<!--quoteo--><div class='quotetop'></div><div class='quotemain'><!--quotec-->
Z reguły, za zaległości podatkowe podatnika związane z prowadzoną działalnością gospodarczą odpowiada solidarnie z podatnikiem (całym swoim majątkiem) nabywca przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub też składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przypadku nabycia zorganizowanej struktury, złożonej z wielu różnych elementów, jak przedsiębiorstwo, może rodzić się obawa przeoczenia w trakcie nabywania obiektu związanych z nim zaległości, bądź zatajenia ich przez poprzednika. W jaki sposób nabywca może się obronić przed zapłatą należności podatkowych, o których nie wiedział?

Nabycie przedsiębiorstwa

Zgodnie z przepisami prawa cywilnego, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Wobec tego, obok ruchomości i nieruchomości, w skład przedsiębiorstwa wchodzą także m. in. koncesje, licencje, tajemnice przedsiębiorstwa, ale także wierzytelności, prawa i zobowiązania (art. 551 Kodeksu cywilnego). I tak, jeżeli przedmiotem obrotu handlowego jest przedsiębiorstwo, to czynność prawna obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. Chyba, że co innego wynika z treści czynności prawnej. Nabycie przedsiębiorstwa, tym samym, stanowi nabycie zmiennej ilościowo i rodzajowo pewnej masy majątkowej, która wymaga zasięgnięcia szczegółowych informacji na jej temat ze strony nabywcy.

Przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) wyznaczają generalne zasady odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe (w art. 107–109 i 118-119). W przepisach art. 110–119 Ordynacji szczegółowo uregulowane są zasady odpowiedzialności określonych kategorii osób trzecich, w tym art. 112 reguluje odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa. Rozważając w konkretnych przypadkach odpowiedzialność osoby trzeciej, bierze się pod uwagę zasady ogólne oraz uregulowania szczegółowe.

Przykład: Nabywca części przedsiębiorstwa przed przystąpieniem do negocjacji zakupu, zasięgnął informacji na temat kondycji finansowej firmy. Dowiedział się, że z części przedsiębiorstwa nie zostały uregulowane zaległości podatkowe sprzed 5 lat. Jednak zgodnie z art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy nie może wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Nabywca odpowiada za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, koszty postępowania egzekucyjnego i niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz oprocentowanie zaliczek. Odpowiedzialność nabywcy nie obejmuje odsetek za zwłokę i oprocentowania powstałych po dniu nabycia przedsiębiorstwa. Nabywca nie odpowiada za podatki niepobrane, a także pobrane a niewpłacone przez płatnika lub inkasenta, chyba, że nabywcą jest małżonek lub członek rodziny podatnika (na podstawie art. 112 § 3 i 4).

Nabycie składnika majątku

Odpowiedzialność nabywcy ograniczona jest do wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku. W tym ostatnim wypadku, składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Przez aktywa trwałe (zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, art. 3 ust. 1 pkt 13) rozumie się:

- aktywa rzeczowe, nie przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności (jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy),
- aktywa finansowe, które nie są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia,
- należności długoterminowe, które obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego,
- rozliczenia międzyokresowe, które trwają dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Odpowiedzialność nabywcy w tym przypadku ma miejsce tylko w sytuacji, gdy wartość jednostkowa składników majątku w dniu ich zbycia wynosiła co najmniej 15 800 zł (zgodnie z przepisami Obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie wysokości kwot wymienionych w art. 41 § 1 i w art. 112 § 1 pkt 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, M. P. Nr 57, poz. 609).

Zaświadczenie urzędu skarbowego – forma zabezpieczenia dla nabywcy

Nabycie przedsiębiorstwa lub jego części zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem, związanym z nieuczciwością zbywcy i zatajeniem przez niego „podatkowych długów” przedsiębiorstwa. W jaki sposób uchronić się przed widmem ujawnionych później zaległości podatkowych?

Formą zabezpieczenia przed nieujawnionymi w kontrakcie wierzycielami przedsiębiorstwa jest zaświadczenie urzędu skarbowego, o które może starać się nabywca. Może on złożyć do urzędu skarbowego wniosek o wydanie takiego zaświadczenia, ale tylko za zgodą zbywcy wyrażoną na piśmie z jego podpisem poświadczonym urzędowo lub notarialnie. Procedurę wydania oświadczenia reguluje art. 306g Ordynacji. W zaświadczeniu wydanym przez urząd skarbowy podaje się zaległości podatkowe zbywcy związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą na dzień wydania zaświadczenia. Skutkiem wydania takiego zaświadczenia jest fakt, że nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w zaświadczeniu.

Kiedy nabywca odpowiada za zaległości podatkowe mimo posiadanego zaświadczenia?

Mimo posiadania zaświadczenia urzędu skarbowego, nabywca odpowiada za te zaległości podatkowe zbywcy, które powstały po dniu wydania zaświadczenia, a przed dniem nabycia przedsiębiorstwa, jeśli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia:

- upłynęło 30 dni (w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub jego części),
- upłynęły 3 dni (w przypadku zbycia składników majątku).

Oczywiste jest, że nabywca nigdy nie odpowiada za zaległości podatkowe zbywcy powstałe po dniu nabycia przedsiębiorstwa.

Przykład: Nabywca składników majątku po złożeniu odpowiedniego wniosku uzyskał zaświadczenie od urzędu skarbowego z datą 24 lipca 2005 r. ( w którym stwierdzono, że zbywca nie posiada żadnych zaległości podatkowych). Zakupu dokonano 12 sierpnia 2005 r. Urząd skarbowy może egzekwować od nabywcy zaległości podatkowe niewymienione w zaświadczeniu wydanym wcześniej (ponieważ pomiędzy wydaniem zaświadczenia a nabyciem składników majątku upłynęły ponad 3 dni).

K. Kłudkiewicz<!--QuoteEnd--></div><!--QuoteEEnd-->