku od spadków i darowizn zostało bowiem wprowadzone nowe zwolnienie od tego podatku. Zgodnie z dodanym art. 4a, zwalnia się mianowicie od podatku w całości nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo ojczyma i macochę, pod warunkiem jednak, iż:

zgłoszą to nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku dziedziczenia, zapisu lub dalszego zapisu w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9 637 zł - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków:

w których nabycie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat od daty pierwszego nabycia nie przekroczyła kwoty wolnej od podatku, właściwej dla I grupy podatkowej (czyli obecnie 9.637 zł) oraz
gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Zatem osoby te nie zapłacą podatku, niezależnie jak duży majątek nabędą i co będzie wchodziło w jego skład. Nowe rozwiązanie, jako uwzględniające bliskie relacje rodzinne, wydaje się słuszne społecznie, a ponadto powinno przynieść korzyści w postaci regulowania stanów prawnych nieruchomości i aktualizowania w rejestrach danych dotyczących właścicieli, m.in. w ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomości) oraz księgach wieczystych. Ułatwi także porząd­kowanie spraw majątkowych za życia.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn dzieli podatników podatku od spadków i darowizn na trzy grupy podatkowe, ze względu na osobisty stosunek nabywcy do osoby, od której lub po której nastąpiło nabycie rzeczy i praw majątkowych. Najłagodniej w podatku od spadków i darowizn jest traktowana I grupa podatkowa, do której należą najbliżsi krewni lub powinowaci. Grupę tę stanowią: małżonek, wstępni i zstępni, pasierbowie, zięciowie, synowe, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie. Nowelizacja zaś w ramach I grupy podatkowej wyłoniła „podgrupę” podatników, którzy mogą korzystać z omawianego nowego zwolnienia od podatku. Nowy art. 4a ust. 1 stanowi, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, ojczyma, macochę oraz rodzeństwo. Oznacza to, iż zwolnienie, w porównaniu do osób zaliczonych do I grupy podatkowej, nie obejmie zięcia, synowej oraz teściów.

Do końca 2006 roku te same osoby musiały płacić podatek, który w zależności od wartości darowizny lub spadku wynosi dla I grupy podatkowej od 3 do 7 %. Podatku od przesunięć w ramach I grupy podatkowej nie płaci się tylko wówczas, gdy wartość spadku lub darowizny nie przekracza 9637 zł (to limit pięcioletni liczony dla wszystkiego, co otrzymujemy od jednej osoby).

Jakie warunki muszą zostać spełnione?

Jak wskazano wyżej, całkowite zwolnienie od podatku będzie następowało pod warunkiem zgłoszenia faktu nabycia majątku organowi podatkowemu w terminie jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Minister Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych określił wzór takiego zgłoszenia (formularz SD-Z1). Należy w nim dokładnie opisać wszystko, co po określonej osobie odziedziczyliśmy lub co nam darowała. Obowiązek zgłaszania organowi podatkowemu majątku nabytego pod tytułem darmym przez nabywców zwolnionych od podatku, który zastąpi składanie przez te osoby zeznań podatkowych o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, ma na celu uzyskanie pewności prawnopododatkowej odnośnie nabytego majątku.

W przypadku gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, przekracza kwotę wolną od podatku dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (obecnie jest to kwota 9 637 zł), a przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, wprowadzono ponadto obowiązek udokumentowania faktu ich otrzymania, poprzez przedstawienie dowodu ich przekazania na rachunek bankowy obdarowanego, prowadzony przez SKOK lub przekazem pocztowym.

Wprowadzenie tych warunków ma na celu zapew­nienie szczelności systemu podatkowego.

Konsekwencją niezgłoszenia w terminie naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia rzeczy lub praw majątkowych lub nieudokumentowania otrzymania tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek nabywcy lub przekazem pocztowym będzie opodatkowanie według zasad określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Zatem w razie niezgłoszenia nabycia w wyznaczonym terminie zwolnienie to przepadnie i nabyty majątek będzie podlegał opodatkowaniu.

Brak zgłoszenia majątku w wyżej wskazanym terminie nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla podatnika w jednej sytuacji. Mianowicie podatnik nie utraci prawa do zwolnienia, gdy o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych dowiedział się po upływie terminu, w którym zobowiązany był zgłosić nabycie. W takim przypadku, aby zwolnienie przysługiwało, nabywca winien zgłosić te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobnić (co oznacza mniejszy stopień prawdopodobieństwa niż udowodnienie) fakt późniejszego dowiedzenia się o nabyciu.

Przy ustalaniu terminu złożenia zgłoszenia SD-Z1 obowiązują ogólne zasady określone w Ordynacji podatkowej. Zatem terminy określone w miesiącach kończą się z upływem dnia, który jest taki sam, jak w dacie początkowej, w ostatnim miesiącu wyznaczonego terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.

Opodatkowanie pozostałych nabywców (zaliczonych do I, II i III grupy podatkowej), niewymienionych w nowym art. 4a, następuje na dotychczasowych zasadach.

Na czym polega zwolnienie od podatku darowizny pieniędzy na spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego?

Od początku 2007 r. rozszerzono katalog zwolnień o spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. Mianowicie, zwolnieniem od podatku objęto dodatkowo nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeśli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Ponadto w zwolnieniu od podatku nabycia w drodze darowizny przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej pieniędzy i rzeczy z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe, sprecyzowano, że znajdzie ono zastosowanie tylko wówczas, gdy nabywca przeznaczy przedmiot darowizny na cele mieszkaniowe wskazane w ustawie w terminie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania.

Obecnie zatem z Orzeczenia [1]wolnieniu od podatku podlega nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na określone cele mieszkaniowe:

na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni,
budowę domu jednorodzinnego,
nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość
albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami (art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn).
Na czym polega zwolnienie od podatku nabycia w drodze dziedziczenia praw do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej?

Od 1 stycznia 2007 r. przewidziano nowe zwolnienie z podatku dla nabycia w drodze dziedziczenia praw do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej przez osobę zaliczoną do I lub II grupy podatkowej, jeżeli spełnia warunki określone w art. 16 ust. 2 pkt 2-5 (tj. jeżeli nie ma w inny sposób zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych) oraz spółdzielcze prawo do tego lokalu będzie przysługiwało nabywcy wkładu przez okres co najmniej 5 lat od dnia jego ustanowienia (nowy art. 4 ust. 1 pkt 5a ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Wolne od podatku jest więc teraz nabycie w drodze dziedziczenia praw do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej przez osobę zaliczoną do I lub II grupy podatkowej, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

spółdzielcze prawo do tego lokalu będzie przysługiwało nabywcy wkładu przez okres co najmniej 5 lat od dnia jego ustanowienia; warunek ten uważa się za zachowany także w przypadku przeniesienia przez spółdzielnię własności tego lokalu na nabywcę;
nie jest właścicielem innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nim przeniesie własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
nie przysługuje jej spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekaże je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;;
nie jest najemcą lokalu lub budynku lub będąc nim rozwiąże umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
będzie zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokona jego zbycia przez okres 5 lat:
od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym  lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.
Nowe zwolnienie stanowi istotne uzupełnienie ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jest ono uzasadnione potrzebą równego traktowania osób, które nabywają uprawnienia do lokali spółdzielczych.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zmianami);
Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2005 r., Nr 169, poz. 1418, ze zm.);
Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. 2006 r., Nr 243, poz. 1762)
<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Czym jest spadek?
<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Aby więc zaliczyć prawo lub obowiązek do spadku, musi spełniać łącznie następujące warunki:

mieć charakter cywilnoprawny,
mieć charakter majątkowy,
nie być ściśle związane z osoba zmarłego oraz
nie należeć do praw, które przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Co decyduje o cywilnoprawnym charakterze praw i obowiązków?

Do spadku wchodzą wyłącznie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego o charakterze cywilnoprawnym. O zaliczeniu praw i obowiązków do grupy praw i obowiązków cywilnoprawnych przesądza ich pochodzenie; jedynie bowiem prawa i obowiązki wywodzące się ze stosunków prawnych regulowanych przepisami prawa cywilnego cechują się cywilnoprawna naturą. Co jednak przesądza o tym, że dany stosunek prawny ma charakter cywilnoprawny? Otóż jest to metoda regulacji, oparta na autonomii woli stron takiego stosunku. Autonomia owa oznacza, iż strony mogą w dowolny sposób kształtować treść stosunku prawnego (w granicach prawa rzecz jasna), a w szczególności, że jedna ze stron nie jest podporządkowana drugiej (jak ma to miejsce np. w stosunkach administracyjnoprawnych). Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, cechą takiego stosunku jest przede wszystkim równorzędność podmiotów, brak jest tu podporządkowania którejś ze stron. Nie mają charakteru cywilnoprawnego prawa i obowiązki wynikające ze stosunków administracyjnoprawnych, prawnofinansowych, prawnokarnych.

Cywilnoprawny charakter będą więc miały wszelkie prawa i obowiązki pochodzące z umów, np. ze sprzedaży, najmu, dzierżawy, pożyczki itd. tym samym nie wejdą w skład spadku prawa i obowiązki natury administracyjnoprawnej, karnoprawnej czy finansowo prawnej (ale tu ważny wyjątek: na spadkobierców przechodzi uprawnienie do żądanie zwrotu kwoty nadpłaconego podatku dochodowego). Nie będzie też należeć do spadku uprawnienie do świadczeń emerytalnych i rentowych.

Przykład:

Spadkodawca nie zapłacił orzeczonej w postępowaniu karnym grzywny. Jednakże to zobowiązanie nie wchodzi w skład spadku, gdyż jest to zobowiązanie normowane przepisani krarnymi, a nie cywilnymi. Zgodnie zaś z art. 15 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego, w razie śmierci skazanego sąd umarza postępowanie wykonawcze. Zatem na spadkobierców nie przechodzi obowiązek zapłaty kary grzywny.
Czym jest majątkowy charakter praw i obowiązków?

Za majątkowe uważa się te praw i obowiązki, które uwarunkowane są bezpośrednio ekonomicznym interesem uprawnionego/zobowiązanego. Jako że prawo cywilne co do zasady normuje stosunki majątkowe, także znacząca większość praw i obowiązków wynikających z norm cywilnoprawnych będzie miała taki charakter, zaś prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym będą należały do rzadkości. Tym samym łatwiej scharakteryzować kategorię praw i obowiązków majątkowych poprzez wyszczególnienie praw i obowiązków niemajątkowych. Do tych ostatnich zalicza się zatem:

wszystkie prawa osobiste (np. prawo do ochrony zdrowia, prawo do ochrony wizerunku, wolność osobista, swoboda sumienia itp.), a tym samym związane z nimi obowiązki oraz
prawa i obowiązki wynikające ze stosunków prawnorodzinnych (np. władza rodzicielska); ale już uprawnienie i obowiązek alimentacyjny mają charakter majątkowy.
Do spadku nie należą natomiast prawa i obowiązki zmarłego o charakterze niemajątkowym, czyli nie związane w sposób bezpośredni ze sferą ekonomicznych interesów uprawnionego. Do takich praw należą bez wątpienia dobra osobiste (np. prawo do ochrony zdrowia, czci, wolności, tajemnicy korespondencji) oraz niektóre prawa rodzinne, wynikające z małżeństwa czy pokrewieństwa, jak np. prawo do żądania rozwodu. Prawa, o których mowa wyżej, nie podlegają dziedziczeniu, gdyż wygasają z chwilą śmierci uprawnionego.

Jakie prawa i obowiązki w sposób ścisły wiążą się z osobą zmarłego?

Ścisły związek prawa lub obowiązku z osobą spadkodawcy powoduje, że takie prawo lub obowiązek, mimo cywilnoprawnego i majątkowego charakteru, nie wchodzi w skład spadku. Dotyczy to praw, które służą zaspokajaniu indywidualnych potrzeb uprawnionego. Ich powstanie związane jest z sytuacją konkretnej osoby; np. jeśli spadkodawcy przysługiwały alimenty zasądzone przez sąd, to takie uprawnienie do pobierania alimentów wygasa z chwilą śmierci uprawnionego i nie przechodzi na spadkobierców.

W przypadku tej kategorii również łatwiej ją opisać poprzez odwołanie się do przykładów praw i obowiązków, które jednak są ściśle powiązane z osobą zmarłego; wszelkie pozostałe wejdą w skład spadku. A zatem spośród praw i obowiązków, które wiążą się nierozerwalnie z osobą zmarłego, wymienić należy wśród najważniejszych:

prawa i obowiązki majątkowe wynikające ze stosunków rodzinnych - np. prawo do żądania dostarczenia środków utrzymania (alimentów) i odpowiadający mu obowiązek alimentacyjny – prawo to gaśnie z chwilą śmierci uprawnionego, a w razie śmierci zobowiązanego obowiązek nie przechodzi na jego spadkobierców (139 k.r.o.), może powstać do zobowiązanego w dalszej kolejności (132 k.r.o.); raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym (SN); spadkobierców zobowiązanego obciąża obowiązek uiszczenia rat alimentacyjnych, które stały się wymagalne za życia ich spadkodawcy. W tej kategorii są też wyjątki – prawa i obowiązki (rodzinne majątkowe), które należą do spadku i z nim przechodzą na spadkobierców;
inne prawa majątkowe, które z definicji nie mogą trwać dłużej niż przez czas życia uprawnionego - zalicza się tu użytkowanie, prawo dożywocia, służebności osobiste (choć można się umówić, by służebność mieszkania przeszła na oznaczone osoby) oraz prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (444 k.c.) albo ustanowionej w drodze umowy (905 k.c.), a także prawo dożywocia;
niektóre stosunki obligacyjne - tzn. zobowiązaniowe (które strony zwykle nawiązują ze względu na szczególne umiejętności jednej z nich lub osobiste zaufanie) - ulegające rozwiązaniu w razie śmierci jednej ze stron – skutek ten zależy zwykle od dalszych okoliczności określonych w ustawie lub od treści umowy; Chodzi z reguły o takie stosunki prawne, w których występuje element szczególnego zaufania lub świadczenie ma być spełnione przez osobę o pewnych kwalifikacjach. Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie (wymaga pewnych kwalifikacji artystycznych, rzemieślniczych, np. dla namalowania obrazu), rozwiązuje się wskutek jego śmierci (645 § 1 k.c.); w braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa wskutek śmierci dającego zlecenie (747 k.c.), natomiast wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie (748 k.c.); w przypadku śmierci wspólnika umowa spółki w stosunku do niego ulega rozwiązaniu, a jeśli było tylko 2 wspólników, to cała spółka przestaje istnieć, w umowie można jednak skutek ten wyłączyć, postanawiając, że do spółki na miejsce zmarłego wspólnika wejdą jego spadkobiercy (872 k.c.);
wszelkie praw spółdzielcze, gdyż powiązane one są z członkostwem w spółdzielni, a to ustaje w skutek śmierci członka; Na spadkobierców przechodzą jednak prawa majątkowe członka, jakie przysługiwałyby mu w razie wystąpienia ze spółdzielni;
nie przechodzi w zasadzie na spadkobierców prawo do zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdędoznaną wskutek naruszenia dóbr osobistych. Wyjątek: gdy roszczenie zostało uznane na piśmie albo powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego (448 w zw. 445 § 3 k.c.).
Przykład:

Spadkodawca został niesłusznie aresztowany i w związku z tym przysługiwało mu roszczenie o odszkodowanie za niesłuszne aresztowanie. Jednak przed śmiercią nie wystąpił o zasądzenie odszkodowania. Zatem wraz ze śmiercią uprawnionego roszczenie wygasło. Jest to bowiem prawo ściśle związane z osobą uprawnionego. Gdyby natomiast spadkodawca wystąpił z odpowiednim powództwem, wówczas w skład spadku wejdzie roszczenie o odszkodowanie.
Przykład:

Spadkodawcy przysługiwało prawo mieszkania u krewnego w osobnym pokoju.. Powyższe uprawnienie stanowiło służebność osobistą, polegającą na obciążeniu nieruchomości (lokalu mieszkalnego) na rzecz oznaczonej osoby fizycznej. Zgodnie z art. 299  K.c. służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Podkreśla to ścisłe związanie tego prawa z osobą, której ono przysługuje. Prawo takie jest niezbywalne i wygaśnie najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.
Przykład:

Umowa spółki cywilnej została zawarta pomiędzy trzema wspólnikami. W umowie nie zastrzeżono, że spadkobiercy zmarłego wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. Zatem śmierć wspólnika 3-osobowej spółki powoduje skutek w postaci rozwiązania umowy spółki. Spółka przestaje istnieć.
Jakie prawa przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami?

Kolejną grupę praw i obowiązków majątkowych niewchodzących w skład spadku stanowią prawa przechodzące na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Prawa te nie wchodzą do spadku, wszelkie pozostałe zaś – tak. Sytuacje takie przewidują przepisy szczególne, wskazujące konkretne osoby, na które przechodzą prawa lub obowiązki spadkodawcy. Do tych praw zalicza się:

prawo określonych w ustawie osób (małżonek, dzieci oraz inne osoby, w stosunku do których na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny, konkubent zmarłego) do wejścia w stosunek najmu po zmarłym, jeśli osoby te zamieszkiwały stale z najemca do chwili jego śmierci;
służebność mieszkania przysługująca dzieciom, rodzicom i małżonkowi zmarłego, jeśli tak się umówiono,
prawo do żądania połowy środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego przez wskazane przez zmarłego osoby;
prawo do żądania przez oznaczone osoby sumy przypadającej uprawnionemu z tytułu ubezpieczenia osobowego;Suma przypadająca uprawnionemu z tytułu ubezpieczenia osobowego nie należy do spadku po ubezpieczonym. Uprawnione do jej otrzymania są wyłącznie osoby wskazane w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczenia (art. 831 K.c.);
prawo żądania od banku, w którym rachunek miał zmarły, zwrotu kosztów pogrzebu;
prawo żądania od banku przez wskazaną przez posiadacza rachunku osobę wypłaty kwoty nie przekraczającej dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia (jeśli tak postanowił zmarły posiadacz rachunku);
prawo do żądania od spółdzielni wypłaty udziału, jeśli zmarły członek tak postanowił.
Przykład:

Posiadacz rachunku oszczędnościowego może wskazać w umowie z bankiem osobę, której bank ma wypłacić z chwilą jego śmierci kwotę nie wyższą niż przypadająca na ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie przekraczającą jednak wysokości środków na rachunku. Kwota ta nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Powyższa możliwość wskazania osoby uprawnionej nie może dotyczyć rachunku oszczędnościowego prowadzonego dla kilkuosób (tak wynika z przepisów art. 57 Prawa bankowego). W sytuacji, gdy posiadacz rachunku nie wskaże osoby, której bank ma wypłacić z chwilą jego śmierci określoną kwotę, wówczas środkizgromadzone na rachunku bankowym wejdą w skład spadku i będą podlegały dziedziczeniu na zasadach ogólnych.
Jakie prawa wchodzą w skład spadku?

W skład spadku wchodzą prawa rzeczowe, czyli własność, użytkowanie wieczyste i większość praw rzeczowych ograniczonych (ograniczone prawa rzeczowe to użytkowanie, służebność, spółdzielcze własnościowe prawa, zastaw i hipoteka). Odrębnym problemem jest problem dziedziczenia posiadania. Obecnie przyjmuje się, że posiadanie wchodzi w skład spadku.

Stosunki zobowiązaniowe stwarzają więź prawną, na podstawie której jedna osoba (wierzyciel) może żądać od drugiej (dłużnika) świadczenia, a ta ostatnia powinna to świadczenie spełnić. Takie stosunki, których podmiotem był spadkodawca, w zasadzie nie wygasają z chwilą jego śmierci. Wyjątki zostały omówione powyżej (np. umowa o dzieło lub zlecenie). Zatem również prawa wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, co do zasady, wchodzą w skład spadku.

W związku z powyższym przechodzą na spadkobiercę roszczenia wynikające z większości umów zawartych przez spadkodawcę.

Przykład:

Jeśli spadkodawca zawarł umowę kupna-sprzedaży jakiejś rzeczy, która nie została wykonana przed jego śmiercią, spadkobierca ma prawo domagać się wydania rzeczy i spełnienia innych świadczeń, o ile przewidywała je umowa.
Przykład:

W skład spadku wchodzi także uprawnienie darczyńcy do odwołania darowizny. Prawo to wchodzi w skład spadku, o ile zdarzenia powodujące powstanie takiego uprawnienia istniały już przed śmiercią darczyńcy.. Taka sytuacja może także zaistnieć, jeżeli obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy (art. 899 § 2 K.c.). Wówczas spadkobierca może odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności obdarowanego.
Jakie obowiązki wchodzą w skład spadku?

Obok praw, w skład spadku wchodzą również cywilnoprawne obowiązki majątkowe, czyli długi spadkowe. Analogicznie jak prawa wchodzące w skład spadku, również obowiązki muszą spełnić określone kryteria. Muszą zatem mieć charakter majątkowy, nie mogą pozostawać w ścisłym związku z osobą spadkodawcy oraz nie mogą przechodzić na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Do spadku należą więc także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów i poleceń, a także koszty zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu (jeśli taki został ustanowiony) - dalej je przedstawiamy.

Przykład:

Obowiązek alimentacyjny spadkodawcy gaśnie z chwilą śmierci zobowiązanego. Jednak przechodzi na spadkobierców obowiązek zapłaty wymagalnych rat alimentacyjnych. Zatem, jeżeli spadkodawca nie płacił alimentów, obowiązek zapłaty wymagalnych rat przechodzi na spadkobierców i staje się długiem spadkowym. Dotyczy to jednak tylko rat nieprzedawnionych, bowiem w skład spadku wchodzi także prawo uchylenia się od zaspokojenie przedawnionego roszczenia (w przypadku świadczeń okresowych, a do takich należą alimenty, okres przedawnienia wynosi 3 lata).


Należy także zwrócić uwagę, że spadkobiercy mogą stać się podmiotami pewnych obowiązków, które nie ciążyły na spadkodawcy. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, kiedy stosunek prawny, którego podmiotem był spadkodawca wygasł z chwilą jego śmierci, jednak pozostały pewne obowiązki o charakterze majątkowym.

Przykład:

Umowa o namalowanie obrazu przez spadkodawcę uległa rozwiązaniu z chwilą śmierci jednej ze stron. Jednakże zamawiający obraz zapłacił za niego, w formie zaliczki, połowę ceny. W związku z tym, że świadczenie nie zostanie spełnione, kwota, którą zapłacił zamawiający, powinna ulec zwrotowi.
Do długów spadkowych należą także obowiązki powstające z chwilą śmierci spadkodawcy, związane z otwarciem spadku. Zgodnie z art. 922 § 3 K.c., do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w  jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach.

Przykład:

Wedle przepisów Kodeksu cywilnego spadkobierca jest zobowiązany udostępnić małżonkowi i innym osobom bliskim spadkodawcy, które zamieszkiwały z nim do dnia jego śmierci, mieszkanie i urządzenia domowe, przez okres 3 miesięcy od dnia otwarcia spadku.


Nie wszystkie koszty postępowania spadkowego, o których mowa w art. 922 § 3 K.c. wchodzą w skład długów spadkowych. Koszty postępowania spadkowego ponoszą bowiem sami uczestnicy tego postępowania. W związku z tym do długów spadkowych można zaliczyć tylko takie koszty, które nie obciążają uczestników postępowania spadkowego. Zatem w skład długów spadkowych wejdą m.in.: koszty spisu inwentarza, ustanowienia wykonawcy testamentu i jego wynagrodzenie, przesłuchania świadków testamentu ustnego.

Przykład:

Jeżeli spadkobierca obciążony obowiązkiem pokrycia kosztów spisu inwentarza umrze przed jego wykonaniem, obowiązek ten przechodzi z kolei na jego następców prawnych.
Długami spadkowymi są także koszty pogrzebu spadkodawcy. Zatem w grę wchodzą wydatki takie jak: koszt trumny, miejsca na grób, uroczystości pogrzebowych. Podkreślenia wymaga fakt, że pogrzeb ma odpowiadać zwyczajom przyjętym w danym środowisku. Przepisy nie precyzują, co dokładnie należy rozumieć pod powyższym pojęciem. Zatem w razie sporu, kwestie związane z zaliczeniem kosztów nagrobka do kosztów pogrzebu powinien rozstrzygnąć sąd, biorąc pod uwagę przyjęte i stosowane w danym środowisku zwyczaje.

Ponadto długami spadkowymi będą koszty związane z ostatnią chorobą spadkodawcy, czyli koszty sprawowania opieki, leczenia, utrzymania go.

Przykład:

Na rzecz spadkodawcy ustanowiono prawo dożywocia. Zatem zgodnie z art. 908 § 1 K.c. na zobowiązanym ciąży obowiązek sprawienia własnym kosztem dożywotnikowi pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. W tym przypadku koszty pogrzebu nie wchodzą w skład spadku jako długi spadkowe.


Ponadto wśród długów spadkowych należy także wymienić obowiązek dostarczania dziadkom spadkodawcy środków utrzymania. Obowiązek ten powstaje, gdy dziadkowie nie zostali powołani do dziedziczenia, znajdują się w niedostatku oraz nie mogą otrzymać należnych im świadczeń od osób, na których ciąży względem nich obowiązek alimentacyjny.

Przepisy Kodeksu cywilnego przyznają spadkodawcy możliwość wyboru spełnienia świadczenia w stosunku do dziadków spadkodawcy. Mianowicie spadkobierca może dostarczać im środki utrzymania lub uiścić jednorazowo na ich rzecz sumę odpowiadającą 1/4 kwoty jemu przypadającej ze spadku.

Pamiętaj, że:

Nie wszystko prawa i obowiązki zmarłego wchodzą do spadku,
Aby prawa lub obowiązki weszły do spadku, muszą łącznie spełniać wszystkie wymienione na wstępie kryteria; nie wystarczy więc spełnienie tylko jednego, dwóch lub trzech.
Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami);
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. 1997 r., Nr 140, poz. 839, ze zm.)
<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->

Czy odziedziczenie po rodzicu roszczenia (wierzytelność) względem podsmiotu trzeciego podlega zgłoszeniu/opodatkowaniu w US ?  

A ja mam inne pytanie i proszę o odpowiedź, co jeżeli podatnik spóźnił się ze zgłoszeniem spadku (6 miesięcy), ale sam się zgłosił do urzędu, czy istnieje coś takiego jak czynny żal, czy coś w tym stylu. Np. leżał w szpitalu nieprzytomny 4 ostatnie miesiące???